Λόγω της μεγάλης επιτυχίας της έκθεσης «Σωτήρης Σόρογκας. Θαλάσσια Ξύλα 2010-2016» στο Ίδρυμα Β. & Μ. Θεοχαράκη, παρατείνεται η διάρκειά της έως και την Κυριακή, 2 Οκτωβρίου 2016. Τριάντα και πλέον πίνακες, μνημειακών διαστάσεων, κάρβουνο και ακρυλικό σε μουσαμά, αποκαλύπτουν τη δύναμη και τη συνοχή του οραματικού του κόσμου φανερώνοντας την ιδιότυπη τοπιογραφία της δικής του Ελλάδας.
Ο Σόρογκας χαρακτηριστικά γράφει στον ομότιτλο κατάλογο της έκθεσης: «Η ιστορία κάθε τόπου στην Ελλάδα συνυφαίνεται τις περισσότερες φορές τόσο με έναν αρχαίο μύθο που τον περιβάλλει, όσο και με την ύπαρξη ενός μυστηριώδους στις νοηματοδοτήσεις του απαστράπτοντος φωτός, που τον προσδιορίζει. Τελικά, όπως άλλωστε έχει αναφερθεί, αυτή η θεοφόρος συνάφεια φωτός, μύθου, ιστορίας και τόπου συγκροτεί τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά όλων των εκφάνσεων της ελληνικής τέχνης από τον Όμηρο και την Αρχαία Τραγωδία μέχρι σήμερα. Ο Σεφέρης με έναν λόγο σχεδόν μεταφυσικό γράφει: «Υπάρχει ένα δράμα του αίματος πολύ πιο βαθύ, πολύ πιο οργανικό (σώμα και ψυχή) που ίσως αρχίζει να βλέπει όποιος νιώθει ότι πίσω από το γκρίζο και το χρυσό υφάδι του αττικού καλοκαιριού υπάρχει ένα τρομαχτικό μαύρο πως όλοι μας είμαστε παιχνίδια αυτού του μαύρου». Και αλλού: «Αβάστακτη, οδυνηρή σιωπή», «Η μαύρη και αγγελική αττική μέρα».
Ενώ, η Διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη Πλάκα, τονίζει μεταξύ των άλλων: «Ο καλλιτέχνης λειτουργεί ως ναυαγοσώστης της μνήμης αυτού του κόσμου πριν αφανιστούν και τα τελευταία ίχνη της ύπαρξής του. Η νοσταλγία και μια βαθιά συμπάθεια για τον άνθρωπο και τα έργα του ορίζουν το κριτήριο των επιλογών του. Πράγματι, το διαβατήριο των άψυχων πραγμάτων για να γίνουν δεκτά στο βασίλειο της ζωγραφικής του Σόρογκα είναι τα αχνάρια που άφησε πάνω τους ο ανθρώπινος μόχθος. Αυτά τα ίχνη ισοδυναμούν για τον ζωγράφο με μια λανθάνουσα πνοή, που εκείνος την ψηλαφεί και αισθάνεται την υποχρέωση να την αποκαλύψει και να τη διασώσει, δίνοντας στις εικόνες ή καλύτερα στα απεικάσματα αυτών των σεπτών λειψάνων την ευκαιρία μιας δεύτερης ζωής, έξω από το κράτος του χρόνου. Χρόνος・αυτή είναι η λέξη κλειδί για να διεισδύσουμε στο βαθύτερο νόημα της ζωγραφικής του καλλιτέχνη. Ολόκληρο το έργο του Σόρογκα αποτελεί πράγματι μια ποιητική μεταφορά του χρόνου και του «παράφορου» έργου του: να αποδομεί, να σβήνει, να γκρεμίζει τα έργα των ανθρώπων, αφού βέβαια με την άλλη του μεταμφίεση ως Xρόνος-Κρόνος έχει θερίσει και τις ζωές τους.
Ας μιλήσουμε τώρα για την ποιητική του καλλιτέχνη. Γι’ αυτή την διαδικασία μεταστοιχείωσης της υλικής υπόστασης των πραγμάτων σε ιερά απεικάσματα, που διατηρούν ακέραιη την ανάμνηση της ύπαρξής τους. Κυρίως όμως διασώζουν αποκαθαρμένη από κάθε δραματική παραδήλωση την ανάμνηση της φθοράς τους σαν το διάφανο κέλυφος που αφήνει το τζιτζίκι στο τέλος του καλοκαιριού πάνω στους κορμούς των δέντρων. Ο Σωτήρης Σόρογκας χρησιμοποιεί σχεδόν αποκλειστικά το σχέδιο, ακόμη και όταν ζωγραφίζει με πινέλα, θυμίζοντάς μας ότι ωριμάζει τη δεκαετία του ’60, όταν το σχέδιο είχε γνωρίσει μια σημαντική αναβίωση, σε συνδυασμό με το ρεύμα της τέχνης του ελάχιστου (minimal art). Αυτό ενθάρρυνε το νέο ζωγράφο να ακολουθήσει την ενδιάθετη κλίση του προς τα λιτά εκφραστικά μέσα, πρόδηλη ακόμη και στα πρώιμα έργα του. Το σχέδιο, από την ίδια του τη φύση, αποτελεί μια αφαιρετική ερμηνεία της πραγματικότητας. Οι πίνακες του Σόρογκα, διατηρώντας και υπογραμμίζοντας τον γενετικό δεσμό τους με το σχέδιο, περιορίζουν την τονική τους κλίμακα στο άσπρο-μαύρο, με μικρές χρωματικές παρασπονδίες, που και αυτές, όπως και όλη η εικόνα, μοιάζουν με αναμνήσεις μιας άλλης ζωής. Το άσπιλο λευκό πεδίο του καμβά, όπου προβάλλεται το θέμα, λειτουργεί ως φωτεινό και άχρονο διάστημα αλλά και ως σουδάριο, ως ιερά σινδόνη, όπου τα αντικείμενα έχουν αφήσει το μνημονικό τους αποτύπωμα. Στα παλαιότερα έργα το απόλυτο μαύρο, που δικαιολογούσε ένα στόμιο πηγαδιού, μια μισάνοιχτη πόρτα ερειπίου, μια ρωγμή, δραματοποιούσε τη σύνθεση, εισάγοντας το μυστήριο του άγνωστου στην εικόνα.»
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο Σωτήρης Σόρογκας γεννήθηκε στην Αθήνα το 1936. Σπούδασε με κρατική υποτροφία στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθηνών, απ’ όπου αποφοίτησε το 1961. Το 1972 έλαβε ετήσια προσωπική χορηγία του Ιδρύματος Φόρντ. Έχει πλήθος ατομικών και ομαδικών εκθέσεων στην Ελλάδα και σε διεθνείς εκδηλώσεις οργανωμένες από το Υπουργείο Πολιτισμού, την Εθνική Πινακοθήκη, την Πινακοθήκη Πιερίδη και ιδιωτικές αίθουσες τέχνης (Τόκιο, Βρυξέλλες, Δουβλίνο, Σάο Πάολο, Νέα Υόρκη, Παρίσι, Ρώμη, Βασιλεία κ.ά.). Δίδαξε σχέδιο και χρώμα στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ. Πολυτεχνείου από το 1964 έως το 2003. Σήμερα είναι ομότιμος καθηγητής του Ε.Μ.Π. Έργα του βρίσκονται στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας, στο Μουσείο Βορρέ, στο Τελλόγλειο Μουσείο του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, στο Μουσείο Γουλανδρή στην Άνδρο, στα Υπουργεία Πολιτισμού και Εξωτερικών, σε Δήμους, Κοινότητες, Τράπεζες, Οργανισμούς και σε πολλές ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το 2004 βραβεύτηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο της καλλιτεχνικής του προσφοράς.
Την έκθεση συνοδεύει πολυσέλιδος ομότιτλος κατάλογος, με όλα τα εκτιθέμενα έργα, και κείμενα των Κικής Δημουλά, Ιουλίτας Ηλιοπούλου, Μαρίνας Λαμπράκη – Πλάκα, Τάκη Μαυρωτά και Τατιάνα Σπινάρη
Επιμέλεια Έκθεσης: Τάκης Μαυρωτάς