Σοφία Πάσχου, Έφη Θεοδώρου, Νατάσα Τριανταφύλλη: Δυναμικές θεατρικές φωνές στη Μικρή Επίδαυρο

Σοφία Πάσχου: Η Θεογονία… ως ένα μεγάλο γλέντι

Η παράσταση «Θεογονία, ένα μεγάλο γλέντι» μοιάζει να είναι η ουσιαστική σχηματοποίηση της ιδέας για το τι θέατρο θέλουμε να κάνουμε με την ομάδα Patari Project. Με το Patari μετράμε ήδη έξι παραστάσεις και κάθε φορά κάναμε ένα βήμα παραπέρα. Τα βήματα έχουν να κάνουν, αφενός, με το τι είδους σύνδεση έχει ένας δημιουργός με το έργο του και αφετέρου, με την εξέλιξη της τεχνικής μας, αυτή του σωματικού θεάτρου και της πλατφόρμας. Μαθαίνουμε όλο και περισσότερο πώς μια τεχνική είναι εργαλείο για να αφηγηθείς την ιστορία σου και το πώς δεν θα σε χρησιμοποιήσει. Η παράσταση είναι αποτέλεσμα συλλογικής διαδικασίας: μεγάλο μέρος των εικόνων, των κειμένων και της μουσικής προέκυψαν στις πρόβες μέσα από συλλογικές συζητήσεις και αυτοσχεδιασμούς.

Η παράστασή μας είναι εμπνευσμένη απ’ τη Θεογονία του Ησίοδου. Στο μικρό θέατρο της Επιδαύρου θα παρακολουθήσουμε δύο ταυτόχρονα επίπεδα, δύο διαφορετικούς χωροχρόνους, να συνυπάρχουν και να αλληλεπιδρούν: το γλέντι ενός γάμου και εικόνες, στιγμές μυθολογικής διάστασης, προερχόμενες από τη Θεογονία. Η μικρή Επίδαυρος θα μετατραπεί σε χώρο δεξίωσης. Μια τυχαία παρέα ανθρώπων συμβαίνει να βρεθεί στον δεδομένο χώρο τη δεδομένη στιγμή. Θα βιώσει και θα πραγματώσει, σχεδόν αρχετυπικές καταστάσεις, των οποίων γινόμαστε μάρτυρες καθημερινά.

Ταυτόχρονα, ένας ιδιόρρυθμος μυστηριώδης ξένος βρίσκεται ανάμεσα σ’ αυτό το παιχνίδι ισορροπιών, μέχρι να φανερωθεί η πραγματική του ταυτότητα. Οι θεατές θα είναι οι καλεσμένοι του γάμου και το τραπέζι το γάμου θα είναι, αυτή τη φορά, το πατάρι μας, ο τόπος στον οποίο θα συναντήσουμε τη Γη και τον Ουρανό, τον Κρόνο και τη Ρέα, τον Τάρταρο, τον Τυφώνα και όλα αυτά τα τρομαχτικά μυθολογικά πλάσματα για τα οποία μας μιλά ο Ησίοδος. Ποια είναι η σύνδεση των δύο επιπέδων και πώς αλληλο-εξαρτώνται; Πόση ανάγκη έχουν το ένα το άλλο; Ποια είναι η δική μας Γη, ο δικός μας Ουρανός;

Πλάι στο τραπέζι του γάμου θα βρίσκονται δύο μουσικοί, με μια τυπική ενορχήστρωση που συναντούμε σε ελληνικούς γάμους, οι οποίοι θα συνοδεύουν το γλέντι. Είναι οι ίδιοι οι συνθέτες της παράστασης, οι οποίοι θα πλάθουν ζωντανά τον ηχητικό κόσμο της Θεογονίας με ακουστικά και ηλεκτρονικά μέσα, ούτως ώστε η κίνηση των ηθοποιών και η σωματοποίηση των εικόνων να γίνονται «ένα» με τον ήχο της παράστασης.

Το μικρό θέατρο της αρχαίας Επιδαύρου είναι ένας υπέροχος τόπος που εμπνέει την καλλιτεχνική δημιουργία. Τρέφουμε μεγάλο σεβασμό για τον χώρο, όσο και για κάθε χώρο ο οποίος μας φιλοξενεί, χωρίς να αισθανόμαστε ότι φέρει κάποιο βάρος το οποίο δεν μπορούμε να σηκώσουμε. Είναι ο χώρος της δεξίωσης του γάμου και μετατρέπει την παράσταση, κατά κάποιον τρόπο, σε site specific. Είναι ο τόπος στον οποίο η τυχαία αυτή ομάδα ανθρώπων που μαζεύτηκε για να γλεντήσει την τυχαία αυτή στιγμή, θα συνειδητοποιήσει τι είναι αυτό που τελικά έχει σημασία. Είναι η συνειδητοποίηση ότι «όλα κάποτε αρχίζουν, όλα κάποτε τελειώνουν, το γλέντι είναι εδώ, ας χορέψουμε!»

~~~

Έφη Θεοδώρου: Φαίδρα – Παλεύοντας με τους δαίμονες και το πεπρωμένο

Η Κύπρις θέλει, από γενιά που’ ναι καταραμένη
Να σβήσω εγώ, η έσχατη κι η πιο δυστυχισμένη

Την ιδέα του ανεβάσματος της  «Φαίδρας», τη γέννησαν δυο επιθυμίες. Του ποιητή και μεταφραστή Στρατή Πασχάλη, να ξαναδεί το έργο αυτό, σχεδόν τριάντα χρόνια μετά την πρώτη του μεταφραστική εκδοχή, αποδίδοντας, αυτή τη φορά, την έμμετρη και ομοιοκατάληκτη μορφή του πρωτοτύπου. Και η δική μου, να αναμετρηθώ, μετά «Το ατλαζένιο γοβάκι» του Κλοντέλ, με ακόμα ένα αριστούργημα – του γαλλικού κλασικισμού, αυτή τη φορά. Αυτά τα έργα, παραμένουν λίγο-πολύ άγνωστα στην Ελλάδα για το ευρύ κοινό, ενώ συναγωνίζονται έργα της σαιξπηρικής δραματουργίας ή αυτής των αρχαίων Ελλήνων τραγικών  κι έχουν τις ρίζες τους στους αρχέγονους μύθους – εν προκειμένω, η «Φαίδρα» αντλεί τις πηγές της από τον Πλούταρχο και τον Βιργίλιο, ενώ δανείζεται την πλοκή της από τον « Ιππόλυτο» του Ευριπίδη και, περνώντας μέσα  από τη «Φαίδρα» του Σενέκα, δίνει νέα τροπή στον μύθο.

Μέρα με τη μέρα και καθώς εκτυλίσσεται η  απαιτητική διαδικασία των προβών, αποκαλύπτονται τα μεγέθη που κρατάει καλά κρυμμένα η στέρεη  αυτή κατασκευή και  που πρέπει να αποδοθούν μέσα από τη αυστηρή φόρμα του ζευγαρωτού 15/14σύλλαβου.

Το όνομα της Φαίδρας είναι ταυτόσημο με τον άνομο, ασυγκράτητο έρωτα της ηρωίδας για τον θετό της γιό Ιππόλυτο, και που η ομολογία του παρασύρει στην  καταστροφή  την ίδια αλλά και  όλα τα πρόσωπα της τραγωδίας. Ο ‘Ερωτας εδώ , έχει δαιμονικά χαρακτηριστικά, εγγεγραμμένα  στο dna της ηρωίδας  – είναι η κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης, μητέρας του Μινώταυρου και κόρης του ‘Ηλιου. Μέσα από τα καταγωγικά, δαιδαλώδη σκοτάδια του Λαβύρινθου, η Φαίδρα αναζητάει την καθαρότητα, την ένωσή της με το φως και την κατακτά μέσα από την αποκατάσταση της  αλήθειας και της αθωότητας του Ιππόλυτου, στην τελική της ομολογία προς τον Θησέα.

Αυτή η Φαίδρα, συγγενεύει πολύ με τη Μήδεια, και όχι μόνο επειδή πήρε από το φαρμάκι της για να δώσει τέλος στη ζωή της. Απέναντι της, αλλά και απέναντι σε όλα τα πρόσωπα, στέκεται ο Νόμος, που ενσαρκώνει ο ξακουστός ήρωας Θησέας, Βασιλιάς της Αθήνας, αυστηρός πατέρας και σύζυγος. Είναι κι αυτός μια δύναμη απ’ αυτές που ολοένα  πασχίζουν για το καλό κι ολοένα πράττουν το κακό. Στο τέλος του έργου του αποκαλύπτεται πως τον περιμένουν αιώνες θρήνου. Στις συμπληγάδες των δύο αυτών  μεγεθών, συνθλίβεται η αθωότητα, που ενσαρκώνεται στο πρόσωπο του νεαρού Ιππόλυτου, εξιλαστήριου θύματος στον βωμό του εξαγνισμού του πεπρωμένου του γεννήτορά του και της  σκοτεινής- λαμπερής συντρόφου του.

Στην παράσταση και καθώς οι  ηθοποιοί θα επωμίζονται το βαρύ φορτίο του χειμαρρώδους λόγου του μεγάλου Γάλλου κλασσικού ποιητή, θα παράγουν μουσική. Στη μουσική αυτή, που θα ηχεί στα ωραία ελληνικά που μας εξασφάλισε με τον πολυετή του μόχθο ο Έλληνας ποιητής και μεταφραστής, θα απαντούν, σαν μέσα από μια τρύπα στον χρόνο, σπαράγματα στο πρωτότυπο που θα ακουστούν ηχογραφημένα από σπουδαίους Γάλλους ηθοποιούς της νεότερης γενιάς.

Η «Φαίδρα», θα παιχτεί αρχικά στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου – τόπος που βρίσκεται δίπλα στην Τροιζήνα όπου εκτυλίσσεται η πλοκή – και στη συνέχεια θα περιοδεύσει στη Κρήτη, καθώς πρόκειται για μια συμπαραγωγή του Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου και του ΔΗΠΕΘΕ Κρήτης. Έτσι, η «κόρη του Μίνωα και της Πασιφάης» θα επισκεφθεί τη γενέθλια γη της.

~~~

Νατάσα Τριανταφύλλη: Δαναΐδες – Ένα κρυμμένο έργο, ένα κρυμμένο θέατρο

Το πέπλο των Δαναΐδων του Ανδρέα Κάλβου, σηκώνεται μετά από σχεδόν 200 χρόνια στο Μικρό Θέατρο της Αρχαίας Επιδαύρου και μας αποκαλύπτει μια τραγωδία γραμμένη στα ιταλικά πάνω στον γνωστό από τον Αισχύλο και όχι μόνο, μύθο του Δαναού και των θυγατέρων του. Μας φανερώνει μια τραγωδία, κλασσικής δομής (5 χορικά, 5 επεισόδια) αλλά και  ρομαντικής αφήγησης και μιας «νέας» καλβικής ποιητικής που εγκαθιδρύει τον ποιητή, όπως ο ίδιος τόσο πολύ πόθησε, στον θεατρικό κόσμο.

Δουλεύοντας στην μικρή Επίδαυρο, παρατηρώ ότι η αποκάλυψη των Δαναΐδων σε μένα αλλά και στο θεατρικό κοινό, ακολουθούν μια παράλληλη φανταστική πορεία, με την αποκάλυψη του μικρού αλλά «μέγα» αυτού θεάτρου μόλις μερικές δεκαετίες  πριν. Σαν οι δύο ιστορίες, του θεάτρου και του έργου, να έδωσαν μια κοινή μάχη με τον χρόνο, να κράτησαν τα μυστικά τους καλά θαμμένα, ώστε να μας επιτρέψουν τελικά να ταυτίσουμε την αποκάλυψη τους, σε άλλες χρονικές στιγμές μεν αλλά με κοινά χαρακτηριστικά, με την χαρά που δίνει η ανακάλυψη ενός κρυμμένου θησαυρού. Νιώθω πολύ τυχερή που  αντικρίζω και δημιουργώ έχοντας αυτούς τους δύο θησαυρούς. Δίπλα στο αρχαίο τείχος, σε κοντινή απόσταση από το αρχαίο άλλοτε λιμάνι , διαγώνια απέναντι από το αρχαίο νεκροταφείο ο βασιλιά Δαναός, η κόρη του Υπερμνήστρα και ο Λυγκέας θα βρουν για πρώτη φορά έναν θεατρικό τόπο δράσης.

Ο Λυρισμός του κειμένου και κυρίως των χορικών, μας οδηγούν στην μελοποίηση των στίχων (ΜΟΝΙΚΑ) έχοντας ως αναφορά τις βασικές φόρμες του μελοδράματος και του λυρικού τραγουδιού, που επιτρέπουν την περιπλάνηση σε συναισθηματικά τοπία μεγαλύτερου μεγέθους και επιδραστικότητας.

Ο ποιητής της ελευθερίας, της αρετής και της τόλμης, συνθέτει στην τραγωδία αυτή, εικόνες και σύμπαντα που αναζητούν την ελευθερία, έξω «από τα τείχη αυτά που εντός τους μεγαλώσαμε», σε μια κλίμακα όμως περισσότερο υπαρξιακή και οικογενειακή από ότι έχουμε συνηθίσει στις «Ωδές» του. Το ένστικτο της ζωής και του έρωτα της Υπερμνήστρας, βλέπει μπροστά πορείες ζωής και κόσμους, μακριά, από την εξουσία του πατέρα-βασιλιά, θέλοντας να απομακρυνθεί από την τραγική μοίρα του γένους της. Αναζητάει να τρέξει ελεύθερη στο μέλλον , στην καινούρια ζωή με τον Λυγκέα της. Συνειδητοποιεί όμως ότι η ύπαρξη της είναι ανελεύθερα συνδεδεμένη με το παρελθόν της, την οικογενειακή της καταγωγή, τον αγαπημένο της πατέρα.

Διαβάστε επίσης:

Θεογονία: Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 5 και 6 Ιουλίου 

Φαίδρα: Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 26 και 27 Ιουλίου

Δαναΐδες: Μικρό Θέατρο Αρχαίας Επιδαύρου | 2 και 3 Αυγούστου