Σωτήρης Ρουμελιώτης: Το «Ιβάν εναντίον Ιβάν» εκτυλίσσεται στο πλατό μιας καθημερινής ενημερωτικής εκπομπής

Το έργο «Ιβάν εναντίον Ιβάν», εμπνευσμένο από τη νουβέλα του Γκόγκολ «Ο καβγάς των δυο Ιβάν», ανεβαίνει στο Θέατρο του Νέου Κόσμου – Κάτω Χώρος, κάθε Τετάρτη και Κυριακή στις 20.00, Πέμπτη και Παρασκευή στις 21.15 & Σάββατο στις 21.00.

***

Θα ήθελα να ξεκινήσω παραθέτοντας μια σύντομη αφιέρωση που έγραψε ο Γιάννης Αποσκίτης – με τον οποίο συγγράψαμε το κείμενο της παράστασης – για την λογοτεχνική ψυχή που μας ενέπνευσε να δημιουργήσουμε το «Ιβάν έναντίον Ιβάν»: «Όλοι βγήκαμε από το παλτό του Γκόγκολ, θα πει αργότερα ο Ντοστογιέφσκι. Ο Γκόγκολ, αυτός ο φαρσέρ, είδε πραγματικά τον άνθρωπο γι’ αυτό που είναι. Και έχασε τα λογικά του. Κατέστρεψε το τελευταίο του έργο, και πέθανε επειδή αρνήθηκε την τροφή, ένα βάναυσο είδος αυτοκτονίας. Από την κωμωδία του, φωτίστηκε όλος ο πόνος του σύγχρονου ανθρώπου. Ένας παλιάτσος που κουβάλησε όλο το βάρος της γης.»

Η ιδέα για την παράσταση, λοιπόν, προέκυψε εντελώς αυθόρμητα, όταν βρήκα τυχαία τη νουβέλα «Ο καβγάς των δύο Ιβάν» του Γκόγκολ σε ένα βιβλιοπωλείο. Τη διάβασα απνευστί και αμέσως ενεργοποίησε τα συναισθήματα και τη φαντασία μου και την οραματίστηκα στη σκηνή. Με γοήτευσε αφενός το ύφος του σπουδαίου Ρώσου συγγραφέα, ο οποίος καταφέρνει να συνδυάζει με μοναδικό τρόπο καυστικό κοινωνικοπολιτικό χιούμορ και συγκινητική υπαρξιακή ευαισθησία, και αφετέρου το κεντρικό θέμα της ιστορίας που είναι η τάση των ανθρώπων να τσακώνονται και να αλληλοσπαράζονται με την παραμικρή αφορμή. Αυτό το τελευταίο είναι ένα ζήτημα που με απασχολεί πολύ, καθώς διαρκώς παρατηρώ τους ανθρώπους γύρω μου, αλλά και τον εαυτό μου, να είμαστε κυριευμένοι από μια εσωτερική επιθετικότητα που παραμονεύει να ξεσπάσει με κάθε ευκαιρία. Ζούμε σε μια εποχή με αμείλικτους βιορυθμούς, όλα πρέπει να γίνονται γρήγορα και αποτελεσματικά, τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα μεγεθύνονται και διαστρεβλώνονται μέσω των μίντια, η υπερπληροφόρηση τηγανίζει τα μυαλά μας… Όλη μέρα τρέχουμε και ξεχνάμε να φροντίσουμε τα σώματα, τα μυαλά, τις ψυχές, τα συναισθήματά μας. Όλα αυτά νομίζω ότι οδηγούν σε μια εσωτερική «στόμωση», δεν προλαβαίνουμε να μοιραστούμε τα «μέσα» μας με άλλους και έτσι όλα μένουν θαμμένα, σαπίζουν και μας δηλητηριάζουν με νευρικότητα.

Όταν, λοιπόν, διάβασα το κείμενο του Γκόγκολ – παρότι είναι γραμμένο το 19ο αιώνα – μέσα μου έγινε αυτόματα η αντιστοιχία με τη σύγχρονη πραγματικότητα. Ο Γκόγκολ αφηγείται το πώς ο προσωπικός καβγάς δύο φίλων γίνεται θέμα μιας ολόκληρης πόλης, το πώς δύο αγαπημένοι άνθρωποι καταλήγουν να ξεφτιλίζουν τη σχέση τους στα δικαστήρια, αλλά και το πώς ο κοινωνικός τους περίγυρος σχολιάζει και επηρεάζει την ένταση αυτού του τσακωμού. Σκέφτηκα ότι στη σημερινή εποχή αυτό θα συνέβαινε σε κάποια τηλεοπτική εκπομπή ή στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, όπου διαρκώς βλέπουμε προσωπικές υποθέσεις να βγαίνουν στα τηλεπαράθυρα ή να αναπαράγονται και να διογκώνονται με δημοσιεύσεις και σχόλια στις διάφορες εφαρμογές. Έτσι, με τον Γιάννη Αποσκίτη – με τον οποίο, όπως προανέφερα, γράψαμε μαζί το κείμενο της παράστασης – αποφασίσαμε να δημιουργήσουμε ένα νέο έργο, που να διατηρεί το γλυκόπικρο σατιρικό πνεύμα του Γκόγκολ και να ακολουθεί σε γενικές γραμμές την υπόθεση της νουβέλας, αλλά να μιλάει για το σήμερα, για την τραγελαφική κατάσταση που επικρατεί στα ελληνικά μίντια και για τον πανταχού παρόντα κανιβαλισμό των ανθρώπινων αξιών. Το «Ιβάν εναντίον Ιβάν», λοιπόν, εκτυλίσσεται στο πλατό μιας καθημερινής ενημερωτικής εκπομπής, όπου ο καβγάς των Ιβάν γίνεται κεντρικό θέμα συζήτησης και πυροδότησης γενικευμένης παραπληροφόρησης, διαστρέβλωσης της αλήθειας και εκμετάλλευσης των προσωπικών σχέσεων για χάρη της τηλεθέασης. Έτσι, προκύπτει μια δυναμική κωμωδία που πίσω από το γέλιο κρύβει αιχμηρά δόντια, όπου τα χωροχρονικά όρια ανάμεσα στην ιστορία του Γκόγκολ και την σύγχρονη πραγματικότητα διαπλέκονται, και τρεις φοβεροί ηθοποιοί εναλλάσσονται διαρκώς σε ποικίλους ρόλους, παρουσιάζοντας το πώς διάφοροι Ιβάν αποτυγχάνουν διαρκώς να επικοινωνήσουν και καταλήγοντας να συνδέονται μόνο μέσα από τη σύγκρουση. Σε μια εποχή γεμάτη βία και με κυρίαρχη την κουλτούρα της ακύρωσης τόσο στα σόσιαλ όσο και στις διαπροσωπικές επαφές, όπου ο κάθε «Ιβάν» στρέφεται ενάντια σε κάποιον άλλο «Ιβάν», η παράστασή μας επιδιώκει να διακωμωδήσει αυτό το υπαρξιακό αδιέξοδο και να θέσει το ερώτημα αν τελικά υπάρχει κάτι ισχυρότερο από το μίσος.

Photo Credit: Patroklos Skafidas

Διαβάστε επίσης:

Ιβάν εναντίον Ιβάν, των Σωτήρη Ρουμελιώτη και Γιάννη Αποσκίτη στο Θέατρο του Νέου Κόσμου