Στη Σκιά του Καραβάτζιο: Η ταινία του Μικέλε Πλασίντο για τον ιδιαίτερο αυτόν καλλιτέχνη

Ένας από τους σπουδαιότερους καλλιτέχνες που έχει ποτέ γνωρίσει ο πλανήτης, ο αιρετικός, έντονος, ιδιοφυής Καραβάτζιο, πρωταγωνιστεί σε ένα διαφορετικό πορτρέτο που μας συστήνει την πολυτάραχη ζωή ενός ανθρώπου, ο οποίος πάλεψε όλη του τη ζωή με το κατεστημένο με μία και μόνο αποστολή: η Τέχνη να κλείνει μέσα της την αλήθεια.

Ιταλία, 1600 μ.Χ. Ο Μικελάντζελο Μερίζι, γνωστότερος και ως Καραβάτζιο, είναι ένας ιδιοφυής καλλιτέχνης που επαναστατεί ενάντια στους αυστηρούς κανόνες της Συνόδου του Τρέντο σχετικά με τη απεικόνιση θρησκευτικών εικόνων, χρησιμοποιώντας πόρνες, κλέφτες και αστέγους σα μοντέλα για τους θρησκευτικούς του πίνακες.

Όταν ο Καραβάτζιο καταδικαστεί σε θάνατο έπειτα από μια μονομαχία ερωτικής αντιζηλίας, ο Πάπας Παύλος Ε’ αναθέτει σε έναν μυστικό πράκτορα του Βατικανού να διεξάγει πλήρη έρευνα γύρω από τον εκκεντρικό καλλιτέχνη, έτσι ώστε να αποφασίσει αν θα του δώσει χάρη.

Ο Άνθρωπος-Σκιά ξεκινάει τη μυστική του έρευνα για έναν ζωγράφο ο οποίος συναρπάζει, ταράζει, κι ανατρέπει τα πάντα στη ζωή του, όπως και στην Τέχνη του… Μια Σκιά που θα έχει απόλυτη δύναμη ζωής και θανάτου για τη μοίρα μιας ιδιοφυΐας.

Μετά από πενήντα χρόνια στον χώρο του κινηματογράφου και άλλες δεκατρείς ταινίες, ο Μικέλε Πλασίντο επέλεξε να αφιερωθεί στην ιστορία της περίπλοκης και περιπετειώδους ζωής του Καραβάτζιο, με στόχο να συλλάβει τις βαθιές αντιφάσεις που επιφύλαξε η ζωή αυτή – το σκοτάδι των βαθιών του βασάνων.

Επαναστάτης και ανήσυχος, θεοσεβούμενος και σκανδαλώδης, ανεξάρτητος και παρεκβατικός: ο Καραβάτζιο που μας αποκαλύπτει ο Πλασίντο είναι ένας καταραμένος καλλιτέχνης μνημειώδους ταλέντου, αλλά πάνω από όλα ένας ροκ σταρ πριν καν υπάρξει ο όρος αυτός. Ένας επαναστάτης χωρίς αιτία που αναγκάστηκε να έρθει αντιμέτωπος με τις δυσάρεστες συνέπειες μιας απερίσκεπτης ζωής γεμάτης δαίμονες κάθε είδους, μιας ζωής στην οποία η ιδιοφυΐα και η αναρχία συνυπάρχουν για να μας δώσουν έναν διαχρονικό χαρακτήρα, έναν αέναα συναρπαστικό, παγκόσμιο ίνδαλμα.

Ο Πλασίντο ήθελε η ταινία να αποκαταστήσει την αυθεντικότητα του καλλιτέχνη Καραβάτζιο, με όλα του τα ελαττώματα, τις αρετές και τη βαθιά του ανθρωπιά, ενώ ταυτόχρονα να απεικονίζει την πλήρη αλήθεια για την εποχή στην οποία ζούσε -τις εικόνες, τις μυρωδιές, τις γεύσεις- μακριά από ακαδημαϊσμούς και ωραιοποιήσεις. Έτσι θα μπορούσε να μιλήσει με ειλικρίνεια για το αδιαπέραστο σκοτάδι μιας ιδιοφυΐας που παραδόξως είχε την ικανότητα να φωτίζει τον κόσμο με την τέχνη του, καθώς και ενός ανθρώπου που βρισκόταν σε μια διαρκή, λυσσαλέα διαμάχη με τον ίδιο του τον εαυτό. Μια κινηματογραφική αφήγηση που ευθυγραμμίζεται με την επείγουσα διαδρομή ενός καλλιτέχνη που, όπως είχε πει και ο ίδιος, «απλώς αναζητούσε την αλήθεια».

Ο σκηνοθέτης Μικέλε Πλασίντο μιλά για την ταινία

Η ταινία «Στη Σκιά του Καραβάτζιο» φαντάζεται τον σπουδαίο ζωγράφο ως ροκ σταρ, να ζει τη ζωή σα σίφουνας, όπως θα έκανε σήμερα στη Νέα Υόρκη ή το Λονδίνο . Και γι’ αυτό έρχεται στη Ρώμη: το κέντρο του κόσμου, ένα σύμπαν από μετανάστες, πόρνες, ιερείς, προσκυνητές, καρδινάλιους, πρίγκηπες και κακοποιούς. Έναν πλανήτη μεγάλου πλούτου και μεγάλη φτώχιας, με το χρήμα να ρέει από τα παλάτια του, ενώ ζητιάνοι λιμοκτονούν στα σοκάκια του.

Εδώ η Εκκλησία είναι στην εποχή της Αντιμεταρρύθμισης: παραγγέλνει την κατασκευή αγαλμάτων, πινάκων, και τρούλων για να γιορτάσει τη χλιδή που απολάμβαναν τα μέλη της. Εδώ, μέσα σε λίγα χρόνια, ο Καραβάτζιο γίνεται σταρ, μία καλτ φιγούρα για νεαρούς καλλιτέχνες και πλούσιους και ισχυρούς συλλέκτες. Στο στούντιο όπου δημιουργεί τα αριστουργήματά του συχνάζουν μαγαζάτορες και πόρνες, αλλά και ευγενείς και συλλέκτες εκκλησιαστικής τέχνης. Ένα στούντιο όπως άλλα της εποχής του, αλλά και με χαρακτηριστικά σύγχρονου εργαστηρίου.

Σε αυτό, κυριαρχεί ένας καλλιτέχνης με εμμονή την επιθυμία του να επικοινωνήσει μέσα από τους πίνακές του ένα εντελώς καινούργιο και επαναστατικό θρησκευτικό όραμα, όπου η αφήγηση των βιβλικών ιστοριών αποτυπώνεται από ανθρώπους του δρόμου, κάτι σαν προπομπός του νεορεαλισμού. Τον βλέπουμε να εργάζεται: στενό παντελόνι σαν τζιν, βαριά λασπωμένα παπούτσια, ένα πουκάμισο γεμάτο κηλίδες μπογιάς. Ακόμη και ο ίδιος είναι σαν καμβάς: έχει μπογιές στα χέρια του, κάτω από τα νύχια του, στο μούσι του, στα μαλλιά του. Λέγεται ότι όταν ο Καραβάτζιο παραδίνεται σε μία ακόμη κρίση θυμού, κλειδώνεται στο σπίτι του και δε δέχεται κανέναν – δεν κοιμάται, δεν τρώει.

Είναι και οι γυναίκες της ζωής του. Η πιο σημαντική, εκείνη που πάντα τον προστάτευε, είναι η Μαρκησία Κοστάντσα Κολόνα. Η δεύτερη είναι η Λένα, μία από τις πιο διάσημες πόρνες της Ρώμης και ένα από τα αγαπημένα του μοντέλα, η οποία συχνά αναπαριστούσε την Παναγία στους πίνακές του. Η τρίτη γυναίκα είναι η Άννα, η οποία θα γινόταν το μοντέλο για ένα από τα σπουδαιότερα αριστουργήματά του, τον «Θάνατο της Παρθένου», που είναι σήμερα στο Λούβρο.

Και πίσω από όλα αυτά η κρυφή δύναμη, η Σκιά: αυτός που ελέγχει και αποφασίζει για τη ζωή και θάνατο των ανθρώπων, αυτός που παρατηρεί σιωπηλά τα πάντα. Τελικά η Σκιά υπηρετεί τις ίδιες φονταμενταλιστικές δυνάμεις που σε λίγο καιρό θα καταδικάσουν τον Γαλιλαίο και θα εξαλείψουν κάθε είδος αντιγνωμίας. Όταν ο Καραβάτζιο έρθει αντιμέτωπος με ένα φοβερό τελεσίγραφο, θα αρνηθεί τελικά να προδώσει την ελευθερία του.

Ταυτότητα ταινίας
Στη Σκιά του Καραβάτζιο / L’Οmbra di Caravaggio

Παραγωγή: Φεντερίκα Βινσέντι
Σκηνοθεσία: Μικέλε Πλασίντο
Σενάριο: Σάντρο Πετράλια, Μικέλε Πλασίντο, Φιντέλ Σινιορίλε
Φωτογραφία: Μισέλ Ντ’ Ατανάζιο
Μοντάζ: Κονσουέλο Κατούτσι
Πρωταγωνιστούν: Ρικάρντο Σκαμάρτσιο, Μικαέλα Ραματζότι, Λουί Γκαρέλ, Ιζαμπέλ Ιπέρ

Διάρκεια: 120 λεπτά
Χώρες παραγωγής: Ιταλία, Γαλλία
Έτος παραγωγής: 2022