Η μουσική παιδεία αποτελεί μια βασική και πολυδιάστατη συνιστώσα του πολιτισμού, η οποία ενεργοποιείται τόσο στο επίπεδο των υποδομών του με την εκπαιδευτική της διάσταση, όσο και στη διαμόρφωση της φυσιογνωμίας του με τις τρέχουσες πολιτιστικές δραστηριότητες.
Στο τελευταίο τέταρτο του 20ου αιώνα στη χώρα μας η μουσική εκπαίδευση προσέλαβε μια μεγάλη ανάπτυξη σε όλους τους χώρους και τις βαθμίδες (γενική εκπαίδευση, μουσική γυμνάσια – λύκεια, μουσικές σχολές και Ωδεία, Πανεπιστήμια), στηριζόμενη σε ανεπαρκείς εκπαιδευτικές, κοινωνικές και οικονομικές θεσμικές υποδομές, χωρίς να ενισχύσει δυναμικά το πλέγμα των αξιών και των θεσμών της μουσικής παιδείας.
Σε μια περιρρέουσα ατμόσφαιρα σύγχυσης των προτεραιοτήτων, αποτελεί πλέον αναγκαιότητα ένας συνολικός επαναπροσδιορισμός και αποσαφήνιση των μέσων της μουσικής εκπαίδευσης, τόσο από την πολιτεία, όσο και από τους εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς φορείς της, έτσι ώστε να οδηγηθούμε σε μία μουσική αισθητική αγωγή υψηλού επιπέδου, η οποία θα καλλιεργεί σε κάθε άνθρωπο την ικανότητα προσεκτικής συνειδητής κριτικής ακρόασης και αφομοίωσης της μουσικής, θα βαθαίνει την ικανότητα της μουσικής απόλαυσης και θα έχει ως κεντρικό άξονα τον ολοκληρωμένο μουσικό. Ολοκληρωμένο μουσικό από άποψη έκφρασης, ενημέρωσης και τεχνικής ικανότητας.
Για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει μια συνεχής μαθησιακή διαδικασία η οποία θα βασίζεται στην άσκηση με πειθαρχία, εξυπνάδα και σταθερότητα και θα ασχολείται με όλες τις φυσικές και ψυχολογικές πλευρές γύρω από το μουσικό όργανο και τη μουσική και όχι μόνο με τις τεχνικές πλευρές, οι οποίες αναμφισβήτητα αποτελούν έναν καθοριστικό παράγοντα στην ανάπτυξη και βελτίωση της παικτικής ικανότητας.
Η εξάσκηση αυτή θα χρησιμοποιεί όλα τα «εργαλεία» τα οποία βοηθούν την μουσική έκφραση, όπως π.χ. τις μουσικές εικόνες, οι οποίες θα εκφράζονται μέσω του καλλιτέχνη, ο οποίος θα πρέπει να έχει «αθλητική» σκέψη και θα χρησιμοποιεί την τεχνική όχι ως τελικό σκοπό, αλλά για ένα μεγαλύτερο στόχο, αυτόν της μουσικής έκφρασης.
Δυστυχώς τα τελευταία πενήντα χρόνια η εμμονή της σκέψης γύρω από την τεχνική και η αναγωγή της σε τελικό σκοπό, μας έχει απομακρύνει από τον βαθύτερο στόχο της έκφρασης και την καλλιτεχνική σκέψη, όπως και από την γνώση των ανατομικών μερών του σώματος και της λειτουργίας τους, τα οποία λαμβάνουν μέρος κατά την διαδικασία του παιξίματος ενός μουσικού οργάνου.
Το ανθρώπινο σώμα είναι μια πολύπλοκη μηχανή με ένα απλό σύστημα ελέγχου το οποίο βρίσκεται στον εγκέφαλο μας για να το χρησιμοποιήσουμε αποδοτικά, δεν πρέπει να χάνουμε χρόνο ελέγχοντας τα πάντα γύρω από το παίξιμο ενός μουσικού οργάνου, με μεγεθυντικό φακό. Αντ’ αυτού θα είναι καλύτερα αν σκεφτόμαστε «μουσικά» και όχι «μηχανικά», αφήνοντας το ένα μέρος του εγκεφάλου να δίνει τη διαταγή και για το τι θέλουμε να κάνουμε και το άλλο μέρος του να διαχειρίζεται τα «μηχανικά συστήματα», τα οποία θα το πραγματοποιήσουν.
Αυτό που βγαίνει από κάθε μουσικό όργανο θα πρέπει να είναι ο καθρέφτης αυτού που υπάρχει στο μυαλό μας, καθιστώντας το όργανο ένα όχημα το οποίο βοηθάει την εσωτερική φωνή μας να εκφραστεί και τον μουσικό «αφηγητή» της μουσικής. Όσο περισσότερο πλησιάζουμε την ανθρώπινη φωνή παίζοντας ένα μουσικό όργανο τόσο καλύτερα μεταφέρουμε το «μουσικό μας νόημα σαν τραγουδιστές, προετοιμάζοντας στο μυαλό την ποιότητα» για παράδειγμα του ήχου και όχι σκεπτόμενοι τον μηχανισμό που παράγει τον ήχο.
Ο «απομονωτισμός» ο οποίος καλλιεργείται στα Ωδεία παρακολουθώντας στενά την εξέλιξη ενός μουσικού οργάνου και ασχολούμενοι μόνο με το ρεπερτόριο του συγκεκριμένου οργάνου, είναι καταστροφικός και δεν βοηθάει στην ανάπτυξη ενός συστήματος αξιών που οδηγεί στη βελτίωση της προσωπικότητας του μαθητή και στην εξάντληση των ορίων της αντίληψης του, που θα πρέπει να είναι ο βασικός στόχος της διδασκαλίας.
Η μουσική είναι ένας μύθος τον οποίο στήνουμε για να γνωρίσουμε τον εσωτερικό μας κόσμο. Ένας μύθος νεανικός, ζωντανός, γεμάτος σημασία που βρίσκεται πάντα στην εφηβεία του. Η μουσική είναι το χαλί που μας ταξιδεύει εκεί που δεν μπορούμε να ταξιδέψουμε με άλλο τρόπο, στον κόσμο των συναισθημάτων και της φαντασίας, στο βαθύτερο ταξίδι της ψυχής. Ο καθένας κουβαλάει την μικρή ή μεγάλη συναισθηματική του περιουσία και η μουσική εκπαίδευση θα πρέπει να τον βοηθάει να την διατηρήσει και να την αυξήσει. Θα πρέπει να βοηθάει, έτσι ώστε το μουσικό όργανο να είναι το μέσο έκφρασης των συναισθημάτων και του χαρακτήρα, άσχετα με τις ικανότητες ή το ταλέντο, αλλά σε σχέση με μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Να βοηθάει την σκέψη την ώρα της μεγάλης μοναξιάς, όταν προσπαθείς να αγγίξεις το όνειρό σου. Να βοηθάει να βρίσκεσαι σε ισορροπία με τον εαυτό σου και να μαθαίνεις από τα λάθη σου. Να βοηθάει να γίνεις καλλιτέχνης απελευθερωμένος από δεσμευτικές παρωπίδες και ωτοασπίδες, και όχι ένας απλός οργανοπαίκτης. Να βοηθάει στην κατανόηση του νοήματος που κρύβει η παρτιτούρα και στην αποκατάσταση της άμεσης και δυναμικής επικοινωνιακής σχέσης ανάμεσα στον μουσικό και τους ακροατές, για να μπορούμε να απολαύσουμε τη χαρά και την ουσία στην καθημερινή επαφή με την μουσική.
Info: Ο Σωκράτης Άνθης γεννήθηκε στην Κέρκυρα. Είναι μουσικός και δάσκαλος του ήταν ο Δ. Καφύρης. Υπήρξε πρώτος τρομπετίστας στην Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, στην Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, και στην Ορχήστρα των Χρωμάτων, στην οποία συνεχίζει μέχρι σήμερα. Έχει συνεργαστεί με τον Μάνο Χατζιδάκι. Το 1989 συμμετείχε στην ίδρυση του κουιντέτου χάλκινων πνευστών Melos Brass. Έχει διδάξει στο Εθνικό Ωδείο, στο Ελληνικό Ωδείο, στο Ωδείο Φ. Νάκας, στο Ωδείο Αθηνών και στο Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Είναι καλλιτεχνικός διευθυντής στο Ωδείο Φ. Νάκας. Από το 2003 διοργανώνει στην Κέρκυρα με τους Melos Brass την ετήσια Διεθνή Μουσική Θερινή Ακαδημία για χάλκινα πνευστά.