Πολ Όστερ (Paul Auster), ο πολυγραφότατος και πολυβραβευμένος στιλίστας των αμερικάνικων γραμμάτων που σημάδεψε το παγκόσμιο λογοτεχνικό στερέωμα με τον πρωτοπόρο μεταμοντερνισμό του έχασε τη μάχη με τον καρκίνο την Τετάρτη 1 Μαΐου 2024, σε ηλικία 77 ετών.
Με βαριά καρδιά λέμε το τελευταίο αντίο στον άνθρωπο που γνωρίσαμε τόσο μέσα από τα βιβλία του όσο και μέσα από τις ιστορίες απαράμιλλου στοχασμού και συναισθηματικής πολυπλοκότητας που κατέγραψε η ασυναγώνιστη πένα του, που ήξερε να συνυφαίνει τις ζωές, τις μοίρες και τα πάθη των χαρακτήρων του στον εκτενή ιστό του μύθου που στέκεται πάνω από τη ζωή. Ήταν τιμή μας που υπήρξαμε κι εμείς κομμάτι του λογοτεχνικού του σύμπαντος και τον συναντήσαμε από κοντά πριν από δέκα χρόνια, όταν επισκέφτηκε πρώτη φορά την Αθήνα, τον Νοέμβριο του 2014, με αφορμή την έκδοση του 4 3 2 1, του πιο φιλόδοξου έργου του συγγραφέα, που εκτείνεται σε 1.200 και πλέον σελίδες.
Από την Επινόηση της μοναξιάς, ένα συγκινητικά στοχαστικό και βιωματικό κείμενο που πυροδότησε τη συγγραφική καριέρα του Auster το 1982, έως την Τριλογία της Νέας Υόρκης, το βιβλίο που ψηφίστηκε ως ένα από τα 25 σημαντικότερα μυθιστορήματα για τη Νέα Υόρκη την τελευταία εκατονταετία, η λογοτεχνική παρακαταθήκη του Paul Auster αποτελεί σταθμό στην ιστορία και την ταυτότητα του Μπρούκλιν. Η βαθιά αλήθεια όμως των έργων του, η ανατρεπτική τους διακειμενικότητα και η καθηλωτική χρήση αυτοβιογραφικών στοιχείων στη μυθοπλασία του είναι κάποια από τα στοιχεία που τον έκαναν αγαπητό σε ολόκληρο τον κόσμο, ενώ τα βιβλία του έχουν μεταφραστεί σε περισσότερες από 20 γλώσσες.
«Πάντα ήθελα να γράφω για οτιδήποτε μου φαίνεται όμορφο κι αληθινό, αλλά εφευρίσκοντας νέους τρόπους να πω την ιστορία του. Ήθελα να τα φέρνω όλα ανάποδα» είχε δηλώσει στους New York Times ο Paul Auster.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Πρόκειται για μια σπάνια περίπτωση συγγραφέα, που ξεχώριζε με οποιοδήποτε κειμενικό είδος επέλεγε να καταπιαστεί (ποίηση, πεζογραφία, δοκίμιο, θεατρικά, μεταφράσεις κ.ά.). Το πιο πρόσφατο βιβλίο του στα ελληνικά, που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο, με τίτλο Αιματοβαμμένο έθνος, ένα ολιγοσέλιδο, καυστικό δοκίμιο για την ιστορία της πολιτικής και οικογενειακής ζωής των Αμερικάνων μέσα από το πρίσμα της οπλοκατοχής, αποδεικνύει ότι η πένα του Auster παρέμεινε τολμηρή, (αυτο)στοχαστική και διαυγής έως το τέλος.
Πρόσφατα, με αφορμή το τελευταίο του έργο, με τίτλο Baumgartner, ένα μυθιστόρημα για την αγάπη, τη μνήμη και το πένθος, δήλωσε στην εφημερίδα The Guardian, όταν ήδη είχε διαγνωστεί με καρκίνο του πνεύμονα: «Αυτό μάλλον θα είναι το τελευταίο μου βιβλίο». «Στον καθένα μπορεί να συμβεί ανά πάσα στιγμή το οτιδήποτε» λέει ο πρωταγωνιστής του βιβλίου. «Το γνωρίζεις εσύ, το γνωρίζω κι εγώ, όλοι το γνωρίζουμε – κι αν δεν το ξέρουν, τότε μάλλον δεν προσέχουν αρκετά».
Αλλά αυτό το γεγονός δεν πτόησε τον Auster. Δεν πίστευε στην έννοια του τέλους, αλλά στην εξέλιξη, στο γεγονός ότι το πένθος είναι μια συνθήκη που απλώς μαρτυρά την παρουσία της αγάπης, η οποία, όπως όταν σ’ ένα φυτό κόβει κανείς τα νεκρά μέλη, συνεχίζει να συντηρείται με καινούργια.
«Κι αν αυτό είναι το τέλος» λέει ο συγγραφέας «αυτή η ανθρώπινη καλοσύνη που με συντροφεύει ως συγγραφέα, βρισκόμενος τώρα στον κύκλο των πιο κοντινών μου φίλων, ήδη το κάνει να αξίζει».
Το Μπαουμγκάρτνερ θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ τον Σεπτέμβριο του 2024, σε μετάφραση της Ιωάννας Ηλιάδη.
Πολυγραφότατος, με φανατικό αναγνωστικό κοινό, ο Auster έχει λάβει πολλές σημαντικές διακρίσεις για το έργο του (Prix France Culture de Littérature Étrangère, Prix Médicis Étranger, Prince of Asturias Award). Eπηρεασμένος από τον Χόθορν, τον Μπόρχες, τον Κάφκα, ενσωματώνει στο έργο του λογοτεχνικές και κινηματογραφικές αναφορές. Αναγνωρισμένος ως ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους συγγραφείς, όχι μονάχα των Ηνωμένων Πολιτειών αλλά και του κόσμου, και ιδιαίτερα αγαπητός στην Ευρώπη, ο Paul Auster έπλασε έναν μύθο γύρω από το όνομα και το πρόσωπό του μέσα από μια σειρά συναρπαστικών μυθιστορημάτων – το πιο γνωστό από αυτά είναι η περίφημη Τριλογία της Νέας Υόρκης. Χαρισματικός αφηγητής, προικισμένος παραμυθάς, ο Auster γνωρίζει όσο λίγοι πώς να φτιάχνει κόσμους πολυδιάστατους: καθημερινούς, γήινους, με έντονο το χρώμα της Νέας Υόρκης και ιδιαίτερα του Μπρούκλιν, κόσμους αμερικανικούς με άλλα λόγια, την ίδια στιγμή όμως οικουμενικούς, παγκόσμιους, άμεσα αναγνωρίσιμους, πάνω απ’ όλα απρόσμενους, μυστηριακούς: σύμπαντα αλλόκοτων συμπτώσεων και ανατροπών, καθώς και προσώπων με ρευστή, φευγαλέα ταυτότητα, σχέσεις ανθρώπινες που δοκιμάζονται στον χρόνο, όπου τα μεγάλα ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης αναδιατυπώνονται αέναα, άλλοτε μέσα από το παράδοξο και άλλοτε μέσα από μια πολύ τρυφερή ματιά.
ΑΠΟ ΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΤΑ ΕΡΓΑ ΤΟΥ
4 3 2 1
Ένας άνθρωπος πεθαίνει την ίδια ακριβώς στιγμή που ένας άλλος γεννιέται, ένας άνθρωπος τρώει ξύλο την ίδια ώρα που ένας άλλος φιλιέται: οι εκπληκτικές πιθανότητες του ανθρώπινου σύμπαντος στο μεταμοντέρνο έπος του Auster. Το magnum opus του συγγραφέα για το δικαίωμα στην ύπαρξη και τις ατελείωτες πιθανότητές της, για την αγάπη και την πληρότητα της ζωής.
Η Τριλογία της Νέας Υόρκης
Μια ρευστή πόλη για ρευστούς ανθρώπους. Ο Paul Auster γίνεται ένας λογοτεχνικός ντετέκτιβ που χαρτογραφεί την ανθρώπινη συνθήκη. Ένα εκπληκτικό και πρωτότυπο βιβλίο που αποτελείται από τρεις ιστορίες οι οποίες διαπλέκονται αριστοτεχνικά μεταξύ τους.
Αόρατος
Ένα από τα σημαντικότερα έργα του ανυπέρβλητου μετρ. Μια ιστορία αχαλίνωτης σεξουαλικής επιθυμίας και ασίγαστης αναζήτησης της δικαιοσύνης.
Σάνσετ Παρκ
Μια ιστορία για το πώς μπορεί κανείς να επιστρέψει σε έναν κόσμο που έχει αφήσει οριστικά πίσω του.
Mr. Vertigo
«Ήμουν δώδεκα χρονών την πρώτη φορά που περπάτησα στο νερό…». Ένα αδέσποτο ορφανό από τα Μεσοδυτικά των ΗΠΑ γνωρίζει έναν μυστηριώδη άντρα που του υπόσχεται να τον μάθει να πετάει. Ένα βιβλίο για την ενηλικίωση, την τέχνη αλλά και την ίδια την Αμερική.
Το παλάτι του φεγγαριού
Από την Ανατολική Ακτή έως τον Ειρηνικό Ωκεανό, ένα ταξίδι στον πυρήνα της Αμερικής· μια υπέροχη πορεία προς την αυτογνωσία.
Το βιβλίο των ψευδαισθήσεων
Ένα παράξενο ταξίδι στον γεμάτο σκιές κόσμο του ψέματος, των ψευδαισθήσεων και του απροσδόκητου έρωτα.
Μέρα / Νύχτα: Ταξίδια στο σκριπτόριο και Άνθρωπος στο σκοτάδι
Δύο άντρες εγκλωβισμένοι σε ένα δωμάτιο πασχίζουν να ξεφύγουν από τον λαβύρινθο της πραγματικότητας. Δύο φιλοσοφικά μυθιστορήματα από τον μετρ της αφήγησης.
Ημερολόγιο του χειμώνα
Μια ανορθόδοξη, καλειδοσκοπική ανασκόπηση της ζωής του μεγάλου παραμυθά μέσα από την ιστορία του ίδιου του σώματός του.
Η επινόηση της μοναξιάς
Τη μια μέρα υπάρχει ζωή… Κι έπειτα, ξαφνικά, υπάρχει θάνατος. Ένα συγκινητικό και τρυφερό μωσαϊκό σχέσεων που μας ταξιδεύει στις αναμνήσεις και στο αίνιγμα της ύπαρξης.
Φλεγόμενο αγόρι
Εκατόν είκοσι και πλέον χρόνια μετά τον θάνατό του, ο Stephen Crane συνεχίζει να φλέγεται. Η δραματική βιογραφία του ιδιοφυούς συγγραφέα Stephen Crane όπως μονάχα ένας άλλος μετρ της λογοτεχνίας, ο Paul Auster, θα μπορούσε να τη γράψει. Μια αλησμόνητη ζωή και μια σπάνια αναγνωστική εμπειρία.
Αιματοβαμμένο έθνος
Γιατί η Αμερική είναι η πιο βίαιη χώρα του κόσμου; Ένα σοκαριστικό βιβλίο για τα αίτια και τις συνέπειες της οπλοκατοχής.