Ο Ροβήρος Μανθούλης, πρωτοπόρος της ανανέωσης του ελληνικού κινηματογράφου και πρωτεργάτης του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα, υπήρξε μια σπάνια περίπτωση δημιουργού και ανθρώπου που συνδύαζε ταλέντο και ήθος. Ήταν ένας από τους τελευταίους «μεγάλους» της γενιάς του.
Την Πέμπτη 9 Ιουνίου (21:30), στον θερινό κινηματογράφο Λαΐς, με ελεύθερη είσοδο, θα προβληθεί σε πρώτη προβολή, ψηφιακά αποκατεστημένη σε 4Κ, η εμβληματική ταινία του Πρόσωπο με πρόσωπο (1966). Θα τηρηθεί αυστηρή σειρά προτεραιότητας. Η ταινία θα προβληθεί και διαδικτυακά (online προβολή διαθέσιμη για 24 ώρες).
Η προβολή συμπίπτει με τη διεξαγωγή του 12ου Φεστιβάλ Πρωτοποριακού Κινηματογράφου της Αθήνας όπου ήδη παίχτηκε με επιτυχία το πρώτο επεισόδιο από την θρυλική σειρά του Ροβήρου Μανθούλη Ακυβέρνητες πολιτείες σε συνεργασία με την ψηφιακή πλατφόρμα της ΕΡT, ERTFLIX που θα δείξει το σύνολο της σειράς.
Αποκατάσταση και προβολή ταινίας «Πρόσωπο με πρόσωπο»
– A Season of Classic Films
Η ταινία του Ροβήρου Μανθούλη, Πρόσωπο με πρόσωπο (1966) αποκαταστάθηκε ψηφιακά σε 4Κ στο μεγαλύτερο εργαστήριο της Ευρώπης L’Immagine Ritrovata -σε συνεργασία με ελληνικά εργαστήρια. Η αποκατάσταση εικόνας και ήχου έγινε από τα πρώτης γενιάς αρνητικά 35mm που συντηρούνται στα αρχεία της Ταινιοθήκης της Ελλάδος.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η υποδειγματική αυτή δουλειά πραγματοποιήθηκε με την υποστήριξη του προγράμματος “A Season of Classic Films”, μια πρωτοβουλία της ACE –Association des Cinémathèques Européennes (Ένωση Ευρωπαϊκών Ταινιοθηκών), ως μέρος του προγράμματος Δημιουργική Ευρώπη MEDIA και με την υποστήριξη του προγράμματος ΕΣΠΑ και του ΠΕΠ Αττικής. Υπεύθυνη του έργου αποκατάστασης ήταν η Ηλέκτρα Βενάκη.
A Season of Classic Films: Celebrating film heritage across Europe
Στόχος του προγράμματος A Season of Classic Films είναι ο εορτασμός και η ανάδειξη της κινηματογραφικής κληρονομιάς της Ευρώπης. Το 2022 είναι η δεύτερη χρονιά διεξαγωγής του και η Ταινιοθήκη της Ελλάδος «ανοίγει» το φετινό, πανευρωπαϊκό πρόγραμμα με την πρεμιέρα της αποκατεστημένης ταινίας του Ροβήρου Μανθούλη Πρόσωπο με πρόσωπο στο θερινό κινηματογράφο Λαΐς αλλά και διαδικτυακά (online προβολή διαθέσιμη για 24 ώρες δωρεάν).
Η Ταινία
Πρόσωπο με πρόσωπο
Μυθοπλασία, 1966, Ελλάδα, 84′, Ασπρόμαυρη.
Πρωταγωνιστούν: Κώστας Μεσάρης, Ελένη Σταυροπούλου, Θεανώ Ιωαννίδου, Λάμπρος Κοτσίρης, Αλέξης Γεωργίου, Μαίρη Γκότση
Η βασική ιστορία της ταινίας αφορά έναν φτωχό καθηγητή Αγγλικών που κάνει φροντιστήριο στην κόρη μιας οικογένειας νεόπλουτων και φλερτάρει τόσο με την κόρη όσο και με τη μάνα της. Οι εσωτερικές συγκρούσεις του ήρωα, η μικροαστική πικρία, η συντριβή των ονείρων της νιότης και οι συμβιβασμοί στην υποκρισία του μεγαλοαστικού περιβάλλοντος αποδίδονται με μια οξεία αίσθηση του χιούμορ στους διάλογους. Παραπέρα όμως ο Μανθούλης, με το καινοτόμο σκηνοθετικό ύφος του καυτηριάζει την προδικτατορική πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα, σατιρίζει την ανερχόμενη τάξη των νεόπλουτων και επιπλέον στιγματίζει την πολεοδομική καταστροφή της Αθήνας την δεκαετία του 1960.
Η εμβληματική ταινία του Ροβήρου Μανθούλη Πρόσωπο με πρόσωπο (1966), γυρίστηκε λίγο πριν τη Δικτατορία και αποτελεί μια διεισδυτική ματιά στην Αθήνα της πολεοδομικής ανάπτυξης και στα αδιέξοδα της νέας γενιάς.
Σενάριο δεν υποβλήθηκε στη Λογοκρισία και το γύρισμα άρχισε με την άδεια για ένα προηγούμενο ντοκιμαντέρ. Η κόπια πρόλαβε να βγει από το εργαστήριο για να πάρει μέρος στο θρυλικό Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης του 1966. Εκεί ξεσήκωσε τη φοιτητική νεολαία, εντυπωσίασε τους ξένους κριτικούς και πήρε το Βραβείο Σκηνοθεσίας. Τη κριτική επιτροπή απάρτιζαν οι: Γιάννης Τσαρούχης, Μάνος Χατζιδάκις, Έλλη Λαμπέτη, Φιλοποίμην Φίνος, Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, Γρηγόρης Γρηγορίου.
Το κοινό περίμενε τον σκηνοθέτη στην έξοδο, τον σήκωσε στους ώμους, σαν ολυμπιονίκη, και τον πήγε στους έκπληκτους Γάλλους κριτικούς που τον περίμεναν στο καφενείο για να του πάρουν συνέντευξη.
Τον επόμενο χρόνο, το Πρόσωπο με πρόσωπο κλήθηκε να πάρει μέρος σε διάφορα φεστιβάλ, αρχής γενομένης από το ∆ιεθνές Φεστιβάλ Νέου Κινηματογράφου στην πόλη Υέρ της νότιας Γαλλίας. Το Φεστιβάλ έκανε έναρξη με το Πρόσωπο με πρόσωπο την 21η Απριλίου 1967, ημέρα που έγινε το χουντικό πραξικόπημα στην Ελλάδα. Η ταινία βέβαια ήταν προφητική, αλλά τέτοια σύμπτωση δεν μπορούσε να την περιμένει κανείς. Πιθανότατα υπήρξε η πρώτη αντιχουντική εκδήλωση που έγινε στο εξωτερικό, με δεκάδες δημοσιογράφους, κάμερες , μικρόφωνα και με τις συνεντεύξεις του Μανθούλη να μεταδίδονται το ίδιο βράδυ από πολλά ευρωπαϊκά ραδιόφωνα. Την επόμενη εβδομάδα το Φεστιβάλ Κανών οργάνωσε μια ειδική προβολή, αδιαφορώντας για τις διαμαρτυρίες της χούντας. Η ταινία απαγορεύτηκε στην Ελλάδα «καθ’ άπασαν την επικράτειαν, δια λόγους γενικοτέρας θέσεως», το διαβατήριο του σκηνοθέτη ακυρώθηκε, η αστυνομία επισκέφτηκε το σπίτι του, το όνομά του μπήκε στη μαύρη λίστα που δεν έπρεπε να αναφέρει ο τύπος.
Αυτοεξόριστος πια στο Παρίσι, ο Ροβήρος Μανθούλης ξεκινά μια μακρόχρονη και δημιουργική συνεργασία με την Γαλλική Τηλεόραση και αναδεικνύεται ως ένας από τους σημαντικότερους Έλληνες σκηνοθέτες της διασποράς.
Όπως σημειώνει στο προλογικό της κείμενο η πρόεδρος της Ταινιοθήκης της Ελλάδος Μαρία Κομνηνού, «αρχές Απριλίου, καθώς ο Ροβήρος Μανθούλης έδινε την τελευταία του μάχη με τον θάνατο, τον ενημερώσαμε για την πορεία της αποκατάστασης της ταινίας του Πρόσωπο με πρόσωπο (1966) και για την εξαιρετική εντύπωση που είχε προκαλέσει στους Ιταλούς συναδέλφους η ποιότητα της ταινίας. Ο Ροβήρος Μανθούλης έφυγε ακριβώς 55 χρόνια μετά την πρώτη προβολή της ταινίας του στο Φεστιβάλ της Ιέρ, στις 21 Απριλίου 1967, που έγινε ενθουσιωδώς δεκτή από κοινό και κριτική, και προσκλήθηκε εκτός συναγωνισμού στο Φεστιβάλ των Κανών. Ο Μανθούλης τότε έκανε δηλώσεις εναντίον της δικτατορίας που έκαναν το γύρο του κόσμου και η ταινία απαγορεύθηκε από τους συνταγματάρχες.
Αυτοεξόριστος στο Παρίσι, ξεκίνησε μια μακροχρόνια και δημιουργική συνεργασία με τη γαλλική τηλεόραση. Στο πλαίσιο αυτής της λαμπρής συνεργασίας, μετέφερε το 1985 στη μικρή οθόνη το μυθιστόρημα του Στρατή Τσίρκα Ακυβέρνητες πολιτείες (1962-65), με συμμετοχή και της ελληνικής δημόσιας τηλεόρασης. Η τριλογία του Τσίρκα είχε τροφοδοτήσει διαμάχες στην Αριστερά της εποχής, μεταξύ, από τη μια μεριά, μιας κομματικής διανόησης πολύ κοντά στο σοσιαλιστικό ρεαλισμό και, από την άλλη μεριά, νεώτερων διανοητών πού έλκονταν από την μυθιστορηματική φόρμα και την αιρετική ματιά του Τσίρκα για τον κομματικό αυταρχισμό. Το κοσμοπολίτικο ύφος και η κινηματογραφική ποιότητα της τηλεοπτικής σειράς προσέλκυσε το γαλλικό κοινό, η σειρά σημείωσε τεράστια επιτυχία στην Γαλλία και μεταδόθηκε πενήντα φορές».