Τα Σταυραδέρφια είναι η ιστορία μιας εφηβικής συμμορίας, ένα συναρπαστικό και σημαντικό μυθιστόρημα. Η ιστορία του Χάφνερ εμβαθύνει στον παράνομο υπόκοσμο του Βερολίνου τις παραμονές της ανόδου του Χίτλερ στην εξουσία, περιγράφοντας πώς αυτά τα παιδιά ζουν διαπράττοντας το ένα μικροέγκλημα μετά το άλλο, περνώντας τις νύχτες τους σε υπόγεια μπαρ και αυτοσχέδιους ξενώνες, αγωνιζόμενοι για να επιβιώσουν από τις σκληρές πραγματικότητες της ζωής των συμμοριών και να βρουν ο ένας στον άλλο τη νομιμότητα που τους αρνήθηκε η κοινωνία.
Το βιβλίο πρωτοεκδόθηκε το 1932 και απαγορεύτηκε και κάηκε από τους Ναζί ένα χρόνο αργότερα. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε γιατί: για ένα κόμμα που βασιζόταν στη γερμανική υπεροχή, αυτό το πορτρέτο της νεαρής κατώτερης τάξης του Βερολίνου πρέπει να έμοιαζε με την πιο βρόμικη προπαγάνδα και ακόμα χειρότερα. Το μοναδικό μυθιστόρημα του Χάφνερ είναι γεμάτο με συναρπαστικά σκηνικά και αληθινούς χαρακτήρες, ενώ η φασαρία της πόλης, ο ζοφερός και απελπισμένος κόσμος του Βερολίνου αποτυπώνονται έξοχα.
Σταυραδέρφια
Στο Βερολίνο και σε άλλες μεγάλες γερμανικές πόλεις, στις αρχές της δεκαετίας του 1930, χιλιάδες άστεγοι νέοι ζούσαν στον δρόμο. Κάποιοι ήταν θύματα των οικονομικών συνθηκών. Σε άλλες περιπτώσεις ο Πρώτος Παγκόσμιος Πόλεμος κατέστρεψε τις οικογένειές τους. Πολλοί από αυτούς κατέφυγαν στα ιδρύματα της Πρόνοιας. Ήρθαν από όλη τη χώρα στις μεγάλες πόλεις, γιατί εκεί η φτώχεια φαινόταν να είναι πιο υποφερτή απ’ ό,τι η κατάσταση που επικρατούσε στα ιδρύματα και τα αναμορφωτήρια. Ήταν εκτεθειμένοι στη λογική ενός εκπαιδευτικού συστήματος που τους ασκούσε σωματική και ψυχική βία και που προσπαθούσε να τους κάμψει, αντί να τους προσφέρει βοήθεια και ανθρώπινη στοργή. Αν κατάφερναν να το σκάσουν, προσλαμβάνονταν ως ημερομίσθιοι και βοηθοί, συχνά όμως κατέληγαν στην εγκληματικότητα ή την πορνεία. Ασφάλεια και κοινωνική θαλπωρή έβρισκαν στις αυτοοργανωμένες συμμορίες. Αυτές οι κλίκες δεν πρόσφεραν μόνο προστασία. Αποτελούσαν και έκφραση μιας προλεταριακής νεανικής κουλτούρας, που σήμερα δεν είναι πλέον τόσο γνωστή. Συναντιόντουσαν σε εργοστασιακά παραπήγματα, έπιναν, χόρευαν, ξεχνούσαν για μερικές ώρες την εξαθλίωσή τους και έκαναν μετά από –όπως έγραψε ο φημισμένος κριτικός λογοτεχνίας Siegfried Kracauer– «μυστηριώδεις και απρεπείς τελετές ρομαντικές γιορτές που παραπέμπουν στην Όπερα της Πεντάρας».
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Στο περιβάλλον αυτό αναφέρεται το ανά χείρας βιβλίο, που γράφτηκε από τον Ernst Haffner και εκδόθηκε το 1932 με τον τίτλο Νεαροί στους δρόμους του Βερολίνου από τον εκδοτικό οίκο Bruno Cassirer. Οι ναζί απαγόρευσαν το βιβλίο και το κατέστρεψαν δημοσίως στη μεγάλη καύση των βιβλίων.
Ερνστ Χάφνερ
Ο Ερνστ Χάφνερ ήταν Γερμανός κοινωνικός λειτουργός, δημοσιογράφος και μυθιστοριογράφος, του οποίου το μόνο γνωστό μυθιστόρημα, Blutsbrüder (Σταυραδέρφια), με αρχικό τίτλο Jugend auf der Landstrasse Berlin, (Νεαροί στους δρόμους του Βερολίνου) εκδόθηκε το 1932. Η αξία του αναγνωρίστηκε άμεσα από τον Μπρούνο Κασίρερ. Το 1933 οι Ναζί έκαψαν τα Σταυραδέρφια. Με το γεγονός αυτό, σχεδόν όλη η γνώση για τον Χάφνερ έγινε καπνός, σε αντίθεση με άλλους «αντιγερμανούς» συγγραφείς όπως ο Μπέρτολντ Μπρεχτ και ο Τόμας Μαν. Γνωρίζουμε μόνο ότι ο Χάφνερ έζησε στο Βερολίνο μεταξύ 1925 και 1933 και διατάχτηκε να εμφανιστεί ενώπιον του Λογοτεχνικού Επιμελητηρίου του Ράιχ του Γκέμπελς το 1938. Μετά από αυτό εξαφανίστηκε. Δεν υπάρχει καμία καταγραφή ότι πέθανε σε ένα πεδίο μάχης ή σε ένα στρατόπεδο. Όλη η αλληλογραφία μεταξύ αυτού και του εκδότη του καταστράφηκε.
Υπάρχει μια κάποια ευχαρίστηση διαβάζοντας ένα βιβλίο που κάηκε δημόσια από τους Ναζί. Είναι, ίσως, η κύρια απόλαυση της ανάγνωσης.
Scott Borchert