Προσεγγίσεις του Άυλου: Έκθεση του Δημήτρη Κατσιγιάννη στην Φωκίωνος Νέγρη 16

Την απόσταση που χωρίζει την Κρήτη από την Ινδία, τις δύο «πατρίδες» του Δημήτρη Κατσιγιάννη (γ. 1960), γεφυρώνουν τα 70 περίπου έργα της έκθεσης. Αποκλειστικά ακουαρέλες, πρόκειται για πρόσφατα αποκτήματα της Συλλογής Αντώνη και Άζιας Χατζηϊωάννου, τα περισσότερα από τα οποία δημιουργήθηκαν κατά την τριετία 2011-2014 στον Σταυρό της Κρήτης, κοντά στα Χανιά (γνωστό από την ταινία «Αλέξης Ζορμπάς» του Μιχάλη Κακογιάννη), όπου ο καλλιτέχνης ζει κατά το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου, ενώ δεν θα λείπουν και κάποια σημαντικά παλαιότερα κρητικά τοπία του, ήδη υπάρχοντα στη Συλλογή.

Εξίσου καίριο ρόλο στην έκθεση θα έχουν όμως πολλά έργα του Δημήτρη Κατσιγιάννη που επίσης αποκτήθηκαν πρόσφατα από τη Συλλογή Χατζηϊωάννου και δημιουργήθηκαν την περίοδο 2007-2013, κατά τις πολύμηνες ετήσιες επισκέψεις του ζωγράφου στην Ινδία. Μέσα από αυτό το δίπολο Δύσης και Ανατολής, τόσο η έκθεση όσο και ο κατάλογός της, θα επιχειρήσουν να αναδείξουν τις ζωγραφικές αναζητήσεις που διατρέχουν, ενώνουν και χωρίζουν τα έργα της Κρήτης και της Ινδίας και δεν περιορίζονται στη θεματική προσέγγισή τους.

Ζωγράφος του βλέμματος, ο Δημήτρης Κατσιγιάννης έχει εδώ για εργαστήριό του τον δρόμο ή το κατώφλι του σπιτιού του και για μοντέλο του το τοπίο. Η ακουαρέλα αποτελεί το αγαπημένο του μέσο για την ευκολία που του προσφέρει στη μεταφορά, την αμεσότητα, τη διαφάνεια, την αίσθηση του άυλου. Με περισσότερο χρόνο στη διάθεσή του στην Κρήτη και λιγότερο στην Ινδία, επανέρχεται στο ίδιο τοπίο και στο ίδιο κομμάτι χαρτί ενσωματώνοντας αλλεπάλληλα σε αυτό –όπως σε μια νωπογραφία– τη ματιά του, τον χρόνο, το νερό και το χρώμα. Σε διαρκή διερεύνηση της σύνθεσης και της φόρμας μέσα από το φως και τις δονήσεις των δύο τόπων όπου ζει και ζωγραφίζει, ο Δημήτρης Κατσιγιάννης έχει ως γνώμονά του την απλότητα του αρχαϊκού στοιχείου που αναζητεί τόσο στον Σταυρό όσο και στις Ινδίες.

Με αφορμή αυτή τη συνύπαρξη των δύο διαφορετικών τόπων και πολιτισμών στη συγκεκριμένη έκθεση, ο καλλιτέχνης αναφέρει στον κατάλογο: «Όσοι έχουν περάσει από την Ινδία λένε ότι ο Σταυρός δίνει μια αίσθηση σαν να βρίσκεσαι στη νότια Ινδία. Ο κόσμος στον Σταυρό είναι πιο “εναλλακτικός” και οι ρυθμοί όσων μένουν εκεί μοιάζουν με τους ρυθμούς των ανθρώπων της παλιάς Ελλάδας, οι οποίοι με τη σειρά τους ταιριάζουν λίγο με τους ρυθμούς της Ινδίας. Κατά τα άλλα είναι δύο διαφορετικά μέρη, ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά την ποιότητα του φωτός, η οποία κατά συνέπεια αλλάζει και την ποιότητα του χρώματος στα έργα μου».

Η έκθεση συνοδεύεται από πλήρως εικονογραφημένο, δίγλωσσο (ελληνικά-αγγλικά) κατάλογο, ο οποίος περιλαμβάνει κείμενα της Ελισάβετ Πλέσσα, του Κωνσταντίνου Παπαγεωργίου και του Δημήτρη Κατσιγιάννη.

Η Ελισάβετ Πλέσσα γράφει στο εισαγωγικό κείμενό της: «Ο Κατσιγιάννης έχει για εργαστήριό του το ύπαιθρο και για μοντέλο ό,τι είναι ικανό να τον καθηλώσει. Η μνήμη δεν παίζει ρόλο στο έργο του – η στιγμή είναι ολοκληρωτικά παρούσα όταν εκείνος ζωγραφίζει. Έκθαμβος παρατηρητής του κόσμου που τον περιβάλλει, χρησιμοποιεί αποκλειστικά την ακουαρέλα, αφήνοντας αναπάντητο το ερώτημα αν οδηγήθηκε στο ύπαιθρο από την αγάπη του για την υδατογραφία ή αν η ανάγκη του να μην δουλεύει στον κλειστό χώρο ενός “κανονικού” εργαστηρίου τον οδήγησε από νωρίς στην ακουαρέλα».

Ο Κωνσταντίνος Παπαγεωργίου σημειώνει στο δικό του κείμενο: «Η Δύση του Κατσιγιάννη είναι μεσογειακή, όχι πάρα πολύ δυτική, λοιπόν. Είναι ωστόσο μοντέρνα, με την έννοια ότι πολλές φορές βλέπουμε στη δουλειά του ανθρώπους στις αμμουδιές, αλλά μετρημένους, σε αυτήν την ενδιάμεση κατάσταση που όλοι γνωρίζουμε και επιδιώκουμε όταν είμαστε σε “διακοπή” ή σε μια κατάσταση ημισυνειδησίας, ενδεχομένως, στην οποία περιάγουμε τους εαυτούς μας καταναλώνοντας την περισσότερο ή λιγότερο εκβιομηχανοποιημένη περίοδο που ονομάζουμε καλοκαιρινή διακοπή».

Στην ίδια έκδοση, ο Δημήτρης Κατσιγιάννης γράφει: «Aν από το κουβάρι τραβήξουμε εκείνον τον μίτο που συνιστά τη Ζωγραφική ως γλώσσα, και καταφέρουμε να την καταλάβουμε, να την ενσωματώσουμε και να την πραγματώσουμε, τότε συναντιόμαστε με τον άλλο μίτο που συνιστά τη Ζωγραφική ως μονοπάτι. Κατά τη διάρκεια αυτού του αγώνα η αναγκαστική πειθαρχία μπορεί να γεννήσει μια ελευθερία και να δημιουργήσει έναν ακόμα μίτο. Είναι όπως σε μια ουσιαστικά ζωγραφική επιφάνεια η κάθε χρωματική κηλίδα έχει πολλαπλή σημασία και εξυπηρετεί πολλά επίπεδα θέασης (αρμονία στη σύνθεση, κατάλληλος τόνος που ορίζεται από τον χώρο, αίσθηση της ύλης που απεικονίζεται, ιστόρηση του μύθου, ήθος…)».

Επιμέλεια: Ελισάβετ Πλέσσα

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΤΟΥ ΚΑΛΛΙΤΕΧΝΗ

Ο Δημήτρης Κατσιγιάννης γεννήθηκε στη Δράμα το 1960. Σπούδασε ηλεκτρολόγος μηχανικός στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης (1978-1983) και στη συνέχεια ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1983-1990). Έλαβε από το ΙΚΥ μεταπτυχιακή υποτροφία εσωτερικού για «Ζωγραφική εκ του φυσικού» (1992-1995). Έχει παρουσιάσει τα έργα του σε επτά ατομικές εκθέσεις, κυρίως στην Αθήνα. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα, στα Χανιά και στην Ινδία.