Σταύρος Τσακίρης: Στην εποχή της κατάρρευσης η κουβέντα για ένα πνευματικό φαινόμενο είναι η κατ’ εξοχή πολιτική θέση

«… Ο Νιζίνσκυ είναι ένα ακόμη παράδειγμα του ελλείμματος της κοινωνίας μας να προσδιορίσει τους καλλιτέχνες μέσα στον “αποδεκτό” κοινωνικό ιστό» μας λέει μεταξύ

άλλων για τη θρυλική αυτή προσωπικότητα ο Σταύρος Τσακίρης στη συνέντευξη που μας παραχώρησε με αφορμή τη νέα του δουλειά με τίτλο «Νίζίνσκυ: Είμαι μια μαριονέτα του Θεού» η οποία θα παρουσιαστεί στο Ηρώδειο, το Σάββατο 18 Ιουνίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Λίγες ημέρες πριν την παράσταση, στον πυρετό των προβών, ο σκηνοθέτης μας αφιέρωσε λίγο από τον πολύτιμο χρόνο του για να μας μιλήσει για την πολυαναμενόμενη αυτή δουλειά αλλά και τον καλλιτέχνη – μύθο που αγγίζει.

Συνέντευξη στη Μαριάννα Παπάκη

Culturenow.gr: Στις 18 Ιουνίου θα δούμε στο Ηρώδειο την παράσταση «Nijinsky: Είμαι μια μαριονέτα του Θεού…» σε δική σας σκηνοθεσία και σύνθεση κειμένου. Μιλήστε μας λίγο γι’ αυτή την παράσταση και πρώτα απ’ όλα για την ιδέα. Πώς γεννήθηκε η σκέψη για μία παράσταση για τον θρυλικό χορευτή;

Σταύρος Τσακίρης: Στην εποχή της γενικής κατάρρευσης η κουβέντα για ένα πνευματικό φαινόμενο είναι η κατ’ εξοχή πολιτική θέση. Πόσο δε μάλλον οι αναψηλάφηση της περίπτωσης ενός καλλιτέχνη που λατρεύτηκε και η κοινωνία του θεάματος τον οδήγησε στον αποκλεισμό ως που στο τέλος δεν άντεξε το μυαλό του. Οι συλλογισμοί πάνω στην πνευματικότητα σήμερα είναι η μόνη θέση που δίνει μια ελπίδα για το αύριο.

Cul.N.: Όπως προαναφέρθηκε υπογράφετε και τη σύνθεση κειμένων. Σε ποια κείμενα βασιστήκατε; Χρησιμοποιήσατε κάποιες βιογραφίες του Νιζίνσκυ;

Στ.Τ.: Στην πρώτη έκδοση του ημερολογίου του (λογοκριμένο), στην πλήρη νέα έκδοση, οι διαφορές δεν είναι μόνο περιεχομένου αλλά και ύφους. Στο αυτοβιογραφικό βιβλίο της συζύγου του Ρόμολα, αλλά και τα ημερολόγια της αδελφής του και της δασκάλας του Καρσάβινα. Καθώς και δημοσιεύματα της εποχής.

Cul.N.: Τι ρόλο παίζει το βιογραφικό στοιχείο στην παράσταση; Αποτελεί κεντρικό άξονα ή η παράσταση το χρησιμοποιεί ως αφετηρία και ως αφορμή για να πει κάτι άλλο; Και αν ναι, ποιος είναι τελικά ο στόχος;

Στ.Τ.: Παρουσιάζεται η ζωή του Νιζίνσκυ, ακόμη και άγνωστες λεπτομέρειες. Σίγουρα όχι παρατακτικά σύμφωνα με τον χρονολόγιο αλλά χωρισμένα σε κατηγορίες έτσι ώστε με μια επιστημονική μεθοδολογία να βοηθήσουν τον θεατή να συνάγει τ’ απαραίτητα συμπεράσματα. Αυτά τα συμπεράσματα αλλά και ο διαδραστικός τρόπος επικοινωνίας των ηθοποιών με τους θεατές είναι η ουσία της παράστασης.

Cul.N.: Η παράσταση περιλαμβάνει κείμενα, χορό (την επιμέλεια της κίνησης έχει ο Κωνσταντίνος Ρήγος ο οποίος συμμετέχει και ως ερμηνευτής). Πώς θα χαρακτηρίζατε τη συγκεκριμένη παράσταση; Είναι χοροθέατρο; Είναι performance;

Στ.Τ.: Αυτοί οι ορισμοί μάλλον δεν θα μας χρειαστούν στον 21 αιώνα. Είναι ένα θέατρο χωρίς όρια.  Ήδη σε κάποιες παραστάσεις  χρησιμοποιούμε μη ηθοποιούς ή ακόμη και επαγγελματικές ομάδες άσχετες με το θέατρο. Η έννοια της θεατρικότητας έχει μπει σε άλλη βάση.

Cul.N.: «Δεν ξέρω να πω τί φορούσε. Μ᾿ έκανε να συλλογιέμαι επίμονα ένα πορφυρό κυπαρίσσι. Σιγά σιγά τα χέρια του άρχισαν να ξεχωρίζουν από το τεντωμένο του κορμί σε σταυρό. Από πού μαζεύτηκαν τόσα πουλιά; Θὰ ‘λεγες πως τα είχε κρυμμένα κάτω από τις φτερούγες του», αναφέρει ο Γιώργος Σεφέρης στο γνωστό του ποίημα «Νιζίνσκι». Εσείς από όσα διαβάσατε σχετικά με τον μεγάλο χορευτή και μετά από την προετοιμασία για τη συγκεκριμένη δουλειά, τι σας εντυπωσίασε στον βίο αλλά και την προσωπικότητά του; Αποκαλύπτεται μια άγνωστη – κρυμμένη πλευρά του καλλιτέχνη από την παράσταση;

Στ.Τ.: Πολλοί μιλούν για μια υπερβολική προβολή  σχεδόν αγιοποίηση της περίπτωσης  Νιζίνσκυ. Δεν συμφωνώ, αλλά ούτε θέλω να συντελέσω στην όποια αγιοποίηση του. Ο Νιζίνσκυ είναι ένα ακόμη παράδειγμα του ελλείμματος της κοινωνίας μας να προσδιορίσει τους καλλιτέχνες μέσα στον «αποδεκτό» κοινωνικό ιστό.

Cul.N.: Ο τίτλος της παράστασης είναι: «Nijinsky: Είμαι μια μαριονέτα του Θεού…». Πιστεύετε πως οι καλλιτέχνες είναι μαριονέτες του Θεού; Επιτελούν κάποιο σκοπό; Και ποιο τίμημα πληρώνουν γι’ αυτό;

Στ.Τ.: Οι καλλιτέχνες οφείλουν να είναι ωφέλιμοι. Ο Νιζίνσκυ θεωρεί Θεό την καλή πρόθεση πίσω από κάθε πράξη. Δεν υπάρχουν καλές ή κακές πράξεις. Ηθικές ή ανήθικες. Αλλά στοχευμένες ή άστοχες. Καλοπροαίρετες ή κακοπροαίρετες. Όπως κάθε άνθρωπος έτσι και κάθε καλλιτέχνης πρέπει ν’ αναλογίζεται τις πράξεις του και να τις οδηγεί στην χρησιμότητα.

Cul.N.: Πόσο εύθραυστα είναι κατά τη γνώμη σας τα όρια ανάμεσα στην τρέλα και τη δημιουργία αλλά και ανάμεσα στην απόλυτη αποθέωση και στην απόλυτη απομόνωση;

Στ.Τ.: Και τα δυο εύθραυστα και δυσδιάκριτα. Άρα χρησιμοποιούμενα από τους λακέδες κάθε συρμού για να φθείρουν ένα άνθρωπο ή να τον αποθεώσουν. Είναι ύποπτοι οι χαρακτηρισμοί και δεν μπορείς να έχεις εμπιστοσύνη στην δικαίωση από τον χρόνο. Ο χρόνος όλα τα άρει.

Cul.N.: Ποιες άλλες μεγάλες προσωπικότητες θα μπορούσαν να αποτελέσουν έμπνευση για εσάς και γιατί;

Στ.Τ.: Από δω και πέρα μόνο καθημερινοί άνθρωποι ή τόποι. Νομίζω με τον Νιζίνσκυ, όπως και τελειώνει η παράσταση, ομολογώ ότι οι προσωπικότητες πεθάναν ευτυχώς.

Cul.N.: Επόμενα σχέδια; Έχετε ήδη σκεφτεί την επόμενη δουλειά ή είναι ακόμα νωρίς;

Στ.Τ.: Θέλω να κάνω μια παράσταση για τον τόπο μου.

Cul.N.: Σας ευχαριστώ πολύ

Στ.Τ.: Κι εγώ σας ευχαριστώ

Η παράσταση «Νίζίνσκυ: Είμαι μια μαριονέτα του Θεού» θα παρουσιαστεί στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού στις 18 Ιουνίου. Η χορογραφική επιμέλεια είναι του Κωνσταντίνου Ρήγου ο οποίος ερμηνεύει και το ρόλο του Νιζίνσκυ.