Τι αντιβαίνει στην κοινή αντίληψη, τι προκαλεί έκπληξη, ποιες είναι οι έννοιες του αφύσικου και του μυστηριώδους που συνδέονται με τα παράδοξα ενός χώρου; κατα την αρχαία ελληνική φιλολογία τα παράδοξα ήταν συλλογές περίεργων γεγονότων και φαινομένων που γίνονταν αντιληπτά από τους ανθρώπους, είτε αυτά προέρχονταν από το βιο τους, είτε από τη φύση.
Παράδοξα με την γενική αρχή του οργανισμού οι συμμετέχοντες καλλιτέχνες να βρίσκονται για πρώτη φορά στη Νίσυρο ώστε η δημιουργία να έρχεται μέσα από το βίωμα και την αντίδραση σε αυτή τη συνθήκη, ο οργανισμός Sterna καλεί δυο καλλιτέχνες που ζουν τη Νίσυρο για χρόνια και συνδέονται συναισθηματικά με τον τόπο να δημιουργήσουν στο χώρο των Λουτρών του Μανδρακίου.
Το κτίριο των Λουτρών για τελευταία φορά λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος. Χώρος έρευνας και συνάντησης λίγο πριν την αναστήλωση του. Για τελευταία φορά παραμένει ερείπιο. Μπορεί ένα κτίριο δυο αιώνων να πάρει ξανά τη μορφή που είχε όταν οι ψυχές των θεραπευόμενων υπάρχουν στις ερειπωμένες μπανιέρες; πως αντιδρούν δυο καλλιτέχνες που ζουν τον τόπο και γνωρίζουν καλά τον ιστορικό χώρο των λουτρών;
Η έκθεση Παραδόξως παράδοξα εστιάζει τόσο στην ιστορία του κτιρίου και στη σύνδεση του με τη Νίσυρο όσο και στην ύπαρξη του, αρχιτεκτονικά αλλά και πρακτικά. Ένας χώρος θεραπείας, αναψυχής μετέπειτα που εγκαταλείφθηκε μέχρι να φιλοξενήσει εκθέσεις σύγχρονης τέχνης και λίγο πριν τη αναστήλωση του.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Για τον Ιάσονα Καραΐνδρο o στίχος ενός ποήματος, μια μελωδία ή το άκουσμα μιας οικείας φωνής είναι σαν ένα άρωμα που σε κλάσμα δευτερολέπτου διαπερνά τη σκέψη και αναζωπυρώνει έναν ολόκληρο κόσμο. Με το έργο του στα Λουτρά αναζητά την κάθαρση μέσα από 140 Νισύρικες φωνές που ψυθιρίζουν, τραγουδούν ή ψέλνουν δυο δίστιχα του Νίκου Γκάτσου μελοποιημένα από τον Σταύρο Ξαρχάκo. Αντίλαλοι φωτιάς και θάλασσας συνθέτουν μια αέναη, παράδοξη και οικεία λειτανία. Άραγε η έννοια της κάθαρσης διατηρεί ακόμα κάποιο νόημα;
“Θα ‘πρεπε να μάθουμε να ζούμε περισσότερο στις σκάλες. Πώς όμως;” Georges Perec. Η Βιργινία Μαστρογιαννάκη εντοπίζει το παράδοξο στην πλαστικότητα της σκάλας, εστιάζοντας στη σχέση των οριζόντιων στελεχών που εξυπηρετούν μια κάθετη διαδρομή. Η σκάλα γεφυρώνει ανισοΰψείς επιφάνειες ανάβασης ή κατάβασης και αποβλέπει πάντοτε σε έναν στόχο. Χρησιμοποιώντας το σπλαχνικό υλικό της Νισύρου, την ελαφρόπετρα, θα ξεκινήσει την κατασκευή του έργου από την ημέρα των εγκαινίων, μέχρι την ολοκλήρωσή του, δουλεύοντας καθημερινά μπροστά στο κοινό. θα χτίσει μια σκάλα στο ερειπωμένο κτίριο συνδέοντας νοερά το ισόγειο με τον όροφο που δεν υπάρχει πια. Είναι γεγονός πως μια σκάλα δε χρειάζεται κτίριο για να υπάρξει ως σκάλα. Χρειάζεται όμως μια αφετηρία και έναν προορισμό.
Την έκθεση θα συνοδεύσει δίγλωσση έκδοση με τα έργα που αναπτύχθηκαν για την έκθεση και θεωρητικά κείμενα απο τους συμμετέχοντες. Επιπρόσθετα, ο κατάλογος θα λειτουργήσει ως καταγραφή της διαδικασίας της έκθεσης σε σχέση με το νησί και τον χώρο των Λουτρών.
Κατά τη διάρκεια του Open House που ο οργανισμός Sterna διοργανώνει κάθε χρόνο δυο ημέρες πριν τα επίσημα εγκαίνια της έκθεσης, καλεί έναν ντόπιο μουσικό να παίξει τους τοπικούς σκοπούς για πρώτη φορά χωρίς ηλεκτρονική υποστήριξη και τεχνική ηχητική παρουσία. Ο Μιχάλης Χαζόγλου, νεότερης γεννιάς μουσικός ζει και εργάζεται στη Νίσυρο ως υπάλληλος της ΔΕΗ, κινούμενος μέσα στη Sterna παίζει τις Νισύρικες μελωδίες με το βιολί του σε αργό ρυθμό. Ο κόσμος κάθεται στην αυλή, στην ταράτσα, στα σοκάκια που οδηγούν στο Κάστρο ή στην πλατεία του χωριού. Για μια ώρα το χωριό γεμίζει με τις μουσικές του τόπου διαφορετικά παιγμένες. Απο την αυλή της Στέρνας άλλωστε ο Ριας, ο ντελάλης του χωριού, μετέδιδε τα νέα.
Τέλος, ο οργανισμός Sterna ανακοινώνει τη συνεργασία με τον οργανισμό Are | are-events.org που εδρεύει στην Πράγα για το “Land Art” project σε επιμέλεια Zuzana Blochová και Edith Jeřábková. Κατά τον Σεπτέμβριο καλλιτέχνες και επιμελητές όπως η Νάντια Αργυροπούλου, Daniela Dostálková, Linda Dostálková, Václav Girsa, David Fesl, Lukáš Hofmann, Kateřina Konvalinová, Marie Lukáčová, Richard Nikl, και Lucie Rosenfeldová θα διαμείνουν στο νησί για να εξερευνήσουν, συζητήσουν και δημιουργήσουν σε όλη τη Νίσυρο. Το residency θα έχει ως αποτέλεσμα μια έκδοση που θα προτείνει νέες ιδέες για τη θέση της τέχνης στη φύση σήμερα.
Σχετικά με τον οργανισμό
Ο Sterna είναι ένας διεπιστημονικός μη κερδοσκοπικός οργανισμός με στόχο την προώθηση και την ανάπτυξη της δημιουργικής καλλιτεχνικής έκφρασης με την παράλληλη αμφισβήτηση των αντιλήψεων για το τι συνιστά σύγχρονη εικαστική κουλτούρα. Ιδρύθηκε το 2014 από τον καλλιτέχνη Γρηγόρη Χατζηιωαννίδη.
Το Sterna Art Project έχει σχεδιαστεί ως ένας ενεργός χώρος συγκέντρωσης καλλιτεχνών μέσα από προγράμματα φιλοξενίας και εκθέσεις. Ο οργανισμός δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη γεωγραφική θέση της Νισύρου και προωθεί τη σύνδεση μεταξύ των καλλιτεχνών και του νησιού, των κατοίκων και των ήδη καθιερωμένων πολιτιστικών του εκδηλώσεων.
Ο Sterna φιλοξενείται στις εγκαταστάσεις της Sterna Nisyros Residences που βρίσκονται μέσα στην Παντονίκη, το μεσαιωνικό κάστρο στον Εμπορειό της Νισύρου. Το όνομα προέρχεται από τη στέρνα που βρίσκεται στο εσωτερικό της κατοικίας, τη μεγαλύτερη που χτίστηκε ποτέ στον Εμπορειό. Σε μεταφορικό επίπεδο, η στέρνα συνιστά δοχείο νέων ιδεών, συναντήσεων και παρεμβάσεων.
Συντελεστές
Επιμέλεια: Γρηγόρης Χατζηιωαννίδης
Συμμετέχοντες καλλιτέχνες: Ιάσων Καραΐνδρος, Βιργινία Μαστρογιαννάκη
* Φωτογραφία εξωφύλλου: © Νύσος Βασιλόπουλος, Λουτρά Μανδρακίου, Νίσυρος, 2017