Η έκθεση πραγματοποιείται με τη συνεργασία του Barbican Centre του Λονδίνου και επιμέλεια του Ελβετού επιμελητή Patrick Gyger.
Ένας Darth δεν φέρνει την Άνοιξη
Λάτρης ούσα μιας λιτής και ρεαλιστικής κινηματογραφικής αφήγησης και πάλαι ποτέ συνοδοιπόρος αντιηρωικών φυσιογνωμιών όπως για παράδειγμα οι Calvin and Hobbes παρά οι υπεράνθρωποι της Marvel, να ομολογήσω ότι δεν φανταζόμουν ποτέ τον εαυτό μου να στέκομαι εκστασιασμένη μπροστά στην (αληθινή) μάσκα του Darth Vader (της οποίας ο Οσκαρικός δημιουργός John Mollo, και του οποίου το όνομα θα έπρεπε να μνημονεύεται στις λεζάντες, ‘έφυγε’ πριν τρεις μέρες σε ηλικία 86 ετών). Και όντως αυτό δε συνέβη. Αυτό όμως που συνέβη κατά την επίσκεψή μου στην έκθεση, είναι η συνειδητοποίηση του απύθμενου βάθους και της ιστορικότητας της ανθρώπινης φαντασίας, που ερευνάται συστηματικά μέσω της επιστήμης και ερμηνεύεται συνειδητά μέσα από την τέχνη, από τις απαρχές της βιομηχανικής επανάστασης έως σήμερα, κάνοντας το άγνωστο να μοιάζει οικείο και δημιουργώντας μία μεγάλη παράδοση sci-fi φετιχισμού.
Με αυτό το σκεπτικό, η έκθεση της Στέγης φέρνει δειγματοληπτικά από το Λονδίνο πλούσιο υλικό από το ευρύ φάσμα της επιστημονικής φαντασίας από τα τέλη του 18ου αιώνα έως τις μέρες μας, από τον Ναυτίλο στον Mr. Spock, από τον Orwell και τον Fritz Lang στους Afronauts και στα Invisible Cities του κινήματος του Ιαπωνικού Μεταβολισμού από τον Pierre Giloux.
Δύο χρόνια μετά την πρώτη επιτυχημένη συνεργασία Στέγης και Barbican με την Digital Revolution, η έκθεση Ταξίδι στο Άγνωστο, αρχικά μέσα από τη σειρά ευφάνταστων gif που δείχνουν το κτήριο της Στέγης να απειλείται από κάποια μορφή εξωπλανητικής δραστηριότητας, αλλά κυρίως μέσα από την πολλαπλότητα των εκθεμάτων που συνδυάζουν τη λογοτεχνία, τον κινηματογράφο, τη σκηνογραφία, τη βίντεο αρτ και τα κόμικς, είναι μία νέον οπτική απόλαυση για κάθε επισκέπτη ανεξαρτήτως ηλικίας, φύλου ή προέλευσης. Παρά τις υπερφορτωμένες προθήκες και τον ενιαίο και υπερβολικά χαμηλό φωτισμό, για όση ώρα βρισκόμαστε μέσα σε αυτό το φαντασιακό wunderkammer ο χρόνος και αντίληψη αμβλύνονται ενώ η επινόηση γίνεται η μόνη πραγματικότητα. Η έκθεση χωρίζεται σε τέσσερις γενικευμένες ενότητες και αποτελείται από περισσότερα από 800 εκθέματα από ιδιωτικές συλλογές.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Επιβίβαση και Αναχώρηση
Χαίρομαι πολύ όταν στην είσοδο συναντώ τον Isaac Julien, αγαπημένο video artist, τον οποίο παρακολουθώ από τον κρεολικό εξωτισμό της μεσμερικής Vagabondia που εποίκησε το Sir John Soane’s Museum και προτάθηκε για το Turner Prize του 2001, έως την εμφάνισή του στο Diaspora Pavilion της φετινής Μπιενάλε της Βενετίας. Εδώ με το βίντεο Encore II Radioactive, 2004, συνδυάζοντας θεωρητικό discourse με απαράμιλλη οπτική αρμονία επάνω στα ζητήματα της ετερότητας που τον αφορούν, δημιουργεί μία τρίλεπτη ελεγειακή οπτική αφήγηση όπου ένα γοητευτικά ανέκφραστο και μοναχικό cyborg εξερευνά τις εσχατιές του κόσμου σε ένα ταξίδι υβριδικού αυτοπροσδιορισμού. Το Ταξίδι στο Άγνωστο έχει ήδη ξεκινήσει για τους θεατές.
Στην πρώτη ενότητα με θέμα «Παράξενα Ταξίδια», όταν πρωτοβλάστησε ο σπόρος της περιπέτειας στις καρδιές των απανταχού πλάνητων (όπως και η ιδέα του grand tour στο μυαλό των πρώτων περιηγητών), εξερευνούμε αχαρτογράφητες στεριές, θάλασσες και κάποιους αναπάντεχους ενδιάμεσους τόπους, όπου προϊστορία και μέλλον περιέργως συγκλίνουν, δίπλα στους μεγάλους πρωτοπόρους του είδους.
‘Είτε Μπορείτε είτε όχι, Ταξιδέψτε!’- Ιούλιος Βερν
Μαζί με τον μεγάλο μάγιστρο της παιδικής μας φαντασίας Ιούλιο Βερν κάνουμε νοερά το Γύρο του Κόσμου σε 80 Ημέρες εστιάζοντας στα ζωγραφιστά επεισόδια του ταξιδιού επάνω στα γυαλάκια μιας μαγικής λατέρνας του 1885. Σύγχρονα μοντέλα σκαφών του Βερν όπως ο Ναυτίλος μετατρέπουν σε τρισδιάστατες τις αναμνήσεις μας, όμως είναι μέσα από τα πραγματικά χειρόγραφα του 1888, με τον αρμονικό αλλά χειμαρρώδη γραφικό χαρακτήρα και τα επεξηγηματικά σχέδια αγγίζοντας μας με το χέρι της φαντασίας του.
Γη – Ένας Μυστηριώδης Πλανήτης (γεμάτος σπάνιες εκδόσεις)
Θα θέλαμε πολύ να φορούσαμε τα λευκά μας γάντια και να ξεφυλλίζαμε κάποιες εξαιρετικά σπάνιες εκδόσεις βιβλίων όπως ο ‘συνάδελφος’ του Ροβινσώνα Κρούσο, ο Άγγλος Ερημίτης του Peter Longueville το 1788, ή τα περίφημα Ταξίδια στον Κάτω Κόσμο, μία από τις πρώτες νουβέλες επιστημονικής φαντασίας και η μοναδική του Νορβηγού φιλόσοφου Ludvig Holberg του 1741, γύρω από μία ουτοπική ‘Όκτάνα’. Για τον Edgar Allan Poe βεβαίως το μυστήριο περιστρέφεται κυρίως γύρω από τον άνθρωπο και την σκοτεινή του πλευρά στο επικό Tales of Mystery and Imagination στην αρχική έκδοση του 1902 και ανοιγμένο χαρακτηριστικά στη δίνη που καταπίνει το σκάφος.
Τέρατα με Αιτία
Η φύση νιώθει να απειλείται από τον πολιτισμό, στα σχέδια για την ταινία Mighty Joe Young, ένας άλλος King Kong του 1946. Ο Ελληνογάλλος μετρ του είδους σχεδιαστής Patrick Tatopoulos το 1998 ξαναδημιουργεί τον blockbuster Γκοντζίλα στο Χόλυγουντ και οι οικολογικές αναφορές βρίθουν καθώς ένας νέος ερπετόμορφος αντιήρωας δημιουργείται από τα λάθη του ανθρώπινου γένους και γίνεται η Νέμεσις του. Πρόγονοι της συμπαθούς σαύρας εντοπίζονται να καραδοκούν σε καρούλια ταινιών 8mm με φαντεζί εξώφυλλα και τρομώδεις γραμματοσειρές ήδη από το 1949.
Απογείωση
Η τεχνολογία έχει πάρει όμως το δρόμο της και η fin de siecle αισιοδοξία το 1901 δημιουργεί έως και περιτυλίγματα γλυκών γεμάτα εικόνες-Vignettes των φανταστικών υπερσύγχρονων αεροσκαφών που θα διανύουν τους αιθέρες έναν αιώνα μετά το 2000 (Ειρωνικό αν σκεφτούμε τι συνέβη με την αλλαγή του αιώνα προερχόμενο από τους αιθέρες…) Το έδαφος έχει προετοιμαστεί για τη μεγάλη έξοδο στο διάστημα. Το δερματόδετο σενάριο του 2001 A Space Odyssey. Α film by Stanley Kubrick and Arthour C Clarke είναι μπροστά μας με διαγραμμένο τον πρώτο τίτλο (Journey Across the Stars) και αλλάζει την ιστορία του φανταστικού, και όχι μόνο, κινηματογράφου. Όλα βρίσκονται εδώ μέσα από short stills ή τα αληθινά κοστούμια, μάσκες και props: Στενές Επαφές Τρίτου Τύπου 1977. Πόλεμος των Άστρων-Η Αυτοκρατορία Αντεπιτίθεται 1980. Γκαλάκτικα 1978. Στάργκειτ 1994, Άλιεν- Η Επιστροφή 1986.
Και φυσικά η μέγιστη αναφορά, η δυστοπική Μετρόπολις του 1927 του Lange. Τα υπερ-ατού της εποχής δεν είναι αυτοκινητάκια αλλά οι αιματηρές και απαγορευμένες από τους γονείς, συλλεκτικές κάρτες ανταλλαγής Mars Attacks! του Norman Saunders από το 1964, διασκευασμένες από το νέο μετρ του ιδιοσυγκρασιακού φαντασιακού Tim Burton το 1996.
Θαυμαστοί Νέοι Κόσμοι και Απώτατα Όρια
Ο Jorge Luis Borges ως προπάτορας εμπνέει τους Philip Dick και Aldous Huxley που μας συστήνουν τον μετα-άνθρωπο ο οποίος αναδημιουργεί την κατεστραμμένη του περσόνα. Εδώ βρίσκεται το αρχετυπικό, με άλλο τόσο σημαντικό και το φετινό, αριστουργηματικό Blade Runner που επικεντρώνεται στην αρχετυπική μοναξιά του ατόμου. Καθώς όμως πάντα θα υπάρχουν πολύχρωμοι υπερήρωες στις προθήκες (οι υπερ-ηρωίδες είναι δυστυχώς πιο σπάνιο είδος) και χαρούμενα πολύχρωμα ρομποτάκια, που μας αποχαιρετούν χαρούμενα στο τέλος του ταξιδιού μας, δεν έχουμε να φοβηθούμε τίποτα! Αλλά όχι, στον πάνω όροφο μας περιμένει το Black Mirror του αγγλικού Channel 4! Δεν υπάρχει σωτηρία!
‘Κι αν πιστεύετε ότι αυτό το σύμπαν είναι χάλια, που να δείτε και τα άλλα!’- Φίλιπ Ντικ
Παράλληλες Δράσεις
Μία σειρά παράλληλων δράσεων, όπως συζητήσεις, εργαστήρια, εκπαιδευτικά προγράμματα και προβολές πλαισιώνουν ζωντανά την έκθεση, αρχής γενομένης με την ενδιαφέρουσα συζήτηση που έλαβε χώρα στην ΑΣΚΤ στις 20/10 με συντονιστή το Θανάση Μουτσόπουλο (ο οποίος πρόσφατα επιμελήθηκε την ενδιαφέρουσα έκθεση Η Εποχή του Διαστήματος στο Ρομάντσο), και ομιλητές το φετινό εκπρόσωπο της Ελλάδας στη Μπιενάλε της Βενετίας Γιώργο Δρίβα, την επιμελήτρια Δάφνη Δραγώνα, τον εικαστικό James Bridle και την Ιστορικό Τέχνης Regine Debatty.
Επόμενες δράσεις η συζήτηση Μυθικά Ταξίδια και Φανταστικές Περιηγήσεις την Τρίτη 14/11 στην Ωνάσειο Βιβλιοθήκη, όπως και το Enter Afrofuturism, ένα 6-ήμερο φεστιβάλ 7-12/11 που χαρτογραφεί το πνεύμα του Αφροφουτουρισμού.
Περισσότερες πληροφορίες για τις δράσεις, τα σεμινάρια και τις προβολές, τις ώρες, τους χώρους και τις κρατήσεις στο www.sgt.gr/gre/SPG2031 | www.sgt.gr/gre/SPG1955/
Διαβάστε επίσης:
SCIENCE FICTION-Ταξίδι στο Άγνωστο | Στέγη Ιδρύματος Ωνάση | Έως 14/1/2018