Το μοτίβο των μικρών κουτιών του Σίγκμουντ Φρόιντ κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Άγρα, μέρος της βιβλιοφιλικής σειράς Ο Άτακτος Λαγός …
Δύο σκηνές από τον Σαίξπηρ, μια χαρούμενη και μια τραγική, μου έδωσαν τελευταία την ευκαιρία να θέσω ένα μικρό πρόβλημα και να βρω τη λύση του.
Η χαρούμενη σκηνή είναι η εκλογή του μνηστήρα ανάμεσα σε τρία μικρά κουτιά στον Έμπορο της Βενετίας. Η όμορφη και συνετή Πόρσια δεσμεύεται από την επιθυμία του πατέρα της να πάρει για άντρα της μεταξύ των υποψηφίων εκείνον ο οποίος θα διαλέξει το σωστό κουτί από τα τρία που θα του παρουσιαστούν. Τα τρία κουτιά είναι από χρυσάφι, από ασήμι κι από μολύβι˙ το σωστό είναι αυτό που έχει κρυμμένο μέσα το πορτρέτο της. Οι δύο υποψήφιοι, που είχαν διαλέξει το χρυσάφι και το ασήμι, έχουν ήδη αποσυρθεί άπρακτοι. Ο Μπασάνιο, ο τρίτος, καταλήγει στο μολύβι και μ’ αυτό κερδίζει τη νύφη, της οποίας ήταν ήδη ο ευνοούμενος πριν από τη μοιραία δοκιμασία. Καθένας από τους τρείς μνηστήρες είχε αιτιολογήσει την απόφασή του με έναν λόγο στον οποίο εγκωμίαζε το μέταλλο που είχε προτιμήσει, ενώ εξευτέλιζε τα άλλα δύο. Μ’ αυτό τον τρόπο, ο πιο δύσκολος κλήρος έλαχε στον ευτυχή τρίτο μνηστήρα˙ αυτά που έχει να πει, για να εξυμνήσει το μολύβι ενάντια στο χρυσάφι και το ασήμι, είναι λιγοστά και βεβιασμένα. Εάν, στην ψυχαναλυτική πρακτική, βρισκόμασταν αντιμέτωποι με έναν τέτοιο λόγο, θα μυριζόμασταν, πίσω από την ανεπαρκή δικαιολόγηση, κίνητρα που είχαν κρατηθεί κρυφά. […]
Ξεκινώντας από το θέμα της εκλογής στον Βασιλιά Λήρ και στον Έμπορο της Βενετίας, ο Φρόιντ ανατρέχει στους γνωστούς μύθους με τα αντίστοιχα θέματα: στην κρίση του Πάρη με τη θεά του έρωτα, στην Ψυχή στο παραμύθι του Απουλήιου, στη Σταχτοπούτα, στις Ώρες και τις Μοίρες των Αρχαίων, στις Parcae των Λατίνων, στις Nornen της βόρειας μυθολογίας, αναζητώντας το κλειδί της ερμηνείας στην εκλογή ανάμεσα στο χρυσάφι, το ασήμι και το μολύβι και στο πως η ίδια η θεά του θανάτου μπορεί να πάρει τη θέση της θεάς του έρωτα σε μια μετάλλαξη της επιθυμίας.