Συναυλία για το Μωρίς Εμμανουέλ, στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών

Το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών διοργανώνει συναυλία για το Γάλλο Μωρίς Εμμανουέλ με αφορμή το μύθο του Αμφιτρύωνα…

… τη Δευτέρα 19 Νοεμβρίου 2012 στις 20.30, στην αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος.

Μια συμπαραγωγή Ο.Μ.Μ.Α. & Κ.Ο.Α. σε συνεργασία με το Ιόνιο Πανεπιστήμιο και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος

Η συναυλία εντάσσεται στο πλαίσιο του αφιερώματος «Από την Γαλλία στην Ελλάδα» και αποτελεί συμπαραγωγή του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Αθηνών και της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών σε συνεργασία με το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου και το Γαλλικό Ινστιτούτο Ελλάδος. Εκτός του έργου «Αμφιτρύων» του Εμμανουέλ, το πρόγραμμα περιλαμβάνει συνθέσεις των Λουί-Αλμπέρ Μπουργκώ-Ντυκουντρέ, δασκάλου του Εμμανουέλ, και του Έλληνα συνθέτη, μαέστρου, ακαδημαϊκού και συγγραφέα Πέτρου Πετρίδη. Λαμβάνουν μέρος οι μονωδοί Ρόζα Πουλημένου (σοπράνο) και Μιχάλης Ψύρρας (βαρύτονος). Μαζί τους ο ηθοποιός Αλέξανδρος Βαμβούκος. Στο πόντιουμ ο Μίλτος Λογιάδης. Για τους κατόχους εισιτηρίων, έχει προβλεφθεί δωρεάν εισαγωγική ομιλία στην Αίθουσα Συνεδριακού Κέντρου Ι που θα αρχίσει στις 19:45.

H ελληνική αρχαιότητα…
… επηρέασε σε σημαντικό βαθμό τον Μωρίς Εμμανουέλ (1862-1938), ο οποίος, εκτός από συνθέτης, ήταν και φιλόλογος, και μάλιστα απόφοιτος του Πανεπιστημίου της Σορβόννης με διδακτορικό στην «Ελληνική ορχηστική τέχνη και την παιδεία του Έλληνα χορευτή». Ωστόσο, αυτή η περισσότερο ακαδημαϊκή διάσταση της επαγγελματικής του προσωπικότητας επισκιάστηκε από την καλλιτεχνική του δράση, που μάλλον αναγνωρίστηκε προς το τέλος της ζωής του. Ορόσημο για τη συνθετική του σταδιοδρομία αποτέλεσε η πρώτη παγκόσμια παρουσίαση στην Όπερα Γκαρνιέ το 1929 της λυρικής του τραγωδίας «Σαλαμίνα» που βασίστηκε στους «Πέρσες» του Αισχύλου. Ο Εμμανουέλ, ο οποίος υπήρξε παραγωγικός συνθέτης αλλά και δραστήριος συγγραφέας, ήταν μαθητής των Ντυμπουά, Μπουργκώ-Ντυκουντρέ και Ντελίμπ. Ο τελευταίος μάλιστα άσκησε μεγάλη επιρροή στον Μωρίς Εμμανουέλ, όπως άλλωστε και σε πολλούς ομότεχνούς του, σε ό,τι αφορά στην επαναφορά της χρήσης αρχαίων και μεσαιωνικών «τρόπων» στη μουσική. Μαθητές του Εμμανουέλ υπήρξαν, μεταξύ άλλων, οι Ρομπέρ Καζαντεζύς, Υβόν Λεφεμπύρ, Ολιβιέ Μεσσιάν και Ανρί Ντυτιγέ.

Ο «Αμφιτρύων», σκηνική μουσική για σοπράνο, τενόρο, αφηγητή και ορχήστρα (έργο 28), γράφτηκε το 1936 πάνω σε κείμενο του Πλαύτου (251-184 π.Χ.). Εξάλλου, στο συγκεκριμένο έργο του Λατίνου κωμωδιογράφου βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό, πολλούς αιώνες αργότερα (1668), το ομώνυμο -κλασικό στις μέρες μας- κωμικό έργο του Μολιέρου. Στην απολαυστική «τραγικωμωδία» του, ο Πλαύτος μεταπλάθει τον μύθο του Αμφιτρύωνα δημιουργώντας το στερεοτυπικό πλέον θεατρικό ερωτικό τρίγωνο «εραστής (Δίας)-ερωμένη (Αλκμήνη)-απατημένος σύζυγος (Αμφιτρύων)». Ο κατά Εμμανουέλ «Αμφιτρύων» ανέβηκε για πρώτη φορά στο Αμφιθέατρο του Ινστιτούτου Τεχνών και Αρχαιολογίας της Σορβόννης στις 20 Φεβρουαρίου 1937. Στόχος του συνθέτη δεν ήταν να φέρει στη μόδα μια «ψευδο-αρχαΐζουσα» τέχνη, αλλά να επανεφεύρει την εκφραστικότητα και τη ζωντάνια των έργων της αρχαιότητας μέσα από τη δική του μοντέρνα αισθητική στη μουσική δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση, κατά τη μελοποίηση, στο ρυθμό, την προσωδία και στο μέτρο του ποιητικού κειμένου. Θεμελιώδες μέλημα του Εμμανουέλ ήταν προπάντων η αρμονική συνύπαρξη λόγου, μουσικής και όρχησης. Στην παρουσίαση του «Αμφιτρύωνα» στο Μ.Μ.Α. τους ρόλους ερμηνεύουν η σοπράνο Ρόζα Πουλημένου (Αλκμήνη), ο ηθοποιός Αλέξανδρος Βαμβούκος (Ερμής & Δίας) και ο βαρύτονος Μιχάλης Ψύρρας (Σωσίας).

Το υπόλοιπο πρόγραμμα…
… διανθίζεται από τις συνθέσεις του Γάλλου Λουί-Αλμπέρ Μπουργκώ-Ντυκουντρέ (1840-1910), ο οποίος υπήρξε δάσκαλος του Μωρίς Εμμανουέλ αλλά και του Κλωντ Ντεμπυσσύ. Ήταν ένας από τους πρώτους Δυτικοευρωπαίους συνθέτες που ενδιαφέρθηκε για τη λαϊκή και παραδοσιακή μουσική άλλων χωρών (περνώντας από την Εγγύς και φθάνοντας έως την Άπω Ανατολή). Είχε ασχοληθεί με εμμονικό σχεδόν τρόπο με τις πεντατονικές κλίμακες και ήταν ο πρώτος Δυτικός που χρησιμοποίησε στις ενορχηστρώσεις του όργανα του καμποτζιανού γκαμελάν. Στη συναυλία της 19ης Νοεμβρίου στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών θα ακουστούν σε ενορχήστρωση Ιωσήφ Παπαδάτου αποσπάσματα από τις Τριάντα λαϊκές μελωδίες της Ελλάδας και της Ανατολής (1876).

Οι μουσικοί της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών θα παρουσιάσουν ακόμη το Concerto grosso για ξύλινα πνευστά, χάλκινα και τύμπανα, έργο 11 (περ. 1929) του Καππαδόκη δημιουργού Πέτρου Πετρίδη (1892-1977). Ο διαπρεπής συνθέτης, μαέστρος και ακαδημαϊκός, προτού αφοσιωθεί στη μουσική, δοκίμασε την τύχη του στη Νομική και τις Πολιτικές Επιστήμες. Αργότερα, παράλληλα με τη συστηματική ενασχόλησή του με τη σύνθεση και ενώ εργαζόταν στο διπλωματικό σώμα, αρθρογραφούσε στα ελληνικά, αγγλικά και γαλλικά σε εγνωσμένου κύρους έντυπα του εξωτερικού αλλά και στον ελληνικό Τύπο, ήταν μουσικοκριτικός και δίδασκε στο Πανεπιστήμιο (στο τότε νεοσύστατο Τμήμα Νεοελληνικών Σπουδών της Σορβόννης). Μολονότι είχε πάρει μαθήματα σύνθεσης από τους  Βολφ, Σμιτ και Ρουσσέλ, ο Πετρίδης θεωρούσε τον εαυτό του αυτοδίδακτο. Μάλιστα, συχνά διηύθυνε ο ίδιος τα έργα του με την ιδιότητα του… πειραματιζόμενου αρχιμουσικού. Σύμφωνα με δημοσιογραφικές μαρτυρίες του 1949, οι Γάλλοι κριτικοί μουσικής του Μεσοπολέμου εξήραν την πρωτοτυπία και την ποιότητα του έργου του και τίμησαν τον Πετρίδη με διθυράμβους, ενώ η Γαλλική Ακαδημία τον δέχθηκε στους κόλπους της ως διάδοχο του Σιμπέλιους. Το πλούσιο συνθετικό έργο του Πέτρου Πετρίδη φέρει εμφανείς επιρροές από τους βυζαντινούς τρόπους και τα ακούσματα της ελληνικής μουσικής παράδοσης, αλλά και από τον ευρωπαϊκό μοντερνισμό.

Ρόζα Πουλημένου
Γεννήθηκε στην Κέρκυρα όπου σπούδασε πιάνο και ανώτερα θεωρητικά. Μελέτησε κλασικό τραγούδι στο Ωδείο Αthenaeum. Συνέχισε τις σπουδές της στη μουσικολογία και τη φωνητική στο Αμερικανικό Κολέγιο Ελλάδος, το Πανεπιστήμιο του Λονδίνου, το Ωδείο του Μπέρμιγχαμ, τη Σχολή Μουσικής και Δράματος Γκουίλντχολ και στο Πανεπιστήμιο Μουσικής και Τεχνών της Βιέννης. Υπήρξε επίσης υπότροφος φημισμένων ακαδημιών του εξωτερικού. Η Ρόζα Πουλημένου έχει δώσει συναυλίες στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες ερμηνεύοντας λυρικά έργα, ορατόρια, Λήντερ, μιούζικαλ καθώς και σύγχρονη μουσική. Ως σολίστ έχει συμπράξει με γνωστά σύνολα και ορχήστρες από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει ηχογραφήσει τραγούδια και άριες Επτανησίων συνθετών καθώς και τραγούδια του Μίκη Θεοδωράκη και του Νίνο Ρότα. Είναι διδάσκουσα και υπεύθυνη της κατεύθυνσης Μονωδίας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου, διευθύντρια του φωνητικού συνόλου Camerata Vocalis και καλλιτεχνική διευθύντρια της Όπερας Δωματίου Κέρκυρας.

Μιχάλης Ψύρρας
Ο βαρύτονος Μιχάλης Ψύρρας είναι απόφοιτος του Τμήματος Μουσικών Σπουδών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και του Κρατικού Ωδείου Θεσσαλονίκης (αρμονία & μονωδία). Μελέτησε τραγούδι με τους Βοσκίδη και Μέχτιλντ-Σταματάκη, ενώ έχει παρακολουθήσει σεμινάρια με την Ντολόρες Τσίγκλερ, την Κρίστα Λούντβιχ και άλλους διακεκριμένους ερμηνευτές και μαέστρους. Έχει εμφανιστεί ως σολίστ στις όπερες «Ένας χορός μεταμφιεσμένων», «Ολυμπιάδα», «Χένσελ και Γκρέτελ», «Έτσι κάνουν όλες» κ.ά. Έχει επίσης συνεργαστεί με μουσικοθεατρικούς θιάσους. Ως χορωδός έχει συμπράξει με τις χορωδίες του Δήμου Θεσσαλονίκης, της Όπερας Θεσσαλονίκης και της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Αλέξανδρος Βαμβούκος
Σπούδασε υποκριτική στο Παρίσι, στη Σχολή του Φιλίπ Γκωλιέ και στο Τμήμα Θεάτρου του Πανεπιστημίου Αθηνών (μεταπτυχιακός κύκλος σπουδών). Επίσης, συμμετείχε σε σεμινάρια του αείμνηστου Ανδρέα Βουτσινά. Τα τελευταία χρόνια, συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο, το Κ.Θ.Β.Ε. καθώς και με αξιόλογους καλλιτεχνικούς φορείς στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Διδάσκει θέατρο και υποκριτική στις Σχολές της Αμερικανικής Παροικίας Αθηνών (ACS Athens). Μελετά κλασικό τραγούδι με την Ροσίτσα Τρόεβα. Επίσης, ο Αλέξανδρος Βαμβούκος είναι αριστούχος απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτέλειου Πανεπιστήμιου Θεσσαλονίκης και κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου σπουδών στο Διεθνές και το Ευρωπαϊκό Δίκαιο.

Μίλτος Λογιάδης
Ο Μίλτος Λογιάδης είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους μαέστρους της νεότερης γενιάς. Το όνομά του έχει συνδεθεί κυρίως με την Ορχήστρα των Χρωμάτων, της οποίας είναι μόνιμος μαέστρος. Μαζί έχουν πραγματοποιήσει πολλές εμφανίσεις στην ημεδαπή και την αλλοδαπή και έχουν παρουσιάσει κατά καιρούς σε πρώτη πανελλήνια πολλά έργα Ελλήνων και ξένων συνθετών. Ακόμη, ο Μίλτος Λογιάδης έχει συμπράξει με γνωστά ελληνικά μουσικά σύνολα αλλά και με ορχήστρες στην Γερμανία, την Βρετανία και την Δανία, καθώς και με την Όπερα της Ουλμ, της οποίας διετέλεσε επί διετία μόνιμος μαέστρος. Ο διακεκριμένος αρχιμουσικός έχει ασχοληθεί με τη δισκογραφία, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Είναι απόφοιτος της Μουσικής Ακαδημίας του Μονάχου (Διεύθυνση Χορωδίας και Ορχήστρας), όπου εργάστηκε κατά τη διάρκεια των σπουδών του ως επίκουρος καθηγητής. Είναι καθηγητής Διεύθυνσης Ορχήστρας στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου.