Στην γκαλερί της Ελευθερίας Τσέλιου στο Κολωνάκι, η Παπασπύρου παρουσιάζει για πρώτη φορά μια σειρά έργων που δημιουργήθηκαν μεταξύ 1974-77, τα οποία αποτέλεσαν την αρχή για τη γνωστή της ενότητα Επεισόδια στην Ύλη.
-Πώς αυτή η πρώτη σας δουλειά (1974-77) με τις σκιές αποτελούν την αρχή για την ενότητά σας Επεισόδια στην Ύλη (1977- μέχρι σήμερα);
Είχα παρατηρήσει τη μεταβολή που συνέβαινε στο χώρο του σκοτεινού δωματίου μου τη νύχτα όταν περνούσε ένα αυτοκίνητο και οι προβολείς του τον φώτιζαν για κάποια δευτερόλεπτα. Το γνώριμο σχήμα των αντικειμένων άλλαζε και μεταβαλλόταν σε κάτι εξωπραγματικό. Όταν αποφάσισα να σχεδιάσω αυτές τις σκιές στον τοίχο ή στην πόρτα και εν συνεχεία να τις διαμορφώσω σαν φως και σκιά, παρατήρησα ότι αν προσπαθούσα να αποδώσω τη σκιά με κάποια χρωματική ύλη, τροποποιούσα και την επιφάνεια τους. Άλλαζε η υφή της και γινόταν μια βαμμένη επιφάνεια. Και έτσι έμαθα την αυτοτέλεια της υλικής επιφάνειας, η οποία χαρακτηρίζεται από πολλές αυτόνομες μικροκαταστάσεις, χαράγματα, φθορές, ίχνη από τη χρήση κ.α., τα οποία ονόμασα επεισόδια. Έτσι λοιπόν για να αποδώσω τη σκιά, χρησιμοποίησα τότε το υλικό με το ελάχιστο πάχος, δηλαδή τη λεπτή μύτη ενός μολυβιού.
Για προβαλλόμενα σχήματα στον τοίχο χρησιμοποίησα slides προβολών που απεικόνιζαν βότσαλα διάτρητα που τα κρατούσα με τα δύο δάχτυλα ή μεγεθυμένα/παραμορφωμένα σχήματα των χεριών μου.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
-Στις μετέπειτα δουλειές σας έως και τις πιο πρόσφατες, προσπαθείτε να ανακαλύψετε και να σχεδιάσετε τις μορφές που ξεπηδούν μέσα από τις φθορές, τις αλλοιώσεις των επιφανειών που δουλεύετε, όπως τους τοίχους, την άσφαλτο, τα ξύλα και τις λαμαρίνες. Για μένα σε αυτήν την πρώτη ενότητα της δουλειάς σας είναι σαν να δουλεύετε αντίστροφα, δηλαδή παραμορφώνετε, ανοικοδομείτε τις μορφές, όπως για παράδειγμα αυτή του χεριού σας. Ισχύει κάτι τέτοιο;
Στην αρχή διερευνούσα τις επιφάνειες με τις σκιές των δαχτύλων μου ή των διάτρητων σχημάτων, τα οποία έπαιρναν τις παραμορφώσεις της κίνησης. Μετά όταν συνειδητοποίησα την αυτοτέλεια της ύλης των επιφανειών ασχολήθηκα αποκλειστικά με τα επεισόδια, τα οποία συγκροτήθηκαν αργότερα, μετά το 1981, στις εικόνες στην ύλη. Οι ύλες που επέλεξα και εξακολουθώ να επιλέγω είναι πάντοτε ύλες, προερχόμενες από το αστικό τοπίο. Διαλέγω αυτές που θεωρώ βασικές: τον τοίχο, το ξύλο, το χαρτί, τη λαμαρίνα, την άσφαλτο.
-Γιατί σας ενδιαφέρει η σκιά; Υπάρχει κάποιος καλλιτέχνης που αποτέλεσε αφορμή για να την μελετήσετε;
Δεν υπάρχει τίποτα χωρίς τη σκιά. Το φως και η σκιά είναι αυτονόητη συνθήκη στη ζωή. Όλοι οι καλλιτέχνες, ο καθένας με τον τρόπο του, διαχειρίζονται το φως και τη σκιά. Ας θυμηθούμε τις εξαίσιες σκιές του Renoir και του Pοussin.
-Οι σκιές αυτές αποτυπώνονται πάνω σε εφημερίδες. Η επιλογή του κειμένου είναι τυχαία; Ή υπάρχει κάποιος διάλογος μεταξύ του κειμένου και των σκιών;
Οι εφημερίδες αποτέλεσαν το πρώτο πεδίο προβολής των σκιών, χωρίς τα κείμενα να έχουν καμία σχέση.
-Μιλήστε μας για το βίντεο που προβάλλεται στο ταβάνι της γκαλερί.
Είναι μια συρραφή των slides που χρησιμοποιούσα για τις σκιές, τα οποία ψηφιοποιήθηκαν για να αποτελέσουν ένα βίντεο, ώστε να μπορούμε να έχουμε μια συνεχή ροή στον εκθεσιακό χώρο.
-Γιατί δεν είχατε παρουσιάσει ποτέ πριν αυτή την ενότητα δουλειάς;
Δεν ξέρω, ίσως γιατί όταν ακολούθησαν τα επόμενα έργα και άρχισε να διαμορφώνεται σταδιακά η άποψή μου για τις ύλες του αστικού χώρου και τα επεισόδια του, κατά κάποιο τρόπο η έρευνα αυτή είχε ολοκληρώσει τον κύκλο της.
-Δηλαδή την αντιμετωπίσατε σαν έναν πειραματισμό;
Ήταν ο απαραίτητος πειραματισμός που έπρεπε να γίνει και που οδήγησε τελικά στη διαμόρφωση του έργου μου.
-Γνωρίζω πως έχετε ετοιμάσει ένα νέο έργο, το οποίο θα εκθέσετε στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών. Μιλήστε μας για αυτό.
Αυτό το έργο είναι η άγνωστη πλευρά ενός τοίχου, δηλαδή το πίσω μέρος της επιφάνειας που βλέπουμε. Είναι κάτι που δεν είχα ξανακάνει.
Το 2015, θέλοντας να δω τι είναι πίσω από τα γκράφιτι ενός τοίχου ενός σπιτιού στο Παγκράτι, απέσπασα ένα μικρό κομμάτι τοίχου, κολλώντας ένα χαρτί Α4 στην πρόσοψη. Το αποτέλεσμα, η αθέατη, η άγνωστη μέχρι τότε όψη, ήταν συναρπαστικό. Παραμέρισα αυτή τη δράση και την επανέλαβα την άνοιξη του 2020. Έτσι λοιπόν συγκέντρωσα στοιχεία της επιφάνειας της πρόσοψης του σπιτιού, τα οποία πάνε σε βάθος χρόνου σε μια ποικιλία χρωμάτων και σχημάτων, και με αυτά τα σπαράγματα ανασύνθεσα δύο τοίχους που σχηματίζουν γωνία, η οποία εισβάλει μέσα στον κλειστό χώρο. Την άνοιξη του 2020, ο σκηνοθέτης Γιώργος Κραββαρίτης παρακολούθησε και κατέγραψε την όλη διαδικασία της απόσπασης και την εν συνεχεία επεξεργασία στο ντοκιμαντέρ του με τίτλο Ρένα Παπασπύρου, Κρησίλα 9.
Διαβάστε επίσης:
Ρένα Παπασπύρου – Σκιές: Έκθεση στην Eleftheria Tseliou Gallery
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Γιώργος Κραββαρίτης
