Σαν σήμερα γεννήθηκε ο Θόδωρος Αγγελόπουλος και εμείς θυμόμαστε τις καλύτερες ταινίες του

Ο Θόδωρος Αγγελόπουλος ( 27 Απριλίου 1935 – 24 Ιανουαρίου 2012) ήταν Έλληνας σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός κινηματογράφου. Θεωρείται ένας από τους μεγαλύτερους σκηνοθέτες όλων των εποχών και είναι γνωστός για τον αργό ρυθμό και τις τρομερά μεγάλες σε διάρκεια λήψεις στις ταινίες του.

#1

Αναπαράσταση

1970

Η Αναπαράσταση είναι το κινηματογραφικό ντεμπούτο του Έλληνα σκηνοθέτη Θεόδωρου Αγγελόπουλου. Είναι η πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του σκηνοθέτη και προβλήθηκε το 1970. Αποτελεί ταινία-σταθμό για τον Νέο ελληνικό κινηματογράφο (Ν.Ε.Κ), καθώς είναι η πρώτη ταινία που μεταβάλλει το καθιερωμένο “ευθύγραμμο” αφηγηματικό και σκηνοθετικό στιλιζάρισμα που χαρακτήριζε τον εμπορικό κινηματογράφο των προηγούμενων δεκαετιών.

Το έργο βασίζεται στην πραγματική δολοφονία ενός Έλληνα εργάτη (Γιάννη Τοτσικά) που μόλις γύρισε από την  Γερμανία από τη σύζυγό του (Τούλα Σταθοπούλου) και τον εραστή της (Μιχάλη Φωτόπουλο). Η ιστορία της δολοφονίας, και η «ανοικοδόμησή της», γίνεται μια παραβολή για την αναστάτωση μιας κοινότητας και ενός έθνους.

#2

Μέρες του 36

1972

Oι «μέρες του ’36» είναι αυτές που προετοίμασαν την εγκατάσταση της φιλοφασιστικής δικτατορίας του στρατηγού Μεταξά. Σε μια πλατεία γεμάτη κόσμο και κάτω από έναν δυνατό ήλιο, δολοφονείται ένας συνδικαλιστής. Oι υποψίες στρέφονται στον Σοφιανό, έναν πρώην συνεργάτη της αστυνομίας που έχει πέσει σε δυσμένεια. O Σοφιανός αγωνίζεται μάταια ν’ αποδείξει την αθωότητά του. Απελπισμένος, κρατάει όμηρο στο κελί του ένα φίλο βουλευτή που τον επισκέπτεται στη φυλακή, κι απειλεί να τον σκοτώσει αν δεν τον ελευθερώσουν.

Είμαστε στις παραμονές των εκλογών του 1936, και η κυβέρνηση Μεταξά, που μόλις στέκεται όρθια χάρη σ’ έναν δύσκολο συμβιβασμό ανάμεσα στις δυνάμεις της Δεξιάς και του Κέντρου, βρίσκεται σε μια πολύ λεπτή θέση: αν αντισταθεί στον εκβιασμό του Σοφιανού, προκαλώντας το θάνατο του βουλευτή, θα χάσει τη στήριξη της Δεξιάς· κι αν, αντίθετα, υποκύψει στον εκβιασμό κι αφήσει ελεύθερο τον κρατούμενο, θα χάσει τη στήριξη του Κέντρου. Το ποια «τάξη» αποκαταστάθηκε τελικά, το φανερώνει ξεκάθαρα η σκηνή της εκτέλεσης των διαδηλωτών που κλείνει την ταινία. Πρωταγωνιστούν οι Βαγγέλης Καζάν, Θάνος Γραμμένος και Κώστας Παύλου.

#3

Ο Θίασος

1975

Ο Θίασος  κατατάσσεται στις σημαντικότερες δημιουργίες του ελληνικού κινηματογράφου με μεγάλη αίσθηση και στο εξωτερικό. Από πολλές έγκυρες λίστες θεωρείται μία από τις 100 καλύτερες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου. Εντάσσεται στην «τριλογία της Ιστορίας» του Αγγελόπουλου και αποτελεί το δεύτερο μέρος της που έπεται της ταινίας Μέρες του ’36 και προηγείται των Κυνηγών.

Η ταινία ακολουθεί τις περιπέτειες ενός περιοδεύοντος θιάσου στην Ελλάδα από το 1939 μέχρι το 1952, ο οποίος προσπαθεί να παρουσιάσει μια θεατρική παράσταση του βουκολικού δράματος του Περεσιάδη Γκόλφω, η βοσκοπούλα. Η πολιτική ιστορία της Ελλάδας και η ιδιωτική των μελών του θιάσου (που είναι ταυτόχρονα και μέλη της ίδιας οικογένειας) πλέκονται αξεδιάλυτα. Από τη μια παρακολουθούμε τις τελευταίες μέρες της δικτατορίας του Μεταξά, την έναρξη του πολέμου, την ιταλική εισβολή, τη γερμανική κατοχή, την Απελευθέρωση, την άφιξη των συμμάχων (Άγγλων αρχικά και Αμερικανών στη συνέχεια), την καταπίεση των «αριστερών» αγωνιστών και τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο, μέχρι τις εκλογές του 1952 όπου κυριαρχούν οι δυνάμεις της Δεξιάς. Από την άλλη, οι περιπέτειες της οικογένειας του Oρέστη, της αδελφής του, του πατέρα του, της μητέρας του και του εραστή της, παραπέμπουν στον κεντρικό πυρήνα του μύθου των Ατρειδών.

#4

Ο Μεγαλέξαντρος

1980

Με ηγέτη τον Αλέξανδρο (Ομέρο Αντονούτι), μια ομάδα ληστών δραπετεύει από τις φυλακές. Πιάνουν ομήρους κάποιους αριστοκράτες και μαζί με διάφορους αναρχικούς κινούνται προς το χωριό του αρχηγού τους, όπου έχει δημιουργηθεί ένα σύστημα διοίκησης με βάση την κοινοκτημοσύνη και την ίση μεταχείριση των κατοίκων. Ζητούν από τους άρχοντες να επιστραφούν τα κτήματα στους χωρικούς, αλλά τα αιτήματά τους προσκρούουν σε στρατιωτικά αγήματα που περικυκλώνουν το χωριό. Οι ισορροπίες του χωριού κλονίζονται και οι αναρχικοί επιχειρούν να φύγουν, αλλά σκοτώνονται καθ’οδόν. Ο Αλέξανδρος εκτελεί τους ομήρους και οι στρατιώτες εξοντώνουν τους συντρόφους του, ενώ οι χωρικοί φονεύουν άγρια τον ίδιο. Μοναδικός επιζών είναι ο μικρός Αλέξανδρος (Ηλίας Ζαφειρόπουλος), ο οποίος θα φυγαδευτεί στην Αθήνα.

#5

Ταξίδι στα Κύθηρα

1984

Ένας σκηνοθέτης του κινηματογράφου, κουρασμένος απ’ τις μυθοπλασίες, αναζητά μια ιστορία ουσιαστική και προσκολλάται σ’ έναν γέρο που πουλάει λεβάντες στο δρόμο: τον Σπύρο, έναν πρώην κομμουνιστή, εξόριστο στην Τασκένδη, που έχει επιστρέψει στην πατρίδα μετά από 32 χρόνια εξορία. Στο χωριό του, που το είχε υπερασπιστεί κατά τη διάρκεια του πολέμου, γίνεται μάρτυρας ενός ξεπουλήματος της γης και των ιδεών, και προσπαθεί να το αποτρέψει. Ωστόσο, δεν μπορεί να συμπλεύσει με την πραγματικότητα που συναντά. Απομονώνεται. Δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τα παιδιά του, με τους γύρω του. Μόνο η γυναίκα του, πιστή και υπομονετική Πηνελόπη, τον ακολουθεί μέχρι το τέλος, μέχρι το τελευταίο του ταξίδι. Το σενάριο γράφτηκε από τον Τονίνο Γκουέρα, τον Θανάση Βαλτινό και τον Αγγελόπουλο. Πρωταγωνιστεί ο Μάνος Κατράκης.

#6

Ο Μελισσοκόμος

1986

O Σπύρος, δάσκαλος σε μια μικρή επαρχιακή πόλη όπου πέρασε όλη του τη ζωή, μετά το γάμο της κόρης του και την αναχώρηση του γιου του που θα συνεχίσει τις σπουδές του στην Αθήνα, ξαναρχίζει κι αυτός το ταξίδι του, εγκαταλείποντας τη διδασκαλία, το σπίτι, τη γυναίκα του, διασχίζοντας τη χώρα με τις κυψέλες, όπως έκαναν ανέκαθεν ο πατέρας του κι ο πατέρας τού πατέρα του, ακολουθώντας το δρόμο της Άνοιξης, το δρόμο των μελισσών. Η συνάντησή του με μια κοπέλα θα του ξαναζωντανέψει παλιά συναισθήματα κι αναμνήσεις. Για κείνον, το παρελθόν είναι όλα· για κείνην, δεν είναι τίποτα. O Σπύρος, όμως, παλιός «αριστερός» και αγωνιστής, είναι μόνος του με το παρελθόν του και πολύ κουρασμένος πια για να επιμείνει στον αγώνα της ζωής: θα πεθάνει αφημένος στην επίθεση των ίδιων του των μελισσών…

#7

Τοπίο στην ομίχλη

1988

Η Βούλα κι ο Αλέξανδρος είναι δυο παιδιά, αδέλφια, που ο πατέρας τους δουλεύει μετανάστης στη Γερμανία. Αυτή, τουλάχιστον, είναι η απάντηση που τους δίνει η μητέρα τους όταν εκείνα τον αναζητούν. Μια μέρα, επιβιβάζονται σ’ ένα τρένο που νομίζουν ότι θα τους μεταφέρει στη Γερμανία. Το ταξίδι τους δε φαίνεται να πραγματοποιείται. O προορισμός απομακρύνεται όσο τα δυο παιδιά εμπλέκονται σε μια διαρκή αντιπαράθεση με την πραγματικότητα, που τους «καθυστερεί» σε διάφορους ενδιάμεσους σταθμούς κατά μήκος της χώρας. Μετά από μια σκληρή περιπλάνηση στη ζωή και την ενηλικίωση, θα φτάσουν σ’ εκείνο το σύνορο, πέρα απ’ το οποίο πιστεύουν ότι θα βρουν τελικά έναν πατέρα, που αντιπροσωπεύει γι’ αυτά μια ελπίδα. Αν, μετά την έρημη και παρακμασμένη χώρα που διέτρεξαν, υπάρχει η «Γερμανία» πέρα απ’ αυτό το σύνορο, τότε υπάρχει ελπίδα τα παιδιά να βρουν μόνα τους το δρόμο για να βγουν απ’ τον δικό μας χαοτικό κόσμο.

Σύμφωνα με ψηφοφορία του περιοδικού Times η ταινία συμπεριλαμβάνεται στις 200 καλύτερες όλων των εποχών, κατακτώντας την 24η θέση.

#8

Το βλέμμα του Οδυσσέα

1995

Ένας σκηνοθέτης του κινηματογράφου περιδιαβάζει την ταραγμένη βαλκανική χερσόνησο και ως άλλος Οδυσσέας κάνει ένα ταξίδι επιστροφής μέσα απ’ τη μνήμη και τα ξέφτια της πρόσφατης ιστορίας. Μια αναζήτηση σε παλιά ελληνικά αστικά τοπία που έχουν καταρρεύσει, ρημάξει και ξεθωριάσει. Φλώρινα, Κορυτσά, Μοναστήρι, Φιλιππούπολη, Μαύρη Θάλασσα, Κονστάντσα, Βουκουρέστι, Δούναβης, Βελιγράδι, Μόσταρ και το τραγικό Σαράγιεβο. Ένα απέραντο τοπίο πληγών που δεν λένε να κλείσουν, εδώ κι έναν αιώνα σχεδόν. Ως κίνητρο γι’ αυτή την περιπλάνηση χρησιμοποιείται ένα κουτί φιλμ των πρώτων κινηματογραφιστών των Βαλκανίων, των αδελφών Μανάκια, το οποίο έχει μείνει ανεμφάνιστο και ανεπεξέργαστο απ’ τις αρχές του 20ου αιώνα, όπως και η αδιεκπεραίωτη υπόθεση των Βαλκανίων.

Ο ηθοποιός Τζιάν Μαρία Βολοντέ πέθανε κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων και αντικαταστάθηκε από τον Έρλαντ Γιόσεφσον. Στην τελετή απονομής των βραβείων του φεστιβάλ των Καννών συνέβη ένα απροσδόκητο και αναπάντεχο γεγονός. Μετά την ανακοίνωση της επιτροπής ότι η ταινία Το βλέμμα του Οδυσσέα κέρδισε το Μεγάλο βραβείο, δηλαδή την δεύτερη θέση, ο σκηνοθέτης της, Θεόδωρος Αγγελόπουλος, εμφανίστηκε φανερά ενοχλημένος από αυτή την εξέλιξη, καθώς πίστευε ότι στην ταινία άξιζε το ανώτατο βραβείο. Όταν λοιπόν ανέβηκε στη σκηνή για να παραλάβει το βραβείο, είπε «Αν αυτό έχετε να μου δώσετε, τότε δεν έχω να πω τίποτα», αφήνοντας άφωνο και αμήχανο τον παρουσιαστή.

#9

Μια αιωνιότητα και μια μέρα

1998

O Αλέξανδρος, ένας μεσόκοπος συγγραφέας, ασχολείται με το ημιτελές έργο του Σολωμού Ελεύθεροι πολιορκημένοι. Από το ποίημα λείπουν λέξεις, κι ο Αλέξανδρος αποπειράται να τις συγκεντρώσει, να τις αγοράσει, όπως έκανε για τις δικές του λέξεις κι ο Σολωμός. Τούτες οι λέξεις μπαίνουν στο παζλ της συμπλήρωσης του ημιτελούς αριστουργήματος, για να στοιχειώσουν και τη ζωή τού Αλέξανδρου. Όμως οι δυνάμεις του έχουν εξαντληθεί, κι ο ίδιος βαδίζει προς το θάνατο. O χρόνος που του απομένει, ανήκει στις αναμνήσεις, στον απολογισμό μιας ζωής, γεμάτης χαμένες ευκαιρίες και λάθος κινήσεις. Μόνο μία κίνηση υπάρχει ακόμα: μια τυχαία συνάντηση μ’ ένα άστεγο αγόρι, παιδί των φαναριών. Προσκολλάται σ’ αυτό το παιδί, αναβάλλει την «αναχώρηση» και παρατείνει την αιωνιότητα κατά μία μέρα, για να μεταφέρει στον μικρό του φίλο κάτι από τη γνώση του, ν’ αφήσει τα ίχνη του πάνω σε κάποιον, μέσα από το βλέμμα του οποίου θα σωθεί εκείνος που φεύγει…

Η Αιωνιότητα έλαβε διθυραμβικές κριτικές, τόσο στην Ελλάδα, όσο και στο εξωτερικό. Εκτός από τις εξαιρετικές κριτικές, η ταινία έλαβε το Χρυσό Φοίνικα στο φεστιβάλ των Καννών και το Βραβείο της Οικουμενικής Επιτροπής. Στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης κέρδισε 7 βραβεία, για καλύτερη ταινία, καλύτερη σκηνοθεσία, καλύτερο σενάριο, καλύτερη μουσική, καλύτερη υποστηρικτική ηθοποιός, καλύτερος σχεδιασμός κουστουμιών και καλύτερη συλλογή διακόσμησης.

#10

Το λιβάδι που δακρύζει

2004

Μια ομάδα ξεριζωμένων Ελλήνων της Οδησσού φτάνει σε ένα βαλτότοπο της Ελλάδας που ορίζεται ένα ποτάμι που τον διασχίζει. Οι πρόσφυγες στεριώνουν εκεί έναν οικισμό προσπαθώντας να ξανακτίσουν τη ζωή τους. Μια οικογένεια κυριαρχεί. Ο πατέρας αυστηρός και πείσμων, μετά το θάνατο της γυναίκας του θα θελήσει να παντρευτεί την Ελένη, ένα κοριτσάκι που μεγάλωσε στο σπίτι του αφού το είχαν περιμαζέψει στο φευγιό τους μέσα στο χαμό του διωγμού. Ο γάμος δεν θα γίνει ποτέ και η Ελένη το σκάει με το γιο του που αγαπιούνται από παιδιά. Η περιπλάνηση των δύο νέων στην Ελλάδα, με την προστασία μιας ομάδας μουσικών, μετατρέπεται σε μια τραγική ιστορία. Η ταραγμένη πολιτική σκηνή οδηγεί τους νέους να αντιμετωπίσουν μια σειρά από γεγονότα που σημαδεύουν οριστικά τη ζωή τους.

Πρωταγωνιστούν η Αλεξάνδρα Αϊδίνη, ο Νίκος Πουρσανίδης, ο Νίκος Κολοβός, ο Γιώργος Αρμένης, η Τούλα Σταθοπούλου και η Εύα Κοταμανίδου. Γυρίστηκε στη Φλώρινα και στην Κερκίνη Σερρών.

#11

Η Σκόνη του Χρόνου

2008

O Α, Αμερικανός σκηνοθέτης ελληνικής καταγωγής, γυρίζει μια ταινία πάνω στην ιστορία του και την ιστορία των γονιών του. Μια ιστορία που εξελίσσεται στην Ιταλία, την Γερμανία, την Ρωσία, το Καζακστάν, τον Καναδά και τις Η.Π.Α. Κεντρικό πρόσωπο, η Ελένη, που διεκδικείται και διεκδικεί το απόλυτο της αγάπης. Ταυτόχρονα, ένα μακρύ ταξίδι, στην μεγάλη Ιστορία και στα γεγονότα των τελευταίων πενήντα χρόνων που σημάδεψαν τον 20ο αιώνα. Τα πρόσωπα της ταινίας κινούνται σαν σε όνειρο, η σκόνη του χρόνου μπερδεύει τις μνήμες. Ο Α τις αναζητά και τις ζει στο παρόν.

Πρωταγωνιστούν οι διεθνώς αναγνωρισμένοι ηθοποιοί Ιρίν Ζακόμπ, Γουίλεμ Νταφόε, Μπρούνο Γκαντς και Μισέλ Πικολί. Είναι η τελευταία ταινία του διάσημου Έλληνα σκηνοθέτη και η μοναδική ταινία του που γυρίστηκε και σε άλλες χώρες το εξωτερικού, εκτός της Ελλάδας.