Μεταμορφώσεις
Η Ράνια Καπελιάρη είναι από τους λίγους εικαστικούς δημιουργούς που εμπνέονται κι επαναπροσεγγίζουν ή επανερμηνεύουν, μέσα από το προσωπικό τους εκφραστικό ιδίωμα, το τοπίο της Αττικής και κυρίως της Αθήνας. Η ίδια επικεντρώνεται στον αστικό και περιαστικό ιστό της πόλης, διατηρώντας κάποια αναγνωρίσιμα αρχαιολογικά ή ιστορικά τοπόσημα, χωρίς ωστόσο να δεσμεύεται από αυτά, ούτε από την θέση και την μορφή τους. Η επικέντρωση της Ράνιας Καπελιάρη σχετίζεται με την διαλεκτική διελκυστίνδα παρελθόντος και παρόντος, όπως επίσης με την ατομικότητα και την συλλογικότητα, που πυροδοτεί τον λογισμό, κυρίως όμως την φαντασιακή παραμέτρου, συνδυαζόμενη με σύμβολα κι αλληγορίες.
Στην ζωγραφική της, – όσον αφορά στην συγκεκριμένη τουλάχιστον ενότητα – η εικαστική δημιουργός εμπνέεται καθώς φαίνεται από την Θεογονία του Ησιόδου, από τα Ειδύλλια του Θεοκρίτου και ιδιαιτέρως από τις Μεταμορφώσεις του Οβιδίου. Η έμπειρη και καλλιεργημένη αυτή ζωγράφος ανοίγει έναν ζωτικό διάλογο με τους μύθους και την ιστορία, όπως επίσης με την καθημερινότητα και το συλλογικό ασυνείδητο, χρησιμοποιώντας όσα ρεαλιστικά και παραστατικά στοιχεία της είναι απαραίτητα. Αυτά τα στοιχεία τα συνδυάζει – σε ορισμένα τους σημεία – με εξπρεσσιονίζουσες αφαιρετικές γραφές, επιδιώκοντας να ιχνηλατήσει και στην συνέχεια να αποκαλύψει την εγγύτητα και την απόσταση ανάμεσα στα φανερά και τα υποκρυπτόμενα, κυρίως όμως ανάμεσα στην έννοια και την πράξη της μεταμόρφωσης. Την μεταμόρφωση ως βίωμα, η Ράνια Καπελιάρη την συνδέει με την επικάλυψη και την αποκάλυψη, φέρνοντας στην επιφάνεια τα προφανή και τα αδιόρατα προσωπεία, τις personae δηλαδή, που ενδύεται κανείς στους ρόλους της ζωής.
Σε αρκετά από τα έργα της διακρίνεται ένα horror vacui, μια πλησμονή του κενού με άλλα λόγια, η οποία πλαισιώνει – ως χωροχρονική στρωματογραφία αισθήσεων κι αντανακλάσεων της μνήμης, – τις φιγούρες της, οι οποίες λειτουργούν μέσα από την flora και την fauna της Αττικής. Τις φιγούρες της τις αισθανόμαστε να εμφανίζονται σαν τα ερωτηματικά, τα θαυμαστικά μα περισσότερο σαν τα αποσιωπητικά.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Οι μορφές της Ράνιας Καπελιάρη απεικονίζουν παιδιά και νέους ή νέες της εποχής μας, που δεν κρύβουν την αμηχανία και την επιφυλακτικότητα, τις απορίες τους επίσης σχετικά με τον κόσμο στον οποίο μεγαλώνουν. Διακρίνεται η κρυμμένη τους θλίψη, τα αινίγματα και τα αδιέξοδά τους, η απόγνωση και μαζί η τρυφερότητα που συνδυάζεται με την άφατή τους λαχτάρα για ζωή. Ταυτοχρόνως και μέσα από την υφολογία των εικαστικών αυτών συνθέσεων (κι επειδή όλα εμπεριέχουν παράλληλα και την αντίθετή τους όψη), αναδύεται μέσα από τα έργα αυτά, μια υφέρπουσα δύναμη. Δύναμη ανατροπής και διεκδίκησης ενός καλλίτερου κόσμου, μακριά από απομονωτισμούς κι ατομικισμούς, κενότητες κι αδιαφορίες για τις τύχες των συνανθρώπων μας, αλλά και πολλών κοινωνικών αιτημάτων που μένουν, – λόγω της μη ανάληψης ευθυνών – ζητήματα ανεκπλήρωτα.
Τα παιδιά και οι έφηβοι υιοθετούν μέσα από τις μεταμορφώσεις τους, την αθωότητα και την βαθύτερη πραγματικότητα που διακρίνεται στην απενοχοποιημένη κι ενστικτώδη αντίδραση των ζώων. Το αφοπλιστικό βλέμμα των ζώων και των παιδιών, μέσα από μια σιωπηλή συνομιλία, υπαλλάσσεται. Η fauna αυτή τροφοδοτεί με υπόγεια νοήματα τα παιδιά που αντλούν δύναμη από την φύση και το περιβάλλον τους, λειτουργώντας σαν ένα είδος «Σαμάνων της Αθήνας», καθώς λέει η ίδια η ζωγράφος. Των Σαμάνων, που κατ’ αναλογία με τα «παιδιά των λουλουδιών» της δεκαετίας του ‘70, αντιστέκονταν στον καταναλωτισμό και την παγκοσμιοποίηση (που μόλις τότε είχε αρχίσει να γίνεται αισθητή), με τα αποτελέσματα που σήμερα πια όλοι γνωρίζουμε. Τα παιδιά αυτά που σε αυτή την ενότητα απεικονίζονται, αγαπούν την πόλη τους, προστατεύουν τα ζώα και την φύση γενικότερα, συμμετέχοντας σε κοινωνικές δράσεις. Επιθυμούν να αποβάλλουν τον πεσιμισμό και την ανευθυνότητα. Το καθένα από αυτά, ως δεσμό προς την μάνα γη, κρατά μάλιστα ένα φυτικό στοιχείο, που χαρακτηρίζει το Αττικό τοπίο, όπως τον Αττικό κρόκο, την άκανθα της Ακρόπολης, τις ορχιδέες του Υμηττού κ.ά.
Η Ράνια Καπελιάρη, χωρίς φυσικά να ηθικολογεί, δίνει μέσα από τα έργα της την άλλη διάσταση της μεταμόρφωσης. Κάθε φορά την εμφανίζει μέσα από ένα διαφορετικό, σκηνικό. Στην ζωγραφική της εκφράζει μια σιωπηλή δραματουργία, όπου τα ανέφικτα μπορούν να γίνουν εφικτά και διαδραστικά, μέσα τουλάχιστον από την λαχτάρα της αλλαγής και την αποφυγή της αλλοτρίωσης, στοιχεία και γνωρίσματα άλλωστε που τα αντανακλούν οι μορφές της. Μέσα από την αποκάλυψη της βαθύτερης αλήθειας που κρύβει η φύση και με βάση τον αναθρώσκοντα ή τον επανακάμπτοντα ανθρωπισμό μας, αποτυπώνεται μαζί και η προσδοκία για την αυριανή μέρα, όπως και οι ελπίδες για ένα καλλίτερο μέλλον. Αυτές είναι οι ελπίδες που αλληγορικά μεταφέρουν, μέσα από την γενεσιουργία της πλάσης και των δυνατοτήτων της μεταμόρφωσης, τα ίδια τα παιδιά, η ίδια η νέα γενιά.
–Αθηνά Σχινά [Ιστορικός Τέχνης & Θεωρίας του Πολιτισμού (ΕΚΠΑ)]
Καλλιτεχνική Διεύθυνση: Γιώργος Τζάνερης
Επιμέλεια έκθεσης: Αθηνά Σχινά
Ράνια Καπελιάρη
Η Ράνια Καπελιάρη είναι εικαστικός και συγγραφέας.
Έχει σπουδάσει στην Σχολή Καλών Τεχνών του Παρισιού ζωγραφική και ψηφιδωτό.
Έκανε το μεταπτυχιακό της στις τεχνικές φωτομεταφοράς στη χαρακτική στο ίδιο Πανεπιστήμιο με υποτροφία του Ι.Κ.Υ, Παιδαγωγικά της Τέχνης στο Παν/μιο PARIS 8, καθώς και στο Ινστιτούτο Πολιτικών Επιστημών του Παρισιού.
Με υποτροφία της Αιγυπτιακής Κυβέρνησης μελέτησε για έναν χρόνο το θέμα της Μνημειακής Τέχνης στην Μεσόγειο στην Αρχαιολογική Σχολή του Καϊρου.
Έχει παρουσιάσει την εικαστική της δουλειά σε πολλές χώρες σε ομαδικές και ατομικές εκθέσεις. (Γαλλία, Ιταλία, Μόσχα, Γερμανία, Καναδά, Νέα Υόρκη, Σουηδία, Ιράν Αργεντινή, Πολωνία.)
Έχει ιδρύσει την Εταιρεία Μελέτης και προστασίας των παραδοσιακών Τεχνών OCEANUS ART για την προώθηση παλαιών τεχνικών όπως το ψηφιδωτό και το φρέσκο.
Ασχολείται με την διδασκαλία της τέχνης και έχει γράψει διάφορα σχετικά δοκίμια.
Βιβλία της σχετικά με την τέχνη:
«Για το ψηφιδωτό» εκδ. ΕΟΜΜΕΧ, «Λεπτές αποχρώσεις από πέτρα» εκδ. Ιων, «Το σχέδιο και οι τεχνικές του 1,2» εκδ. Εργάνη. «Μάσκες και άλλα δαιμονικά πνεύματα», «τεχνικές της ζωγραφικής του 20ου αιώνα», «ιστορία των κόμικς» εκδ. ΟCEANUS ART. «Η ελεγεία της περιπλάνησης» εκδ. Αντήνωρ. «μη λερώνεις το μπλε του έρωτα» εκδ. IMAGE (λεύκωμα ποίησης-χαρακτικής).
