Ένα από τα ζητήματα που απασχολούν την τζαζ και τον αυτοσχεδιασμό στη τζαζ, είτε αναφερόμαστε στη σολιστική είτε στη συνοδευτική διάσταση του αυτοσχεδιασμού, είναι η δημιουργία και διαχείριση “μουσικών χώρων”. Κάθε μουσικό κομμάτι ουσιαστικά αποτελεί ένα πλαίσιο μέσα στο οποίο συμβαίνουν μουσικά γεγονότα.
Ο μουσικός της τζαζ αντιλαμβάνεται τον μουσικό χρόνο ως χώρο στον οποίο κινείται, δρα, αλληλεπιδρά με μουσικά γεγονότα που προκαλούν οι συμπαίκτες του στο γκρουπ, αναλαμβάνει ρόλους, άλλοτε πρωτεύοντες και άλλοτε δευτερεύοντες, παίρνει πρωτοβουλίες, δημιουργεί εικόνες και γενικά καλείται να αποφασίζει πώς θα “τοποθετείται” στο μουσικό χώρο αυτό σε πραγματικό χρόνο. Το πολύ ενδιαφέρον είναι ότι οι χώροι αυτοί αποκτούν τεράστια ποικιλία ανάλογα με το στυλ της τζαζ που παίζεται, τον αριθμό των οργάνων, την διάθεση του κομματιού και, βεβαίως, το ποιοί μουσικοί παίζουν, ποιά είναι η μουσική ιδιοσυγκρασία τους και πώς αποφασίζουν να τοποθετηθούν εκείνη τη στιγμή.
Η σόλο ερμηνεία, δηλαδή η ερμηνεία και εκτέλεση της τζαζ από ένα και μόνο όργανο, είναι μια ιδιαίτερη περίπτωση δημιουργίας και διαχείρισης του μουσικού χώρου. Ο μουσικός είναι επιφορτισμένος να δημιουργεί μουσικά γεγονότα και να διαχειρίζεται το μουσικό χώρο μόνος του, με δεδομένο ότι απουσιάζει το στοιχείο της αλληλεπίδρασης που είναι τόσο χαρακτηριστικό της τζαζ, ή, για να τεθεί ορθότερα, απουσιάζει η αλληλεπίδραση με άλλους μουσικούς, καθώς στη σόλο ερμηνεία ο μουσικός μπορεί να αλληλεπιδρά με τον ίδιο του τον εαυτό. Ταυτόχρονα όμως ελευθερώνονται πεδία δράσης και ρόλοι που συμβατικά ή παραδοσιακά καλύπτονται από άλλα όργανα με αποτέλεσμα κατά μια έννοια ο ίδιος ο μουσικός να ταυτίζεται με την έννοια του μουσικού χώρου. Παραδείγματος χάρη έχει εξαιρετικό ενδιαφέρον ένα μονοφωνικό όργανο να μπει σε ρόλο συνοδείας, όπως αντίστροφα ένα πολυφωνικό να συμπεριφέρεται μονοφωνικά, ή ο μουσικός χώρος να οριοθετείται από μια συγκεκριμένη τονική περιοχή, ή υφή, διάθεση κλπ. Η μεγαλύτερη ίσως απαίτηση όμως από πλευράς μουσικού στην σόλο ερμηνεία είναι η διαρκής αναζήτηση της μουσικής τάσης που θα τροφοδοτεί το μουσικό ενδιαφέρον, κάτι που για έναν μόνο μουσικό συμβαίνει σε σαφώς μεγαλύτερη κλίμακα από έναν μουσικό ενταγμένο σε ένα σύνολο και προϋποθέτει το μέγιστο βαθμό συγκέντρωσης για πολύ περισσότερο χρόνο.
Info: Ο πιανίστας Σπύρος Μάνεσης σπούδασε στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών, τζαζ και κλασικό πιάνο στο Ωδείο Athenaeum και στο Κονσερβατόριο του Άμστερνταμ. Έχει περιοδεύσει με πολλά projects σε πολλές χώρες, συνεργαζόμενος με μια πληθώρα εξαιρετικών μουσικών. Από το 2010 έχει το δικό του τρίο με τους Joao Hasselberg και Kaspars Kurdeko, με το οποίο έχουν ηχογραφήσει για την JACC Records το άλμπουμ “Undelivered” που απέσπασε εξαιρετικές κριτικές ενώ πρόσφατα συνεργάστηκαν με την συμφωνική Orquestra do Norte της Πορτογαλίας. Σύντομα θα κυκλοφορήσει το καινούριο του άλμπουμ που περιλαμβάνει διασκευές του για σόλο πιάνο τραγουδιών της Λένας Πλάτωνος. Ζει στην Αθήνα και διδάσκει στα Ωδεία Athenaeum και Μουσικής Πράξης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
* Αναδημοσίευση απο το περιοδικό Culturenow Mag, τεύχος 31