Μία συναυλία φόρος τιμής για τον κορυφαίο μουσικό, συνθέτη και δάσκαλο, Ρος Ντέιλι, που έχει γίνει κομμάτι της κρητικής γης και ψυχής, έρχεται στο Ηρώδειο, στο πλαίσιο του φετινού Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου.
Μια συναυλία προς τιμήν του κορυφαίου μουσικού, συνθέτη και δασκάλου, Ρος Ντέιλι, που αγκαλιάζει τον κόσμο ολόκληρο από το «Μουσικό Εργαστήρι Λαβύρινθος» του στο Χουδέτσι της Κρήτης, με την ευκαιρία των 40 χρόνων λειτουργίας του στην Ελλάδα.
Εκεί, με την καθοδήγηση του Ρος, η μελέτη της μουσικής ξεπερνά τους ακαδημαϊκούς στόχους και γίνεται μια μεγάλη αγκαλιά που χωράει ήχους από το παρελθόν και το παρόν και φτιάχνει γέφυρες με το αύριο της μουσικής και της Ιστορίας.
– Πλησιάζει η συναυλία στο Ηρώδειο που γίνεται με αφορμή τα σαράντα χρόνια λειτουργίας του Λαβύρινθου, του μουσικού εργαστηρίου που έχετε ιδρύσει και που από το 2002 εδρεύει στο Χουδέτσι της Κρήτης. Θα θέλατε να μας πείτε τι πρεσβεύει για εσάς ο Λαβύρινθος;
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Λαβύρινθος ξεκίνησε αρχικά ως μια παρέα φίλων μουσικών στο Ηράκλειο της Κρήτης που μελετούσαμε μουσικά ακούσματα και ιδιώματα που είχαν συχνά την προέλευσή τους από τόπους μακρινούς, αλλά που ωστόσο είχαν πολλά κοινά στοιχεία με τη μουσική της Κρήτης όπου βρισκόμασταν, καθώς και με άλλες μουσικές με τις οποίες είχα ασχοληθεί εγώ πιο παλιά – Ινδική και Αφγανική κυρίως. Στην ουσία, μας ενδιέφεραν οι τροπικές μουσικές παραδόσεις που, στην πλειοψηφία τους, βρίσκονται στην τεράστια γεωγραφική περιοχή που επεκτείνεται από τη βορειοδυτική Αφρική μέχρι και τις δυτικές επαρχίες της Κίνας. Βέβαια έκτοτε ο Λαβύρινθος έχει αλλάξει πολλές μορφές και πολλούς τόπους, αλλά το ενδιαφέρον του εξακολουθεί να συσχετίζεται με αυτά τα μουσικά ιδιώματα. Σήμερα, με έδρα το χωριό Χουδέτσι στην Κρήτη διοργανώνουμε σεμινάρια, master-classes, συναυλίες και άλλες εκδηλώσεις που επικεντρώνονται στη δημιουργική προσέγγιση αυτών των παραδόσεων. Σε καθαρά προσωπικό επίπεδο, ο Λαβύρινθος είναι αυτό που θα ήθελα παρά πολύ να υπήρχε τότε που εγώ προσπαθούσα να μάθω περισσότερα πράγματα για αυτές τις μουσικές, σε μια εποχή στην οποία είχαμε τότε ελάχιστα μέσα συγκριτικά με σήμερα.
– Ποια προσέγγιση ακολουθείτε στον Λαβύρινθο όσον αφορά την παραδοσιακή μουσική; Τι στάση θέλετε να τηρεί ένας μαθητής σας όταν καταπιάνεται με μουσικές παραδόσεις;
Εμείς ως μουσικοί πολλές φορές αισθανόμαστε κάπως άβολα με ταμπέλες όπως «παραδοσιακό», «έθνικ», “world music” κ.α. Για μας μάλλον όλες οι μουσικές είναι «παραδοσιακές», με την έννοια ότι στηρίζονται στη συσσωρευμένη εμπειρία και γνώση άλλων ανθρώπων πριν από μας. Όλη αυτή τη γνώση και εμπειρία πρέπει να την αφομοιώσουμε και να τη «χωνέψουμε» και, στη συνέχεια, να την επεξεργαζόμαστε δημιουργικά διαμορφώνοντας νέες προτάσεις και νέα έργα. Όλη αυτή η διαδικασία όμως έχει κάποια όρια και προκειμένου να είναι η εξέλιξη του κάθε διακριτού ιδιώματος αρμονική, η «ελευθερία» μας υποχρεωτικά δέχεται κάποιους περιορισμούς. Ο καθένας μας νομίζω ότι αναζητάει το σημείο ισορροπίας και σύγκλισης ανάμεσα στην αρμονία και στην ελευθερία.
-Είστε δημιουργός του όρου «σύγχρονη τροπική μουσική». Θέλετε να μας εξηγήσετε το περιεχόμενο του όρου και τι σας ώθησε στη σύλληψή του;
Για μένα η δημιουργία αυτού του όρου προέκυψε από την ανάγκη να προσπαθήσω να περιγράψω τη μουσική που γράφω και παίζω ο ίδιος. Έχω ασχοληθεί στη διάρκεια της ζωής μου με πολλές και διαφορετικές μουσικές παραδόσεις αλλά, εκ των πραγμάτων, δεν ανήκω εγώ ο ίδιος σε καμία από αυτές. Πάντα αισθανόμουν ότι η πρώτη και κυρία ιδιότητά μου είναι αυτή του συνθέτη. Όπως όλοι οι συνθέτες έχω και εγώ τις πηγές μου από όπου αντλώ γνώσεις και εμπνεύσεις. Απλώς οι δικές μου πηγές είναι αρκετά διαφορετικές από ότι είναι αυτές της μεγάλης πλειοψηφίας των συνθετών με τη δική μου εθνική προέλευση. Η μουσική που γράφω αντλεί στοιχεία και εμπνεύσεις από σχεδόν όλο το γεωγραφικό χώρο όπου συναντάμε τις τροπικές μουσικές παραδόσεις, αλλά δεν είναι ούτε Ελληνική, ούτε Ινδική, Περσική, Αραβική η Βαλκανική. Επίσης αυτά που γράφω δεν είναι παραδοσιακά όπως εννοεί αυτή τη λέξη ο περισσότερος κόσμος, δηλαδή με αναφορές κυρίως στο παρελθόν. Έτσι ήθελα έναν όρο που περιγράφει εν συντομία όλο αυτό που, με άλλο τρόπο, θέλω μια ολόκληρη εξήγηση να περιγράψω.
– Από το εργαστήρι σας έχουν περάσει δάσκαλοι από πολλές χώρες, φέρνοντας ο καθένας τη δική του τεχνογνωσία και φιλοσοφία. Με αυτόν τον τρόπο έχετε κατορθώσει να παρουσιάζετε μία αξιοσημείωτη ποικιλία και πλούτο στα σεμινάρια που διοργανώνετε. Έχουν όλα τα σεμινάρια την ίδια απήχηση;
Στο λαβύρινθο προσπαθούμε να παρουσιάσουμε ένα πρόγραμμα εκπαιδευτικών δραστηριοτήτων στο οποίο εκπροσωπούνται όσο γίνεται περισσότερες παραδόσεις από το τεράστιο σύνολο των τροπικών παραδόσεων. Επειδή όμως δεν έχουν τύχει όλες αυτές οι παραδόσεις της ίδιας προβολής, κάποιες είναι πιο γνωστές και δημοφιλείς από κάποιες άλλες. Επίσης κάποιες παραδόσεις έχουν ίσως ένα πιο διασκεδαστικό χαρακτήρα και πιο εύκολα προσεγγίζονται από κάποιες άλλες που ίσως είναι κάπως πιο δύσκολες και απαιτητικές. Για τους λόγους αυτούς δεν έχουν όλα τα σεμινάρια την ίδια απήχηση. Εμείς ωστόσο επιμένουμε ότι είναι σημαντικό να εκπροσωπούνται όσο γίνεται περισσότερα μουσικά ιδιώματα ανεξάρτητα από το εάν έχουν μεγάλη απήχηση ή όχι.
– Ο Λαβύρινθος έχει παραρτήματα και στην Κύπρο, στην Καταλονία, στην Ιταλία, στον Καναδά και στην Τουρκία. Αυτό πώς επιδρά στη λειτουργία και τις δυνατότητες του εργαστηρίου σας στην Κρήτη;
Εκτός από τα παραρτήματα αυτά έχουμε και ένα Online παράρτημα που ονομάζεται Labyrinth Online που εδρεύει στο Σαν Φρανσίσκο της Αμερικής. Όλα τα παραρτήματα συνεργάζονται αρμονικά ακριβώς επειδή κανένας από μας δεν έχει οικονομικό κέρδος από αυτή τη δραστηριότητα και ούτε στοχεύουμε σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα. Το ενδιαφέρον μας εστιάζεται στη μουσική και στην εμπειρία των ανθρώπων με αυτήν. Όταν βλέπουμε τους δασκάλους και τους μαθητές μας να χαίρονται που έχουν την ευκαιρία να μοιραστούν τόσα πράγματα και να μαθαίνουν ο ένας από τον άλλον, αυτή είναι η «πληρωμή» μας.
– Πώς θα αισθανόσασταν αν δημιουργούνταν ένας Λαβύρινθος στην Ιρλανδία, τη χώρα από την οποία κατάγεστε;
Θα χαιρόμουν παρά πολύ! Πιστεύω ότι θα ταίριαζε σε αυτή τη χώρα. Για να δούμε… Ποιός ξέρει;
– Τελικά πόσα μουσικά όργανα παίζετε;
Έχω μια αρκετά μεγάλη συλλογή μουσικών οργάνων από διαφορά μέρη του κόσμου, αλλά εννοείται ότι δεν μπορώ να τα παίξω όλα. Εγώ ο ίδιος είμαι ένας κάπως οργανοκεντρικός μουσικός. Το όργανο είναι πολλές φορές το απαραίτητο «εργαλείο» που χρειάζομαι προκειμένου να κατανοήσω και να εισχωρήσω σε μια μουσική παράδοση που με ενδιαφέρει. Δεν μου αρκεί να κατανοήσω μια μουσική παράδοση θεωρητικά και εγκεφαλικά. Έχω την ανάγκη να δω τα πράγματα και πρακτικά, πιάνοντας χορδές. Σε κάποια όργανα προχώρησα περισσότερο, και κάποια άλλα απλώς εξυπηρέτησαν το στόχο να με βοηθήσουν να καταλάβω κάποιο συγκεκριμένο μουσικό ιδίωμα. Αυτά που ανήκουν στη δεύτερη κατηγορία δεν μπορώ να πω ότι τα παίζω και ότι τα γνωρίζω. Μπορώ να κάνω κάποια πράγματα σχετικά περιορισμένα. Με άλλα όργανα έχω ασχοληθεί πολύ περισσότερο και είναι αυτά που παίζω κάθε μέρα.
– Με την οργανοποιία έχετε πειραματιστεί ποτέ;
Ναι, η οργανοποιία πάντα με ενδιέφερε, αλλά κυρίως ασχολούμαι με το κομμάτι να επινοήσω καινούρια πράγματα και σχέδια που τα φτιάχνουν άλλοι άνθρωποι πιο ειδικοί από μένα.
– Ποιες γωνιές του κόσμου θα συναντηθούν μέσα από τη μουσική στη συναυλία στο Ηρώδειο;
Στη συναυλία αυτή, εκτός από τους Έλληνες συναδέλφους, θα υπάρχουν μουσικοί από το Ιράν, την Τουρκία, Το Ισραήλ, την Ισπανία, το Μάλι, και βέβαια ένας από την Ιρλανδία.
Διαβάστε επίσης:
40 χρόνια «Λαβύρινθος»: Ο Ρος Ντέιλι ζωντανά στο Ηρώδειο
Φεστιβάλ Αθηνών Επιδαύρου: Το Καλλιτεχνικό Πρόγραμμα για το 2022