H ανδρική κυριαρχία ή υπεροχή (machismo) είναι ένα κοινωνικό φαινόμενο με ρίζες στη διαχρονία και πλήττει εξίσου τα δύο φύλα. Τα ελλείμματα της ισότητας και της ελευθερίας έχουν αιτιάσεις που εδράζονται στον τρόπο που δομήθηκαν κάποιες μορφές εξουσίας στην εκπαίδευση, την θρησκεία, την εργασία, την οικιακότητα, με αμυδρές τις μνήμες από το κυνήγι και κάψιμο των μαγισσών στον Μεσαίωνα, ως «γυναίκες επικίνδυνες» για τα χρηστά ήθη.
Οι αναπαραστάσεις ανδρών και γυναικών δεν οικοδομούνται per se. Χάρη στην «αστυνόμευση» της έμφυλης ταυτότητας, ευθυγραμμίζονται με κανονιστικά πρότυπα εμφάνισης και συμπεριφοράς, εδραιώνοντας έτσι την κοινωνική ταξινόμηση και ιεραρχία. Οι άνδρες πρέπει να φέρονται «σαν» άνδρες και οι γυναίκες αναπτύσσουν ή υιοθετούν στρατηγικές επιβίωσης στον δημόσιο και τον ιδιωτικό χώρο: από την βουβή οδύνη, την παθητικότητα έως και την έκφραση πατριαρχικής συμπεριφοράς. Από το γνωμικό του Ζαν ντε Λα Μπρυγιέρ (1687) «οι γυναίκες είναι των άκρων, είναι είτε καλύτερες, είτε χειρότερες από τους άνδρες», έως την διαπίστωση της Βιρτζίνια Γουλφ ότι «οι άνδρες ανησυχούν περισσότερο για την δική τους ανωτερότητα, παρά για την κατωτερότητα των γυναικών», καταλήγουμε, αν μη τί άλλο, στην συγχρονική εμφάνεια – δημοσιοποίηση των βίαιων/εγκληματικών συμπεριφορών του pater familias και κατά τι λιγότερο στην αποσιώπηση.
Η ενότητα των έργων «Το Αυγό (του κόκορα)» θέτει ερωτήματα για τον αγκυροβολημένο βίο, ψηλαφίζει την κατάσταση εσωτερικής σύγκρουσης του εγώ, την σωματική και συμβολική βία της ανδρικής κοινωνιοδικίας. Επιπρόσθετα, αν και υπερθεματίζουμε για την ευρωπαϊκή πολιτειότητα (the notion of European citizenship), «το δικαίωμα να έχουμε δικαιώματα» μάλλον δεν αναλογεί σε μετανάστες και πρόσφυγες, όπου στην αναζήτηση νέων τόπων η θηλυκότητα και τα παιδιά διατρέχουν υψηλότερο κίνδυνο, ειδικά εν καιρώ πολέμου.
Οι στρατηγικές του αιώνιου θηλυκού, το απεχθές βάρος (για τους ίδιους τους άνδρες) της αρρενωπότητας και οι κοπιώδεις προσπάθειες αυτοπραγμάτωσης εν τέλει εν κενώ;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ότι ο φεμινισμός είναι ίσως από τις τελευταίες μας ευκαιρίες να εκδημοκρατίσουμε τις δημοκρατίες – κατά την Σαντάλ Μουφ, μάλλον δεν ακούγεται γραφικό.
Ράνια Φραγκουλίδου
Η Ράνια Φραγκουλίδου γεννήθηκε στην Κατερίνη το 1972. Σπούδασε Ζωγραφική (1999, Β. Δημητρέας) στην Σχολή Καλών Τεχνών ΑΠΘ και Χαρακτική (2009, Ξ. Σαχίνης), διετέλεσε Μεταπτυχιακή Υπότροφος Εσωτερικού του ΙΚΥ στην Ζωγραφική (2002-03, Ι. Φωκάς) και είναι κάτοχος MSc στην Εφαρμοσμένη Κλινική Κοινωνιολογία και Τέχνη του Τμήματος Κοινωνιολογίας, Πανεπιστημίου Αιγαίου & του ΤΕΕΤ, Δ. Μακεδονίας.
Βραβεύτηκε έξι φορές για το καλλιτεχνικό της έργο στην Ελλάδα, Πορτογαλία, Σερβία-Ερζεγοβίνη, Ιαπωνία και Ρουμανία, πραγματοποίησε επτά ατομικές εκθέσεις και συμμετείχε σε πλήθος ομαδικών στην Ελλάδα, Γαλλία, Γερμανία, Πολωνία, Ιαπωνία, Κίνα, Πορτογαλία, Εσθονία, Ρουμανία, Δημοκρατία της Τσεχίας, Σερβία και Κωνσταντινούπολη. Η Ράνια Φραγκουλίδου εικονογράφησε εξώφυλλα για λογοτεχνικά έργα και ποιητικές συλλογές και φιλοτέχνησε το επίσημο χαρακτικό προώθησης της 1st & 2nd Art Thessaloniki International Contemporary Art Fair 2016 & 2017 ΔΕΘ/HELEXPO. Το καλλιτεχνικό της έργο περιλαμβάνει ζωγραφική, χαρακτική, μικτές τεχνικές, artist books και κατασκευές. Είναι Διδάσκουσα ΕΕΠ στην Σχολή Καλών Τεχνών, ΑΠΘ.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Ράνια Φραγκουλίδου, Λαδοπαστέλ & Λάδι σε χαρτί, 23×18, 2022
