Σπουδαίοι Ισπανοί ζωγράφοι εμπνέουν τον σχεδιαστή Cristóbal Balenciaga

Ένας καλός σχεδιαστής πρέπει να είναι αρχιτέκτονας των μοτίβων, γλύπτης της φόρμας, ζωγράφος των σχεδίων του, μουσικός της αρμονίας και φιλόσοφος της εφαρμογής. –Cristóbal Balenciaga

Φανταστείτε ένα μικρό απλό παιδί, από την ισπανική κωμόπολη Γετάρια, γιος ενός ψαρά και μίας μοδίστρας, να έρχεται σε επαφή για πρώτη φορά με μεγαλουργήματα σπουδαίων ζωγράφων. Και κάπως έτσι ξεκινά η ιστορία του μαέστρου του χρώματος και του υφάσματος,  Cristóbal Balenciaga. Η ράφτρα μητέρα του τον συστήνει στο κόσμο των πολυτελών υφασμάτων, καθώς έφτιαχνε ρούχα για τις πιο πλούσιες και ισχυρές οικογένειες της περιοχής. Ανάμεσα σε αυτές τις οικογένειες ήταν ο Μαρκήσιος και Μαρκησία de Casa Torres , που περνούσαν τα καλοκαίρια τους στο παλάτι Aldamar (γνωστό και ως Vista Ona).

Αυτό ήταν το μέρος όπου ο νεαρός Cristóbal γνώρισε από πρώτο χέρι το γούστο της αριστοκρατικής ελίτ και θαύμασε από κοντά ρούχα και υφάσματα προερχόμενα από τα κορυφαία ραφεία του Λονδίνου και του Παρισιού. Ήταν επίσης εκείνη η στιγμή που του δόθηκε η δυνατότητα να δει και να θαυμάσει την εκλεκτή συλλογή έργων τέχνης και την πλούσια βιβλιοθήκη του παλατιού. Οι επισκέψεις αυτές “αναμεμιγμένες” με την υψηλή αισθητική του Cristobal, ήταν μία ιδανική εισαγωγή στο κόσμο της τέχνης και της μόδας. Μία γνωριμία που οδήγησε τον Balenciaga να αφιερωθεί στο σχέδιο μόδας από νεαρή ηλικία. Η συλλογή του Vista Ona περιλάμβανε μεταξύ άλλων έργα των Velázquez, El Greco, Pantoja de la Cruz και Goya. Ένας νέος κόσμος ανοιγόταν μπροστά του!

Η έκθεση που παρουσιάζεται στο Μουσείο Τίσεν – Μπορνεμίτσα στη Μαδρίτη μας αποκαλύπτει μία από της σημαντικότερες πηγές έμπνευσης του Balenciaga, που δεν είναι άλλη από την ισπανική τέχνη. Την έκθεση επιμελήθηκε ο Eloy Martínez de la Pera, ο οποίος συγκέντρωσε 90 δημιουργίες του Balenciaga από γνωστά μουσεία και ιδιωτικές συλλογές, καταφέρνοντας να συμπεριλάβει ακόμα και κομμάτια που δεν είχαν εκτεθεί ποτέ ξανά στο κοινό. Τα κομψοτεχνήματα του σχεδιαστή περιβάλλονται από μοναδικούς πίνακες που αποτελούν την πηγή έμπνευσης τους. Οι πίνακες προέρχονται από πασίγνωστα μουσεία και συλλογές. Στην συλλογή μεταξύ άλλων συναντά κανείς πίνακες των El Greco, Velázquez, Murillo, Carreño de Miranda, Zurbarán Goya, Madrazo και Zuloaga.

Η έκθεση

Ο Balenciaga γυρνούσε συνεχώς πίσω στην ιστορία της τέχνης για «εξοπλίζει» μέσα από αυτή την εκλεπτυσμένη αισθητική του και το μοναδικό του στυλ. Η έκθεση “Balenciaga και ισπανική ζωγραφική” δομείται με βάση την χρονολογική σειρά των έργων τέχνης, τα οποία συνοδεύονται από τις δημιουργίες του μεγάλου σχεδιαστή. Κάθε πίνακας συνοδεύεται από τις αντίστοιχες δημιουργίες που έχει επηρεάσει ή ενεπνεύσει. Αυτές οι αντιστοιχίες μπορεί να βασίζονται σε εννοιολογικά στοιχεία, στις αρχιτεκτονικές δομές ή ακόμα και στο χρωματικό ύφος. Η έκθεση αποτελεί μία εξαιρετική ευκαιρία διαλόγου μεταξύ της μόδας και της τέχνης.

Το παλάτι των μαρκησίων

Η έκθεση ανοίγει με μία σειρά από πίνακες τους όποιους ο Balenciaga  είχε θαυμάσει στην νιότη του στο παλάτι των Μαρκησίων. Πίνακες όπως το “Το Κεφάλι του Αποστόλου” του Velázquez, ο “Άγιος Σεβαστιανός” του El Greco και ο “Καρδινάλιος Luis María de Borbón Vallabriga” του Goya, αντιπαραβάλλονται με δημιουργίες υψηλής ραπτικής. Ο τελευταίος πίνακας ξεκίνα ένα μοναδικό αισθητικό διάλογο με ένα εξαιρετικό κόκκινο πανωφόρι. Αξιοσημείωτη είναι και η αλληλεπίδραση ενός εκπληκτικού μπλε φορέματος και μίας κάπας από μετάξι με τον μανδύα του ίδιου χρώματος όπως τον βλέπουμε στον πίνακα “The Immaculate Conception” του Murillo.

El Greco

Η δίπλα αίθουσα μας αποκαλύπτει την καθοριστική επιρροή του μεγάλου El Greco, ξεκινώντας με ένα μαύρο, μεταξωτό βελούδινο βραδινό παλτό με κολάρο από βολάν που θυμίζει την φόρμα του ρούχου από ένα αυτοπορτρέτο του El Greco, που δημιουργήθηκε το 1586. Ακολουθούν διάφοροι πίνακες του καλλιτέχνη με θρησκευτική θεματολογία, οι οποίοι στέκονται δίπλα σε μία ομάδα από φορέματα με έντονες αποχρώσεις του ροζ, του κίτρινου, του πράσινου και του μπλε. Τα εκπληκτικής αισθητικής ρούχα διαθέτουν τη λάμψη και τη χρωματική διαβάθμιση που ο μεγάλος El Greco έχει χρησιμοποιήσει στους μανδύες και τα φορέματα των Αγγέλων και των Αγίων, που είχε φιλοτεχνήσει.

Ισπανική Αυλή

Η αυλή του Φιλίππου του δεύτερου έκανε την χρήση του μαύρου χρώματος μοδάτη. Μάλιστα, ξεκίνησε να θεωρείται σύμβολο αριστοκρατικής εξουσίας και κομψότητας. Το μαύρο ήταν και είναι ένα αντικείμενο γοητείας στη μόδα. Εξαιτίας αυτής της συμβολικής του δύναμης ο Balenciaga το χρησιμοποιεί δίνοντας του νέα διάσταση μέσα από το μοναδικό προσωπικό του γούστο. Αυτό είχε αναγνωριστεί ακόμα και από το γνωστό περιοδικό μόδας Harper’s Bazaar, που το 1938 έγραψε: «στον ισπανικό οίκο Balenciaga το μαύρο είναι τόσο μαύρο, σχεδόν σε παρασύρει. Τόσο βελούδινο και λαμπερό, το μαύρο του Balenciaga κάνει το συνηθισμένο μαύρο να μοιάζει με γκρι”. Το μαύρο και το λευκό στο πορτραίτο της έκτης κόμισσας de Miranda δίνει το έναυσμα για τη δημιουργία ενός μαύρου σατέν φορέματος που συνδυάζει αρμονικά το μαύρο με το ιβουάρ.

Francisco de Goya

Τούλι και δαντέλα, αυτοκρατορικές γραμμές, το στυλ του σπουδαίου Goya… Αναμφίβολα ο Francisco de Goya ήταν ένα ζωγράφος κλειδί στη φαντασία του Balenciaga. Αυτό δεν είναι εμφανές μόνο στην αισθητική των φορεμάτων και των αξεσουάρ που μπορεί να δει κανείς στους πίνακες του Ισπανού ζωγράφου, αλλά και στην προσέγγιση του χρώματος και τη χρήση της φόρμας, τα οποία ο Balenciaga μετέφερε με μαεστρία σε φορέματα υψηλής ραπτικής. Χαρακτηριστικό δείγμα, το εκθαμβωτικό βραδινό φόρεμα από πράσινο σατέν με τα μαργαριτάρια και τις χάντρες, δημιουργία του σχεδιαστή, που μοιάζει σαν ξεπήδησε στην κυριολεξία από το πορτραίτο της Βασίλισσας María Luisa, που έχει φιλοτεχνήσει ο Goya.