Η έκθεση “Στο δωμάτιο με τον Γιοσέφ Ελιγιά” παρουσιάζεται στο Κέντρο Μεσογειακών Ψηφιδωτών Δίου και προσφέρει μια ενδιαφέρουσα οπτική άγνωστων πτυχών.
“Στο δωμάτιο με τον Γιοσέφ Ελιγιά”
Ο Γιαννιώτης ελληνοεβραίος ποιητής Γιοσέφ Ελιγιά (1901-1931) αγάπησε την πατρίδα του τα Γιάννενα, αγάπησε τους αδύναμους. Ήταν ο πατριώτης, ο ευαίσθητος ερωτικός ποιητής μα και βαθυστόχαστος αγνός επαναστάτης. και πάντα μέσα στο κλίμα της δίκης του πίστης και θρησκείας. “Η δύναμη και η ορμή του πρωτοπόρου Εβραίου επαναστάτη ποιητή, όπως σημειώνει ο εικαστικός Αστέρης Γκέκας, “με παρέσυρε σε ένα δωμάτιο μαζί του να συνομιλήσω, να σημειώσω και να αποτυπώσω ότι κατάλαβα από την Σοφία του εδώ και πάνω από δέκα χρόνια πριν. Μια συνομιλία με τον ιερό λόγο του Ελληνοεβραίου Γιαννιώτη ποιητή και μια δική μου απάντηση ότι κατανόησα τα βαθύτερα νοήματα της ποίησής του”.
Εργαλεία του καλλιτέχνη η εικονογραφία, οι χαράξεις, και οι κατασκευές, για το Γιαννιώτικο περιβάλλον, για τις γυναίκες, για τον ύμνο στην εργατική τάξη και την απελευθέρωσή της, για την προφητική γραφή των όσων ο φασισμός φέρνει. Εικόνες αγάπης από το μεταφρασμένο από αυτόν Άσμα Ασμάτων. Έργα κυρίως ζωγραφικής και χαρακτικής πάνω στο ξύλο, ο Αστέρης Γκέκας αντλεί τον εικονογραφικό του κόσμο, από τη φυσική και κοινωνική πραγματικότητα του τόπου του ποιητή, τα Γιάννενα.
Αποτυπώνει αλληγορικά πλήθος συμβόλων και σχηματοποιημένων ιδεών του ποιητή, όπως την γυναίκα ως νύφη ή μούσα με ονόματα άλλοτε Ρεβέκκα ή Εσθήρ. Εικονογραφεί τη φύση, τα δένδρα και πλήθος διακοσμητικών συμβολικών μοτίβων τα οποία αντλεί τόσο από την εβραϊκή όσο και την ελληνική παράδοση.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Γιοσέφ Ελιγιά, μοναχικός ρομαντικός πρωτοπόρος της ποίησης της γενιάς του 1920, είχε την εκτίμηση των Μ. Αυγέρη, Φ. Κόντογλου, Γρ. Ξενόπουλου, Κ. Βάρναλη, και από τους περισσότερους του πνευματικού κόσμου της εποχής του. Σήμερα η ποίησή του αξιολογείται για τον Αστέρη Γκέκα ως “αναγκαία και επίκαιρη και ο λόγος του είναι βακτήρια για την παραπέρα θητεία μου στην δημιουργία και στη ζωή”.
Σχεδιασμός – Οργάνωση: Γιάννης Ευθυμιάδης
Αστέρης Γκέκας
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη 1954 από Λιτοχωρίτες γονείς. Προσέγγισε την τέχνη με βάση το έμφυτο ταλέντο του, πραγματοποιώντας ελεύθερες σπουδές στη χαρακτική. Σταθμός στην εικαστική του παιδεία ήταν η μαθητεία του κοντά στον γλύπτη Ν. Μιχελιδάκη. Ζωγράφισε τις μήτρες των ξυλογραφιών του και διαμόρφωσε δικό του εικαστικό λόγο. Τα έργα του, όπως αναφέρει για τον εικαστικό ο τεχνοκριτικός Χάρης Καμπουρίδης, έχουν έντονη τη ζωγραφική δυναμική του αφηρημένου εξπρεσιονισμού, αλλά ταυτόχρονα και την τρυφερότητα της λυρικής αφαίρεσης, χωρίς όμως να χάνεται και το εννοιολογικό υπόστρωμα του πουαντιγισμού.
Μέρος της εργασίας του είναι εικόνες για την ποίηση. Ο Αστέρης Γκέκας έχει πραγματοποιήσει πάνω από 75 ατομικές εκθέσεις σε Ελλάδα και εξωτερικό. Έργα του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και σ’ όλο τον κόσμο.
Γιοσέφ Ελιγιά
Ελληνοεβραίος ποιητής, γεννήθηκε στα Γιάννενα το 1901. Μολονότι πέθανε στα 30 του, πρόλαβε να συμβάλει με άλλους ομότεχνούς του στην ανανέωση της μορφής και του περιεχομένου της ποίησης στη δεκαετία του ’20.
Παρά τη φτώχεια του, σπουδάζει στη σχολή της Alliance Israelite Universelle στα Γιάννενα. Τόσο η επίδραση από την εβραϊκή κοινότητα, όσο και αυτή της Σχολής, του διαμορφώνουν σιωνιστικές απόψεις, και αρχικά γράφει ποίηση με ανάλογο περιεχόμενο. Αργότερα, κάτω επίδραση και υιοθέτηση των νεοφερμένων σοσιαλιστικών ιδεών, μετατοπίζει το ενδιαφέρον του από τα στενά εβραϊκά ζητήματα σε πιο κοινωνικά, εκφράζοντας τις διαφωνίες του με τις σιωνιστικές οργανώσεις και παράλληλα προώθησε την αφομοιωτική κίνηση των εβραίων με τους έλληνες της περιοχής. Οριστική ρήξη εκφράζεται με το ποίημα «Το Τορά μας» (O Νόμος μας).
Το 1922 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως καθηγητής της γαλλικής γλώσσας σε ιδιωτικά σχολεία και στη συνέχεια αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία, όπου είχε πρωτοεμφανιστεί το 1920 από τις σελίδες του Νουμά. Ασχολήθηκε με την ποίηση και τη λογοτεχνική μετάφραση, κυρίως από τη Βίβλο, ενώ συνεργάστηκε με τη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια των εκδόσεων του Πυρσού. Το σύντομο της ζωής του Ελιγιά δεν του επέτρεψε να δει τα έργα του εκδομένα, τα οποία εκδόθηκαν μετά το θάνατό του.