Το Megaron Plus παρουσιάζει προβολή και συζήτηση με αφορμή την ταινία «Μέγαρα» των των Γιώργου Τσεμπερόπουλου και Σάκη Μανιάτη.
Τα «Μέγαρα», ένα προκλητικό πείραμα στον άμεσο κινηματογράφο, απαθανάτισαν μια εποχή καταλυτικής μετάβασης στην ελληνική κοινωνία και έγιναν ένας κινηματογραφικός μύθος-μνημείο, μας έδειξαν, ίσως για πρώτη φορά, πώς οι ανώνυμοι άνθρωποι αντιλαμβάνονται τις αλλαγές, τις πολιτικές εξεγέρσεις, τις κοινωνικές τραγωδίες και τελικά τον εαυτό τους.
Αυτό το μεγάλο ντοκιμαντέρ-σταθμός που θα προβληθεί ολόκληρο, γίνεται η αφετηρία για μια εξαιρετικά επίκαιρη συζήτηση, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus, για τη δύναμη του κινηματογράφου ως αυτόπτη μάρτυρα της ιστορίας τη στιγμή που συμβαίνει, ως μια δυναμική πράξη ατίθασης αποκάλυψης των ανεπίσημων όψεων των γεγονότων.
Στη συζήτηση συμμετέχουν, οι σκηνοθέτες της ταινίας, Γιώργος Τσεμπερόπουλος και Σάκης Μανιάτης, ο συγγραφέας Βασίλης Αλεξάκης, ο κριτικός κινηματογράφου, Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, ο Ομότιμος Καθηγητής Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, Κωνσταντίνος Τσουκαλάς και ο Γενικός Διευθυντής του ελληνικού γραφείου της Greenpeace, Νίκος Χαραλαμπίδης. Την εκδήλωση καθώς και τη συζήτηση με το κοινό, συντονίζει ο Γιώργος Τσεμπερόπουλος.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Τα «Μέγαρα», ταινία του 1974, δεν είναι μόνο η αφετηρία για τη συγκεκριμένη συζήτηση, αλλά και η επιστροφή μας σε μια άλλη αφετηρία, εκεί στον πρώτο καιρό μετά την πτώση της δικτατορίας, που φάνηκε να μπαίνουν τα θεμέλια ενός ριζοσπαστικού μέλλοντος, «η θεσμοθέτηση μιας προοδευτικής φαντασίωσης», όπως την αποκάλεσε ο Κορνήλιος Καστοριάδης, και που μαζί με άλλα ντοκιμαντέρ της εποχής αποτυπώνει την ατμόσφαιρα της αποκατάστασης της Δημοκρατίας: ένα χάος ευφορίας, παράτολμες ελπίδες και αχαλίνωτος οπτιμισμός. Η κάμερα έβγαινε από την ασφάλεια των στούντιο, ο σκηνοθέτης από τη βεβαιότητα ενός συγκεκριμένου σεναρίου και ο θεατής από την οικεία αισθητική του εμπορικού κινηματογράφου. Έβλεπε τις κοινωνικές αλλαγές και τις τραγωδίες στην οθόνη, κοινούς ανθρώπους να παίρνουν τη μοίρα τους στα χέρια τους, να χειραφετούνται από το παρελθόν και από τα στερεότυπα της εθνικής, πολιτικής και προσωπικής ταυτότητας.
Τα «Μέγαρα» δίνουν διαρκώς το λόγο στους εκατοντάδες φιλήσυχους αγρότες, που οι ζωές τους αναποδογύρισαν από την εκβιομηχάνιση της περιοχής, η κάμερα των δύο σκηνοθετών τους αφήνει να αφηγούνται πως ζούσαν πριν την καταστροφή, να θυμώνουν και να διεκδικούν, μέχρι που ενώνονται και αυτοί με την εξεγερμένη νεολαία του Πολυτεχνείου, τον Νοέμβριο του 1973. Από τη μικρή εικόνα μιας περιοχής που αλλάζει βίαια, μεταφέρονται στη μεγάλη εικόνα της ελληνικής πολιτικής και κοινωνικής οικονομίας και προσπαθούν να βρουν τη θέση τους σε αυτήν.
«Το πρώτο σημαντικό ελληνικό ντοκιμαντέρ μεγάλου μήκους, ένα οξύτατο φιλμ –έκρηξη. Ο φακός αποκαλύπτει την εσωτερική ομορφιά των χωρικών και δίνει στο σπαραγμό τους διαστάσεις απροσμέτρητες», έγραψε στην Καθημερινή, ο Γιάννης Μπακογιαννόπουλος, τον Σεπτέμβριο του 1974. Και ο κριτικός του Los Angeles Weekly, Τζίντζερ Βάρνι, το 1980, «Η γλώσσα των ξεριζωμένων αυτών ανθρώπων είναι η πιο εκφραστική που έχω ακούσει ποτέ σε ντοκιμαντέρ. Υπάρχει χάρη στα λόγια τους, στα πρόσωπά τους έχει αποτυπωθεί η ανατροπή του κόσμου τους και η σκέψη τους είναι σαν τα ξεριζωμένα ελαιόδεντρά, που μαραίνονται στα χωράφια τους».
«Ένα αποφασιστικό βήμα του πολιτικού άμεσου κινηματογράφου στην Ελλάδα, χρησιμοποιεί πολύ αποτελεσματικά την κάμερα-μάτι, στην προσπάθεια να συλλάβει μια πραγματικότητα που αλλάζει. Δεν αρκείται απλά στο ορατό και το εμφανές, αλλά θέλει να αποκαλύψει και το κρυμμένο κάτω από την επιφάνεια. Ένα μαχητικά αναλυτικό φιλμ, τέλεια οργανωμένο από το μοντάζ του», σημείωνε ο Μισέλ Δημόπουλος, στον Σύγχρονο Κινηματογράφο, εκείνη την εκτός τροχιάς χρονιά, το 1974, που τα «Μέγαρα» κέρδισαν το βραβείο Καλύτερης Ταινίας στο Φεστιβάλ Θεσσαλονίκης.
Το πρώτο μετά την δικτατορία Φεστιβάλ ήταν ένα ορόσημο στην ιστορία του ελληνικού κινηματογράφου. Έμεινε στην ιστορική μνήμη ως «Το Φεστιβάλ της Εξέγερσης», τέλειωσε μέσα σε αντιπαραθέσεις κοινού και συμμετεχόντων, και έγινε το πεδίο μιας ριζοσπαστικής έκρηξης και αφορμή για πανηγυρισμούς για την φρέσκια επιστροφή της ελευθερίας. Για πρώτη φορά οι σκηνοθέτες ένιωσαν να κουμαντάρουν την τέχνη τους και ότι μπορούσαν να πάνε τον κινηματογράφο, ελεύθερα, όπου ήθελαν.
Τα «Μέγαρα» δεν σταμάτησαν στη Θεσσαλονίκη. Προβλήθηκαν σε εννέα ευρωπαϊκά φεστιβάλ και κέρδισαν το Βραβείο της Διεθνούς Ένωσης Κριτικών στο Φεστιβάλ Forum του Βερολίνου, την ίδια χρονιά, 1974.
Η συζήτηση θα μεταδοθεί ζωντανά για τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας από το Εθνικό Δίκτυο Έρευνας & Τεχνολογίας http://diavlos.grnet.gr