Σπάρτακος: Ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς επιστρέφει στο Ηρώδειο!

Πρόκειται για την παγκόσμια περιοδεία του εορτασμού 50 χρόνων από την πρώτη πρεμιέρα στα Μπολσόι. Επιθυμία του Γιούρι Γκριγκορόβιτς είναι αυτή η περιοδεία να φιλοξενηθεί και στο Ηρώδειο που αποτελεί το φυσικό σκηνικό της παράστασης.

Όπως αναφέρει και ο ίδιος ο Γκριγκορόβιτς στο σημείωμα του:

«Όταν παρουσίασα για πρώτη φορά τον Σπάρτακο στο Ηρώδειο με τα Μπολσόι ήταν τέτοια η συγκίνησή μου που έδωσα υπόσχεση να επιστρέφω κάθε φορά που μου δίνεται αυτή η δυνατότητα. Το θεωρώ το ιδανικό σκηνικό γι’ αυτή την παράσταση. Κάθε φορά προετοιμάζω την παράσταση ξανά από την αρχή με βάση αυτό το θέατρο. Και κάθε φορά που περπατάω μέσα στο θέατρο και βλέπω από πάνω την Ακρόπολη, θυμάμαι πως η Ελλάδα ήταν και θα είναι η μεγάλη μας έμπνευση.

Ο κλασικός χορός είναι η δική μας γλώσσα έκφρασης. Και πηγή έμπνευσης είναι πάντα η μαγεία της τέχνης που μας έμαθαν οι Αρχαίοι Έλληνες. Ο ιδανικός χορευτής, η μπαλαρίνα πρέπει να προσέχει την σιλουέτα της, δεν πρέπει να έχει τίποτε περιττό. Είναι το απόλυτα συγκροτημένο ανθρώπινο σώμα, με βάση τα κλασικά αγάλματα της αρχαιότητας. Εμείς σε αυτό δίνουμε ζωή, προσπαθώντας να μην παραβιάζουμε την ισορροπία και την αρμονία του. Πρέπει να είμαστε σε απόλυτη συμφωνία με τους αρχαίους δημιουργούς. Η Ελλάδα –και για την τέχνη του χορού- σημαίνει πολύ περισσότερα απ’ ό,τι μπορείτε να φανταστείτε…» – Γιούρι Νικολάεβιτς Γκριγκορόβιτς, 2018

Ο Σπάρτακος του Αράμ Χατσατουριάν είναι ένα μοναδικό έργο για μπαλέτο βασισμένο σε πραγματικά γεγονότα από την αρχαία ιστορία. Ο ήρωας ήταν μονομάχος θρακικής καταγωγής, που ηγήθηκε μεγάλης επανάστασης δούλων και άλλων καταπιεσμένων εναντίον των Ρωμαίων τον 1ο προχριστιανικό αιώνα, όταν η Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία ήταν αήττητη. Ο δούλος μονομάχος, που επαναστάτησε στην καρδιά της Ιταλίας και έμεινε ασύλληπτος για τρία χρόνια, αποτέλεσε ένα ισχυρό πλήγμα για το γόητρο της Αυτοκρατορίας και αναδείχθηκε σε σύμβολο ηρωισμού και ελευθερίας.

Πρώτα, ο αρμενικής καταγωγής Ρώσος συνθέτης συνέθεσε μια εξαίσια και επική μουσική για το μπαλέτο Σπάρτακος (1956), εμπνεόμενος καθαρά από τη λαϊκή παράδοση του τόπου του.

Στη συνέχεια, ο  χορευτής Γιούρι Νικολάγεβιτς Γκριγκόροβιτς που είναι ο σπουδαιότερος εν ζωή Ρώσος χορογράφος, δημιούργησε την εκπληκτική και δυναμική χορογραφία του Σπάρτακου με ομολογουμένως μεγάλες τεχνικές δυσκολίες για τους χορευτές. Η πρεμιέρα του έργου έγινε το 1968.

Οι λάτρεις του μπαλέτου θεωρούν τον Σπάρτακο υπέροχο συνδυασμό μουσικής και χορογραφίας και ένα από τα κορυφαία έργα του κλασικού ρεπερτορίου.

Ο Γιούρι Γκριγκόροβιτς μιλάει για τον Σπάρτακο:

«Η διαμάχη του Καλού με το Κακό που αντιπροσωπεύει ο Σπάρτακος είναι διαχρονική, ή καλύτερα σύγχρονη και κλασική μαζί, κάτι που την καθιστά συνώνυμη με την ίδια την αιωνιότητα. Παράλληλα, με εντυπωσίασε το πώς ο Χατσατουριάν εξέφρασε με γλυπτική ακρίβεια και δυναμικότητα αυτή την πάλη. Δεν δημιούργησε απλώς συναρπαστικές μελωδίες που μαγεύουν με τη δραματικότητά τους, αλλά πραγματική μουσική μπαλέτου, ικανή να εκφράσει βαθιά συναισθήματα και να προσφέρει δυνατές συγκινήσεις.

Το 1968  λοιπόν και ενώ είχα ήδη γίνει καλλιτεχνικός διευθυντής του μπαλέτου Μπολσόι αποφάσισα να παρουσιάσω τη δική μου εκδοχή πάνω στη μουσική του Χατσατουριάν.
Η βάση του “Σπάρτακου” είναι το κλασικό στοιχείο, εμπλουτισμένο όμως με κάποιες  σύγχρονες πινελιές. Στη σύγκριση αυτών των δύο μπορείς να διακρίνεις την αντοχή του κλασικού στον χρόνο και την ικανότητά του να είναι εξίσου σύγχρονο. Η πολιτική αλλάζει, τα καθεστώτα πέφτουν, ο “Σπάρτακος” όμως παραμένει ζωντανός εκφράζοντας υψηλά επιτεύγματα και αιώνιες συγκρούσεις: την επιθυμία για ελευθερία, την αγάπη και το μίσος. Για μένα ο “Σπάρτακος” είναι το σύμβολο των ομαδικών ανθρώπινων αγώνων.

Το 1977 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού παρουσιάστηκαν από το θέατρο Μπολσόι τα μπαλέτα «Σπάρτακος», «Ζιζέλ», «Λίμνη των κύκνων». Χόρευαν η Νατάλια Μπεσμέρτνοβα και ο Μιχαήλ Λαβρόβσκι, η Εκατερίνα Μαξίμοβα και ο Βλαντίμιρ Βασίλιεβ, η Νίνα Τιμοφέγιέβα με τον Μαρίς Λιέπα και ο Αλεξάντρ Μπογκατιριόβ. Το ιστορικό αμφιθέατρο κάτω από την Ακρόπολη ήταν κατάμεστο. Χορεύαμε, με τα μάτια μας να βλέπουν από πάνω τον Παρθενώνα. Και μας φαινόταν τότε, πως το κλασικό μπαλέτο συναντιέται με το αιώνιο αρχαίο κλασικό, αυτό που έδωσε την αισθητική στον κλασικό χορό. Νιώσαμε τους εαυτούς μας να αγγίζουμε την ενέργεια του τεράστιου πολιτισμού των αρχαίων Ελλήνων.

Νιώθω συγκίνηση και δέος που θα το παρουσιάσω ξανά με τη νέα γενιά χορευτών και μάλιστα στην επέτειο των 50 χρόνων από την πρώτη του πρεμιέρα στο Μπολσόι.
Αλλά κυρίως νιώθω συγκίνηση που θα ξαναέρθω στην γενέτειρα του Θεάτρου – αυτής της σπουδαίας ανακάλυψης, χωρίς την οποία δεν μπορούμε να φανταστούμε την ζωή μας…»

Ζήστε από κοντά την μεγάλη επιστροφή του θρύλου των Μπολσόι Γιούρι Γκριγκορόβιτς στο ομορφότερο θέατρο του κόσμου!

YURI NIKOLAEYICH GRIGOROVICH

«Όταν με ρωτάνε πολλοί πώς περνάω μια συνηθισμένη μέρα τους λέω: Κατά κανόνα το πρωί θέατρο, το μεσημέρι θέατρο και το απόγευμα θέατρο. Σας ευχαριστούμε πολύ, αγαπητοί μας Έλληνες που ανακαλύψατε το Θέατρο. Τι θα ήμασταν χωρίς αυτή τη μεγάλη εφεύρεση που έγινε η ζωή μας…»

Ο Γιούρι Νικολάεβιτς Γκριγκορόβιτς γεννήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 1927 στο Λένινγκραντ (σήμερα Αγία Πετρούπολη). Σπούδασε στην Κρατική Σχολή της Αγίας Πετρούπολης με τους Μπορίς Σαβρόβ και Αλεξέι Πίσαρεβ. Μετά την αποφοίτησή του, το 1946, έγινε δεκτός απ’ τα μπαλέτα του Λένινγκραντ Κίροφ (σήμερα Μαρίινσκι), όπου χόρεψε ως σολίστ. Άρχισε να χορογραφεί στο Gorkiy Leningrad Pallas όπου το 1947 ανέβασε τα πρώτα του μπαλέτα Aistenok και Slovianskie Tantsi. Ένα χρόνο αργότερα ανέβασε τη παράσταση Semero Bratiev. Το ντεμπούτο του ως χορογράφος στα Κίροφ το έκανε το 1957 και αυτό όπως αποδείχθηκε ήταν καθοριστικό βήμα για την τέχνη του μπαλέτου στο δεύτερο μισό του 20ού αιώνα. Στα Κίροφ (Μαρίινσκι) εργάστηκε ως Ballet-Master απ’ το 1961 έως το 1964 και παρουσίασε χορογραφίες όπως το Πέτρινο λουλούδι και Η εποχή της αγάπης.

Από το 1964 έως το 1995 έγινε ο πρώτος Ballet-Master αλλά και καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Μπολσόι και κατά την περίοδο αυτή τα Μπολσόι έκαναν πάνω από 100 χρυσές παγκόσμιες περιοδείες. Εκεί παρουσίασε μεγάλες χορογραφίες σε ιστορικές παραστάσεις όπως: Καρυοθραύστης (1966), Σπάρτακος (1967) και Ιβάν ο Τρομερός (1975), ενώ διασκεύασε και διάσημα έργα όπως Λίμνη των Κύκνων, Η Ωραία Κοιμωμένη κ.ά.

Η περίοδος αυτή χαρακτηρίστηκε ως η μεγαλύτερη καλλιτεχνική άνθηση του συγκεκριμένου θεάτρου, η παγκόσμια αναγνώριση και το κύρος του οποίου έκαναν τα Μπολσόι συνώνυμο της καλλιτεχνικής αριστείας στο μπαλέτο.

Το 1995 ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς αφήνει τα Μπολσόι και δουλεύει με ομάδες από τη Ρωσία και από άλλες χώρες, προετοιμάζοντας παράλληλα την πρώτη του παράσταση στην πόλη του Κρασνοντάρ με τη δική του ομάδα γνωστή πλέον ως Grigorovich Ballet Theatre. Το 1996 ανεβάζει την παράσταση Χρυσή εποχή σε μουσική Σοστακόβιτς και από τότε πραγματοποιεί με την ομάδα του Grigorovich Ballet Theatre περιοδείες σε όλο τον κόσμο.

Το 2001 ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς επέστρεψε στα Μπολσόι και απ’ το 2008 είναι μόνιμος καθηγητής, χορογράφος και ballet-master της διάσημης ομάδας μπαλέτου, μοιράζοντας τον χρόνο του για να ετοιμάζει παραγωγές στα Bolshoi αλλά και στην ομάδα του Grigorovich Ballet.

Ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς έχει λάβει πάνω από 40 κρατικούς τιμητικούς τίτλους και διακρίσεις, μεταξύ των οποίων:

– Για την προσφορά του στην τέχνη και τη διάδοση του Εθνικού πολιτισμού της Ρωσίας
– Εθνικός Καλλιτέχνης της Ρωσίας το 1973
– Εθνικός Ήρωας της Ρωσίας το 1986
– για τα κατορθώματα υπέρ του Έθνους το 2007 (μετάλλιο)

Επίσης:

– Το 1980 διατέλεσε Χορογράφος- Ballet Master των τελετών Έναρξης και Λήξης της Ολυμπιάδας της Μόσχας.
– Πρόεδρος του Διεθνούς Διαγωνισμού Καλλιτεχνών Μπαλέτου στην Μόσχα
– Πρόεδρος του Διεθνούς Διαγωνισμού Καλλιτεχνών Μπαλέτου «Σερζ Λιφάρ»
– Πρόεδρος του Διεθνούς Διαγωνισμού Εφήβων Καλλιτεχνών Κλασικού Χορού «Russian Young Ballet»
– Απ’ το 1974 έως το 1998 καθηγητής του τμήματος ballet masters του Εθνικού Ωδείου του Λένινγκραντ
– Απ’ το 1998 προϊστάμενος του Τμήματος Χορογραφίας και Μπαλέτου στην Κρατική Ακαδημία Χορογραφίας στην Μόσχα
– Απ’ το 1989 είναι Πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Χορογράφων
– Απ’ το 1992 είναι Πρόεδρος του προγράμματος «Benois de la danse» υπό την αιγίδα της UNESCO

Ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς, στα τέλη Οκτωβρίου του 2011, εγκαινίασε τη νέα σκηνή των Μπολσόι με την παράσταση Η Ωραία Κοιμωμένη, ενώ στα τέλη του 2011, του απονεμήθηκε από τον πρόεδρο της Ρωσίας ο ανώτατος τίτλος για την προσφορά στην πατρίδα και την τέχνη.

Στις 2 Ιανουαρίου του 2018 έγινε 91 χρονών.

ΕΧΟΥΝ ΠΕΙ ΓΙ’ ΑΥΤΟΝ:

«Ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς είναι αυτή η σπανιότητα. Στο κοινό πνεύμα ένας άντρας με τεράστιο ταλέντο, που είναι συνεχώς υποκινούμενος από το καλλιτεχνικό του όραμα να δημιουργήσει λαμπρότητα σε βαθμό επιχορήγησης για το κοινό του όπως και για τους χορευτές του» Aram Khachaturian

«Όταν μετά από πάρα πολλά χρόνια, τα Μαρίινσκι ήρθαν για περιοδεία στη Μόσχα, πήγα και είδα τη χορογραφία του Γκριγκορόβιτς Ο θρύλος της αγάπης, που είχε γράψει το 1961, την εποχή που ήταν στα Κίροφ. Αισθάνθηκα και πάλι τη μεγάλη του δύναμη. Για μέρες μετά κοιμόμουν και ξύπναγα με την μαγική αυτή χορογραφία και μετάνιωνα που δεν χορεύω πιά…» Galina Ulanova

«Ευπροσήγορες κριτικές ήταν γνωστές με το να χαρακτηρίζουν τις αξίες του Γκριγκορόβιτς ως παρωχημένες. Η αλήθεια είναι ότι το μπαλέτο του έχει την ποιότητα της αιωνιότητας, όπως τα αλπικά λιβάδια στις βουνοκορφές γεμίζουν λουλούδια κάθε άνοιξη. Είναι δυνατόν ένα αλπικό λιβάδι να γίνει παρωχημένο;» Maurice Béjart

«Η κάθε πρόβα με τον Γκριγκορόβιτς έχει ανεκτίμητη αξία για κάθε χορευτή, κάθε σολίστα, για το μπαλέτο στο σύνολο του..» Svetlana Zakharova

«Έχει δημιουργήσει έναν αριθμό από μοναδικές παραγωγές για τα αστέρια του μπαλέτου, δίνοντας τους το υλικό με βάση το οποίο θα μπορούσαν να αναπτυχθούν. Σπουδαίοι χορογράφοι είναι ένα σπάνιο φαινόμενο και μόλις συναντήσω έναν, πάντα σκέφτομαι την Ιαπωνία όπου οι μεγάλοι καλλιτέχνες είναι γνωστοί έως εθνικοί θησαυροί.» Robert Joffrey

SIMON VIRSALADZE
Σκηνογράφος – ενδυματολόγος

Ο Σιμόν Μπαγράτοβιτς Βιρσαλάτζε γεννήθηκε το 1909 στην Τιφλίδα. Απόφοιτος της Κρατικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών της Τιφλίδας, του Ανώτατου Καλλιτεχνικού και Τεχνολογικού Πανεπιστημίου του Λένινγκραντ και της Ακαδημίας Καλών Τεχνών του Λένινγκραντ. Το 1927 ξεκινάει την καριέρα του στο Κρατικό Θέατρο Μπαλέτου της Τιφλίδας. Το 1937 δέχτηκε πρόταση απ’ το Θέατρο Κίροφ (νυν Μαρίινσκι) όπου ήταν ο βασικός σκηνογράφος, και εκεί γνώρισε τον Γιούρι Γκριγκορόβιτς και έγινε ο μόνιμος σκηνογράφος στα μπαλέτα του, τόσο στα Μπολσόι όσο και στο Grigorovich Ballet. Για τη σκηνογραφία του στο μπαλέτο Σπάρτακος του απονεμήθηκε το Βραβείο Λένιν.

Το 1957 και το 1976 του απονεμήθηκε ο τίτλος του Εθνικού Καλλιτέχνη της Ρωσίας. Το πρώτο έργο στο οποίο συνεργάστηκαν ήταν το Πέτρινο λουλούδι το 1957 στα Κίροφ. Ο Σιμόν Βιρσαλάτζε δημιούργησε τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης Ωραία Κοιμωμένη για δύο παραγωγές και δύο διαφορετικές πρεμιέρες των Μπολσόι, και οι δύο σε χορογραφία Γκριγκορόβιτς. Η πρώτη ήταν το 1963 και η δεύτερη το 1973.

Άλλα έργα στα οποία συνεργάστηκαν είναι: Σπάρτακος, Καρυοθραύστης, Ο θρύλος της αγάπης, Ιβάν ο Τρομέρος, Ραϊμόντα κ.α. Απεβίωσε το 1989 και από τότε ο Γιούρι Γκριγκορόβιτς ακολουθεί πιστά τα σχέδια του για τις παραστάσεις τους και δημιουργεί σκηνικά και κοστούμια πάνω σε αυτά τα αρχικά σχέδια, για κάθε παράσταση από αυτές που είχαν συνεργαστεί.

Συντελεστές:

GRIGOROVICH BALLET THEATRE OF RUSSIA

Με την συμμετοχή κορυφαίων σολίστ του Μπολσόι
ΟΡΧΗΣΤΡΑ ΚΑΙ ΧΟΡΩΔΙΑ GRIGOROVICH BALLET

Μπαλέτο σε τρείς πράξεις, δώδεκα σκηνές και εννέα μονολόγους.

Δραματουργική επεξεργασία: Γιούρι Γκριγκορόβιτς βασισμένο στο βιβλίο του Ραφαέλο Τζιοβανόλι πάνω σε γεγονότα από την αρχαία ιστορία και σε σενάριο Ν.Βολκόφ).
Παραγωγή – Χορογραφία: Γιούρι Γκριγκορόβιτς
Σκηνικά – Κοστούμια: Σιμόν Βιρσαλάτζε

Οι πρωταγωνιστικοί ρόλοι ερμηνεύονται από κορυφαίους σολίστ των Μπαλέτων Μπολσόι. Συγκεκριμένα η διανομή έχει ως εξής:

Σπάρτακος: DENIS RODKIN (Ντένις Ρόντκιν) Πρώτος σολίστ (Principal Dancer) του θεάτρου Μπολσόι
Κράσσος: ALEXANDER VOLCHKOV (Αλεξάντερ Βολτσκόβ) Πρώτος σολίστ (Principal Dancer) του θεάτρου Μπολσόι
Αίγινα: EKATERINA SHIPULINA (Εκατερίνα Σιπούλινα) Πρώτη σολίστ (Principal Dancer) του θεάτρου Μπολσόι
Φρυγία: MARIA VINOGRATOVA (Μαρία Βινογκράτοβα) Πρώτη σολίστ (Leading Soloist) του θεάτρου Μπολσόι

ΔΙΑΡΚΕΙΑ: Δύο ώρες και σαράντα λεπτά μαζί με δύο διαλείμματα