PRE-TEXT: ομαδική έκθεση στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα

Το Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα παρουσιάζει την ομαδική έκθεση «PRE-TEXT», από τις 8 Μαϊου έως τις 21 Ιουνίου 2014.

Η έκθεση Pre – Text αποτελεί το πρώτο μέρος μιας μεγαλύτερης  έκθεσης με τίτλο This Is A Historic Opportunity For Us (ο τίτλος είναι δανεισμένος από έργο του Αντώνη Πίττα). Η ιδέα της έκθεσης προέκυψε ως εσωτερική ανάγκη και ως άμεση αντίδραση στην κοινωνικο-πολιτική κρίση την οποία διατρέχει η Ελλάδα από το 2009 καθώς είναι μια από τις πρώτες ευρωπαικές χώρες που αντιμετωπίζει τις συνέπειες της παγκόσμιας κρίσης. Η έκθεση This Is A Historic Opportunity For Us έχει σχεδιαστεί από το 2012 με σκοπό να βρεθεί ο κατάλληλος χώρος ώστε να φιλοξενηθεί σε μια ευρωπαική μητροπολιτική πόλη.

Η έκθεση Pre – Text αναφέρεται στις κοινωνικο – πολιτικές συνθήκες που είναι συνδεδεμένες με την πολιτική ιστορία και την αντίληψή μας αναφορικά με την ιστορική γνώση. Μέσα από τα έργα, ο θεατής λαμβάνει ένα συμπαγές πολιτικό νόημα που βασίζεται στη διαλεκτική της ατομικότητας και της συλλογικότητας εντός του κοινωνικού συστήματος.

Τα έργα συνθέτουν ένα σύνολο διαφορετικών κόσμων και προκαλούν τη σύγχρονη επίγνωση αφού τη χρησιμοποποιούν σαν πρίσμα μέσα από το οποίο βλέπουμε πως να αντιμετωπίζουμε την πραγματικότητα. Οι καλλιτέχνες εξερευνούν περιοχές όπου δεν υπάρχουν αυστηρές διακρίσεις μεταξύ θεωρίας και πράξης και τα όρια μεταξύ των δύο δεν είναι ευδιάκριτα. Η έκθεση Pre – Text δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τον τρόπο που το παρελθόν οριοθετείται ξανά εννοιολογικά και επί του περιεχομένου με αναφορές στο μέλλον. Όπως πολλοί σύγχρονοι φιλόσοφοι υποστηρίζουν, η έννοια του  πριν είναι το νέο μετά και ο χρόνος μετααλλάσεται ανάλογα με τις κοινωνικές συνθήκες. Ο Θεατής βρίσκεται αντιμέτωπος με μια ιστορική καταγραφή της σύγχρονης τέχνης που αντιμετωπίζει το μέλλον μέσα από το παρόν. Μια τέχνη που μιλάει για το μέλλον με την παρουσίαση έργων που δημιουργήθηκαν την τελευταία πενταετία και χρησιμεύουν ως εργαλεία γνώσης για να κατανοήσουμε το παρόν, αντανακλώντας το στο μέλλον.

Τα έργα προτείνουν διαφορετικές αναγνώσεις και ερμηνείες, που έχουν ως στόχο να οξύνουν την αντίληψη του θεατή σχετικά με τα παγόσμια κοινωνικά θέματα του κάθε ατόμου ξεχωριστά αναφορικά με την ατομική συμμετοχή στο συλλογικό status quo.

Στο έργο του Δημήτρη Ανδρεάδη (Untitled, 2014) ο θεατής αναγνωρίζει και επαναξιολογεί οικείες εικόνες που κυριαρχούν σε μαύρο φόντο, όπου με τη χρήση της φωτοσκίασης αναδύεται το φώς και το χρώμα μέσα από ένα έντονο συναισθηματικό ρεύμα. Ο καλλιτέχνης προτείνει ένα ανοιχτό εννοιολογικό πλαίσιο, που προσκαλεί το θεατή να παράξει τους δικούς του συσχετισμούς. Ο καλλιτέχνης αιχμαλωτίζει το momentum  και τη «μαγική δύναμη της μετουσίωσης».

Το έργο του Κωστή Βελώνη (At the end of Demonstration Day, 2009) αποτυπώνει την έννοια της μοναξιάς του διαδηλωτή, ο οποίος μένει τελικά μόνος με ένα άισθημα λύπης, απώλειας και περισυλλογής. Η ποιητική δύναμη αυτού του ευαίσθητου έργου έγκειται στην ψυχολογική και συναισθηματική ανθρώπινη συνθήκη, που υπογραμμίζεται από το απομονωμένο κάθισμα.

Το βίντεο των Χριστίνας Κουτσοσπύρου & Aran Hughes (Waiting for the Past, 2012) παρακολουθεί τις ζωές δύο αγροτικών οικογενειών στην ορεινή Ναυπακτία, οι οποίες αγωνίζονται για την επιβιωσή τους. Το χωριό σχεδόν παρατημένο και ξεχασμένο από τον υπόλοιπο κόσμο, είχε στο παρελθόν δει καλύτερες μέρες. Συνδυάζοντας το ντοκυμαντέρ και τη μυθοπλασία και χρησιμοποιώντας ντόπιους για ηθοποιούς, το έργο Waiting for the Past αποτελεί τόσο την πραγματικότητα όσο και μια αλληγορική εκδοχή της σημερινής Ελλάδας.

Τα έργα της Ειρήνης Μίγα (In Between, 2012 & The Alluring Warmth of Tolerance as a Habit, 2012) εξετάζουν την έννοια του αποδομημένου κλασικισμού. Μέσα στον μεταβατικό κοινωνικοπολιτικό χρόνο της σύγχρονης Ελλάδας, η καλλιτέχνης, σαν μια ουτοπική αρχιτέκτων, δημιουργεί φόρμες που αντανακλούν το παρελθόν και προτείνουν μια αλλαγή στην αντιληψή μας σχετικά με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Προσκαλεί τον θεατή να ερμηνεύσει τον τρόπο με τον οποίο μπορεί η ιστορία να επαναλαμβάνεται. Η ταχύτητα είναι η λέξη που μπορεί να προσδιορίσει την έννοια του αύριο και να αναζητήσει ένα ένδοξο μέλλον επιτρεποντάς μας το προνόμιο της λήθης.

Η ποιητική προσέγγιση στα έργα του Κώστα Μπασάνου (Smudge, 2013 & Constitutional White, 2012) προκύπτει από τη χρήση ελάχιστων μέσων, είτε πρόκειται για το στιγμιότυπο μιας φωτογραφίας, είτε για βίντεο, είτε για κάποιο μελάνι ή ένα κομμάτι λευκό χαρτί όταν πρόκειται για γλυπτικά έργα. Με αναφορές στον ρομαντισμό – άλλες φορές εμφανείς και άλλες φορές συγχωνευμένες σε ένα αυστηρό και απλό λεξιλόγιο – ο καλλιτέχνης επιχειρεί μια εννοιολογική εξερεύνηση της αντίληψης της πραγματικότηατς μέσα από την παράδοση του πρόσφατου μοντερνισμού.

Η Φρύνη Μουζακίτου εκθέτει δύο πίνακες μεγάλων διαστάσεων (Aluminum Rolls, 2014) μιμούμενη τα ρολλά που ασφαλίζουν τις προσόψεις των εμπορικών καταστημάτων. Κάνει ένα πολιτκό σχόλιο σχετικά με τα σύνορα και τα όρια που επιβάλλει η οικονομική κρίση. Η σφραγισμένη πρόσοψη δημιουργεί στον θεατή την αίσθηση του μη οικείου και ορίζει μεταξύ τους ένα μυστικό χώρο. Η καλλιτέχνης προκαλεί τη σκέψη μας σχετικά με τις συνέπειες της κρίσης σε μια κοινωνία σε επισφαλή κατάσταση.  

Η δουλειά του Αλέξανδρου Παπαθανασίου (Do Not Worry About The Government, 2012 & Intention, 2012) εστιάζει σε υπάρχοντα ή επινοημένα αντικείμενα, που συνδυάζονται σε διαφορετικές συνθέσεις και αποκαλύπτουν τη διαδικασία της δημιουργίας τους. Στόχος του είναι να δώσει έμφαση στη διάσταση της τέχνης ως διαδικασία (παρά στα έργα αυτά καθεαυτά) και να δημιουργήσει ένα νέο εννοιολογικό πλαίσιο σκέψης, που θα διευκολύνει τον θεατή στην ανάγνωση του έργου διαμορφώνοντας τις απαραίτητες συνθήκες για την ανάπτυξη της φαντασίας του.

Η πρόσφατη δουλειά του Θοδωρή Προδρομίδη (Goodbye…etc, 2013 & Element For The Support Of New Structures Bronze, 2014) διαμορφώνει μια κριτική σχετικά με τα πολιτικά σύμβολα και διαπραγματευέται μια σειρά ζητημάτων σε σχέση με το κοινωνικό και ιστορικό γίγνεσθαι. Ο καλλιτέχνης συνεργάστηκε με την ηθοποίο Αγγελική Παπούλια – ιδρυτικό μέλος της ομάδας Blitz – και παρήγαγαν  524 προτάσεις χρησιμοποιώντας τη μέθοδο του Tristan Tzara μέσα από μια συλλογή 524 βιβλίων.

Τα βιβλία δόθηκαν στους δύο καλλιτέχνες ως ανταπόκριση στο καλεσμά τους για συλλογή έντυπου υλικού που είναι σχετικό με τη διαμόρφωση του συνεχούς λόγου της αριστεράς. Ένα από τα αποτέλεσμα αυτής της διαδικασίας είναι η έκδοση ενός χειρόδετου βιβλίου σε μια περιορισμένη έκδοση των 16 αντιτύπων μετά από δεκαεξάωρη performance η οποία διήρκησε δύο ημέρες.

Τα έργα του Κώστα Σαχπάζη (Carried in Pockets, 2012 & Untitled, 2012) προτείνουν ένα φαντασιακό στάδιο, το οποίο προκύπτει από υλικά που ο καλλιτέχνης συγκεντρώνει το ένα πάνω στο άλλο ή τα οργανώνει μέσω της φόρμας τους. Η κεντρική αφήγηση ξεδιπλώνεται γύρω από την ταυτόχρονη σύνδεση δύο αντιθετικών θέσεων: της υλικότητας και του ασυνείδητου χώρου. Σαν τελικό αποτέλεσμα, ο θεατής μπορεί να αναγνωρίσει ότι τα αντικείμενα έχουν διευθευτηθεί από έναν ενστικτώδη μηχανισμό αποφάσεων, καθώς επίσης και από μια ξαφνική εισχώρηση μιας ιδιαίτερης ιδέας.

Το έργο της Εύας Στεφανή (Ill Not Ill, Athens, 2011) εξερευνά μια ημέρα της καθημερινής ζωής σε ένα ελληνικό νοσοκομείο στο κέντρο της Αθήνας. Ακολουθώντας διάφορα περιστατικά που συμβαίνουν στη διάρκεια της ημέρας μεταξύ προσωπικού και ασθενών, το ντοκυμαντέρ επιχειρεί να σκιαγραφήσει ένα σουρεαλιστικό πορτρέτο της καθημερινής ζωής. Το έργο αποτελεί μια καταγραφή των συνθηκών του κράτους πρόνοιας στη σύγχρονη Ελλάδα.

Στη φωτογραφική ενότητα Texas του Δημήτρη Τσουμπλέκα αναγνωρίζουμε καταρχήν τη μεγάλη ελευθερία του βλέμματος. Αυτό που ο καλλιτέχνης έχει πρωτοκοιτάξει και που κοιτάζουμε τώρα κι εμείς, μοιάζει κάθε φορά να έχει προκύψει από τη μάχη με το χρόνο, από τη μάχη με τον ίδιο του τον εαυτό. Εγκαταλελειμένα κτίρια, δωμάτια με πεσμένους σοβάδες ή φυσικά εμπόδια, άνθρωποι-σκιές μπροστά στα ποτήρια τους, δαιμονικά παιδιά, μοναχικοί άντρες που κοιτάζουν αλλού, δηλώνουν σε όλους τους τόνους μια επιθυμία ελευθερίας στα όρια της διάλυσης.

Η μοναδική χειρονομία στη ζωγραφική του Πάνου Φαμέλη (The Wave, 2013) θέτει το ζήτημα της συσσώρευσης της εικόνας και της ύλης πάνω στον καμβά. Ο θεατής αντιμετωπίζει ένα έργο, που ειδωμένο από διαφορετικές αποστάσεις, μεταμορφώνεται σε μια ιδιαίτερη σύνθεση. Το έργο θέτει ζητήματα μνήμης και ιστορικότητας σε ένα χρονικό πλαίσιο που φαίνεται να σηματοδοτεί το τέλος μια εποχής. Οι αντιφάσεις που προκύπτουν είναι αποτέλεσμα εμπειρικής γνώσης και συναισθημάτων, τα οποία συνεχώς δοκιμάζονται από την ίδια την έννοια του βιώματος και της αντιληπτικής ικανότητας του ατόμου σχετικά με αυτό.

Το έργο του Δημήτρη Φουτρή (The End Of It All, Before The End, After The End, End End End, Part 2, 2011) αναφέρεται στην έννοια της Φύσης. Η Φύση σε σχέση με το Βυζαντινό τοπίο και συγκεκριμένα η ιδέα του γκρεμού που υποκινεί την συνείδησή μας προς τον διαλογισμό, την μελαγχολία αλλά και τον οπτιμισμό, και απο την άλλη μεριά σε σχέση με την παρούσα κατάσταση και τις κοινωνικές της επεκτάσεις, όπως και την ικανότητα να αντιληφθούμε την έννοια του βάθους. Επιπρόσθετα το συγκεκριμένο έργο υπονοεί την έννοια του εαυτού σαν ένα τοπίο ή βουνό, που σχετίζεται με την ιδέα της ερήμου, τη Βιβλική έρημο της Βυζαντινής εποχής.

Η δουλειά του Παύλου Φυσάκη (Car, 2012 / Trolleys, 2012 / Dimitra, 2010 & Intercontinental, 2010) σχετίζεται με την έννοια των ορίων. Σαν φωτογράφος προσπαθεί να κατανοήσει την ανθρώπινη τάξη των πραγμάτων συλλογιζόμενος επάνω στη σταθερότητα ή την ρευστότητα των πολιτικών, εδαφικών, πολιτισμικών, κοινωνικών και προσωπικών ορίων που ορίζουν τη θέση μας μέσα στην κοινωνία. Σε αυτή την αναζήτηση, ο καλλιτέχνης δημιουργεί φανταστικές αφηγήσεις μέσα από την γεωγραφική εξερεύνηση ενός τόπου, καταγράφοντας την κουλτούρα, την ταυτότητα και τα κοινωνικά φαινόμενα, όπως την αστικοποιήση, την απομόνωση και τη μετάβαση.

Τα δύο έργα του Κώστα Χριστόπουλου (Untitled, 2012) επαναεισάγουν τη φράση του Francis Fukuyama, Το Τέλος της Ιστορίας, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό The National Interest. Ο Χριστόπουλος δανείζεται τη συγκεκριμένη φράση, η οποία χρησιμοποιήθηκε σαν σλόγκαν σε μια δημόσια διαμαρτυρία στο Βερολίνο. Αφαιρεί το ερωτηματικό από την αρχική φράση του Fukuyama σε μια προσπάθεια να δηλώσει την προσωπική του θέση για το Τέλος της Ιστορίας. Συνδέει την έννοια της ιστορίας και της εξελιξής της με τις τρέχουσες πολιτικές συνθήκες που ορίζονται από τη διεθνή πολιτική. Επεκτείνοντας τη σκέψη του, ο καλλιτέχνης θέλει να σχολιάσει την αντιμαχόμενη θέση του ατόμου σε ένα μη ασφαλές κοινωνικό περιβάλλον.

Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Δημήτρης Ανδρεάδης, Κώστας Βελώνης, Χριστίνα Κουτσοσπύρου & Aran Hughes, Ειρήνη Μίγα, Κώστας Μπασάνος, Φρύνη Μουζακίτου, Αλέξανδρος Παπαθανασίου, Θοδωρής Προδρομίδης, Κώστας Σαχπάζης, Εύα Στεφανή, Δημήτρης Τσουμπλέκας, Πάνος Φαμέλης, Δημήτρης Φουτρής, Παύλος Φυσάκης, Κώστας Χριστόπουλος.

Επιμέλεια: Ιλεάνα Τούντα, Δημήτριος Αντωνίτσης, Κατερίνα Νίκου