Μια μικροσκοπική φιγούρα στέκεται μόνη σε μια θολή νησίδα και πλαισιώνεται από ένα σύννεφο χρωμάτων με μικρές ιστορίες -όνειρα ή αναμνήσεις;- σε ένα γκρίζο φόντο. Μια γυναίκα ξεπροβάλλει από ένα δυστοπικό τοπίο με ένταση στην κίνηση και την κραυγή της. Άνθρωποι ρωμαλέοι, άνθρωποι σε πτώση, άνθρωποι σε πάθος, άνθρωποι που ακούν την ίδια τη ζωή πρωταγωνιστούν στο «καλλιτεχνικό και πλαστικό σενάριο» του Σολομόν Νικρίτιν στη νέα έκθεση που πρόκειται να παρουσιαστεί στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη, στη Μονή Λαζαριστών, στη Θεσσαλονίκη από τις 20 Δεκεμβρίου 2023 έως τις 07 Απριλίου 2024.
Η έκθεση-σενάριο με τίτλο «Σολομόν Νικρίτιν (1898-1965). Ακούγοντας τη ζωή» ξεδιπλώνεται μέσα από 300 έργα τέχνης, αρχειακό υλικό και αντικείμενα από τη συλλογή Κωστάκη του Μουσείου και ιδιωτικές συλλογές, εγκαταστάσεις και οπτικοακουστικό υλικό. Στο τέλος της, οι θεατές συγκεντρώνουν όλες τις εικόνες σε μια συνεκτική «ιστορία» με ενδιαφέρουσα πλοκή σαν να έχουν μόλις τελειώσει την ανάγνωση ενός μυθιστορήματος ή να έχουν παρακολουθήσει μια κινηματογραφική ταινία, με ήχο και κίνηση.
Γεννημένος το 1898 στο Τσέρνιγκοφ της Ουκρανίας ο Σολομόν (Ζέλμαν) Νικρίτιν υπήρξε μια εμβληματική φιγούρα της Ρωσικής Πρωτοπορίας και της πειραματικής τέχνης της δεκαετίας του 1920. Ζωγράφος, γραφίστας, ιστορικός τέχνης, ερευνητής και εφευρέτης καινοτόμων καλλιτεχνικών συστημάτων ο Νικρίτιν περιγράφεται ως ειλικρινής, άμεσος, με μεγάλη ενέργεια, αν και συχνά υπερβολικός: «Ακόμη και ένα κουτί σπίρτα ανήκε γι’ αυτόν στον διαστημικό χώρο, το έβλεπε ως μέρος του σύμπαντος. Κάποιοι μάλιστα ενοχλούνταν από αυτό», θυμάται ο φίλος του και καλλιτέχνης Αλεξάντρ Λαμπάς.
Από τα μέσα της δεκαετίας του 1930, όταν το καθεστώς του Στάλιν απαγόρευσε επισήμως κάθε είδους «φορμαλιστικές» ιδέες, ο Νικρίτιν δεν σταμάτησε να «ακούει» τη ζωή, αν και έπαψε να παρουσιάζει δημόσια έργα από την εποχή των τολμηρών πειραμάτων ακόμη και στις ατομικές του εκθέσεις. Το όνομα του Σολομόν Νικρίτιν απουσίαζε επίσημα από την ιστορία της τέχνης της πρωτοπορίας για μεγάλο χρονικό διάστημα και θα είχε ξεχαστεί τελείως, όπως πολλοί καλλιτέχνες αυτής της γενιάς. Χάρη στον συλλέκτη Γιώργο Κωστάκη, η δημιουργική κληρονομιά του Νικρίτιν διασώθηκε και σήμερα το μεγαλύτερο μέρος αυτής της μοναδικής συλλογής βρίσκεται στο MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης στη Θεσσαλονίκη. Ο Σολομόν Νικρίτιν πέθανε στη Μόσχα το 1965.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η έκθεση «Σολομόν Νικρίτιν (1898-1965). Ακούγοντας τη ζωή» είναι αφιερωμένη στα 125 χρόνια από τη γέννηση του καλλιτέχνη και διηγείται στον θεατή τις πτυχές της δημιουργικότητας και του ταλέντου του, καθώς και την προσφορά του στη γενικότερη αντίληψη περί Τέχνης. Η έκθεση επίσης συνεχίζει και συμπληρώνει με νέα στοιχεία τη διεθνώς πρώτη έκθεση για τον Σολομόν Νικρίτιν που είχε γίνει το 2004 στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης στη Θεσσαλονίκη σε συνεργασία με την Κρατική Πινακοθήκη Τρετιακόφ, από την επιμελητική ομάδα των Νατάλια Αντάσκινα, Τζον Μπόλτ, Νικολέττα Μισλερ και Μαρίας Τσαντσάνογλου.
- Επιμέλεια: Λιουμπόβ Πτσέλκινα
- Βοηθός επιμελήτρια: Αγγελική Χαριστού
- Αρχιτεκτονικός-Μουσειολογικός σχεδιασμός: Κιρίλ Ας – Νάντια Κορμπούτ
- Εγκαταστάσεις ήχου: Αντρέι Σμιρνόφ
Την ημέρα των εγκαινίων, Τετάρτη 20 Δεκεμβρίου 2023, θα γίνει περφόρμανς ηλεκτρονικού ήχου από τον Αντρέι Σμιρνόφ, ενώ το προσεχές διάστημα θα ανακοινωθεί σειρά διαλέξεων για ενήλικες και μουσικές εκδηλώσεις.
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Σολομόν Νικρίτιν, H Γυναίκα που Ουρλιάζει, 1928, λάδι σε μουσαμά, ©MOMus-Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης-Συλλογή Κωστάκη