Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει τρία μονόπρακτα έργα σύγχρονης όπερας στο Θέατρο Ολύμπια, το διήμερο 29-30 Ιουνίου 2013, στις 20.00.
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΠΕΡΑ
Απόστολος Ντάρλας Αγαμέμνων
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
ΓρηγόρηςΕμφιετζής The Darkness of Mistico
Ντέτλεφ Γκλάνερτ Ο άγγελος του πλοίου
Μουσική διεύθυνση Νίκος Βασιλείου
Σκηνοθεσία Νίκος Διαμαντής
Συμμετέχουν η Ορχήστρα, Μονωδοί, μέλη του Μπαλέτου της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και η Χορωδία Fons Musicalis
Τρία μονόπρακτα έργα σύγχρονης όπερας σε ενιαίο σκηνικό θα παρουσιαστούν στις 29 και 30 Ιουνίου 2013, στο Θέατρο Ολύμπια. Τα δύο εξ αυτών προέκυψαν από τον διαγωνισμό για «νέο έργο όπερας έλληνα συνθέτη» τον οποίο διοργάνωσε για δεύτερη φορά η Εθνική Λυρική Σκηνή σε συνεργασία με την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών. Τα έργα επέλεξε καλλιτεχνική επιτροπή αποτελούμενη από συνθέτες και αρχιμουσικούς. Πρόκειται για τα έργα Αγαμέμνων του Απόστολου Ντάρλα και The Darkness of Mistico του Γρηγόρη Εμφιετζή. Το τρίτο έργο είναι Ο άγγελος του πλοίου του Ντέτλεφ Γκλάνερτ, το οποίο το Μάιο του 1995 στη Βρέμη.
Την Oρχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα διευθύνει ο Νίκος Βασιλείου, ενώ η σκηνοθεσία είναι του Νίκου Διαμαντή. Στόχος της Λυρικής είναι να ενθαρρύνει την σύγχρονη δημιουργία και να δώσει βήμα στους νέους έλληνες καλλιτέχνες.
Σημείωμα του σκηνοθέτη:
Νίκος Διαμαντής / Τρεις πιθανοί λόγοι / Μια σύγχρονη όπερα για τη ζωή
Μέσα από μια χειρονομία ενός τοπίου ονειρικού, τρεις σύγχρονες όπερες συνομιλούν με τη ζωή. Με την ανθρώπινη ύπαρξη όπως αυτή εμφανίζεται και χάνεται μέσα στους μύθους του Ορφέα και της Ευρυδίκης, του Αγαμέμνονα και της Κλυταιμνήστρας και του συμβολικού ναυαγίου ενός κόσμου. Ένα φεγγάρι είναι ο τόπος που συγκλίνει η θλίψη μας, σκοτεινό θεμέλιο του θορύβου της ζωής. Το ανείπωτο της κραυγής του Ορφέα, οι εσωτερικές δονήσεις, συγκρούσεις, η έκσταση τρόμου του μέσα στη μέθη της μουσικής του, συναντούν την Ευρυδίκη και τις γυναικείες μεταμορφώσεις του αρχέτυπου της γυναίκας για να δημιουργήσουν τη σκοτεινή ύλη της ζωής. Το αρσενικό και το θηλυκό, το αδύνατο της ένωσης, η ανικανότητα δημιουργίας κοινού κόσμου, ανικανότητα δημιουργίας μιας ολότητας και η διαρκής σύγκρουσή τους αρθρώνει κυριαρχίες και αποκλίσεις.
Η συνομιλία τους, λυρική, ελλειμματική, σιωπηλή, γεμάτη κενά και ενοχές, γλιστρά από ένα κόσμο μυστικιστικό και παγανιστικό, σε ένα σύμπαν μέλλοντος. Αντίθετα, η δυναμική χρήση ενός επικού κόσμου που ραγίζει από το αίμα της εκδίκησης στο μύθο του Αγαμέμνονα, του κόσμου που μοιάζει να αλλάζει τάξη και προτεραιότητες, συναντά ένα νέο άνθρωπο. Ζωή δικαιοσύνης και απορίας. Ζωή μετέωρη. Γέρνει και ραγίζει ο κόσμος με μεγάλους και υπόγειους ανέμους, που θα φέρουν αλλαγές στη συνέχεια του μύθου. Ανάμεσά τους μια παραβολή για την ανάγκη του ανθρώπου να δημιουργήσει θεούς. Να ακουμπήσει τον τρόμο του και τη γελοιότητα της τραγωδίας της ζωής του σε μια μεταφυσική. Ο τρόπος που αντιμετωπίζουμε τις ρωγμές του φόβου μας δημιουργεί μια ελλειμματική γεωμετρία. Μια τρύπα ζωής που ερήμην πορεύεται ο άνθρωπος. Τρύπες που η ύπαρξή μας παγιδευμένη προσπαθεί να αρπάξει θεό. Όποιον θεό. Φεγγάρι μιας ζωής λοιπόν που ακουμπάει ο μύθος πάνω του. Μια δεξαμενή σκέψης, εργοτάξιο ελπίδας, καταφύγιο ονείρων για το σύγχρονο άνθρωπο.
ME MIA MATIA
Απόστολος Ντάρλας, Αγαμέμνων, έργο 104
Όπερα σε μια πράξη
Ποιητικό κείμενο του συνθέτη, βασισμένο στην ομώνυμη τραγωδία του Αισχύλου
Σύνοψη /
Στο παλάτι του Αγαμέμνονα στο Άργος. Ο φρουρός ξαγρυπνά, αναμένοντας τις φρυκτωρίες, το σημάδι με τις φωτιές που θα σημάνει την άλωση της Τροίας. Όταν τις βλέπει, τρέχει στο παλάτι να αναγγείλει το γεγονός. Η Κλυταιμήστρα δίνει εντολή για τις ετοιμασίες υποδοχής του Αγαμέμνονα. Τότε αρχίζει η εφαρμογή του σχεδίου της. Θέλοντας να εκδικηθεί για το θάνατο της κόρης της Ιφιγένειας και έχοντας υποκύψει στον έρωτα του Αίγισθου, συνωμοτεί μαζί του να δολοφονήσουν τον Αγαμέμνονα και να μείνουν μόνοι στην εξουσία. Ο Κήρυκας αναγγέλλει την άφιξη του Αγαμέμνονα. Ο βασιλιάς επιστρέφει θριαμβευτής. Ανάμεσα στα λάφυρα, είναι και η ερωμένη του, η Κασσάνδρα. Εκείνη, έχοντας μαντικές ικανότητες προειδοποιεί τους γέροντες (χορός) για τον κίνδυνο που διατρέχει ο βασιλιάς και προφητεύει το άδοξο τέλος της ίδιας και του Αγαμέμνονα. Αρχικά με διαψεύσεις, έπειτα με δικαιολογίες Κλυταιμήστρα και Αίγισθος προσπαθούν να πείσουν τους γέροντες για τις πράξεις τους, μάταια όμως. Ο χορός προφητεύει την επιστροφή του Ορέστη, ο οποίος θα εκδικηθεί το θάνατο του πάτερα του.
Για το έργο /
Λόγω του ενδιαφέροντος μου για την αρχαία τραγωδία επέλεξα τον Αγαμέμνονα –πρώτο μέρος της τριλογίας Ορέστεια (Αγαμέμνων, Χοηφόροι, Ευμενίδες) η οποία διδάχθηκε το 458 π.Χ. – ως θέμα σύνθεσης όπερας για το διαγωνισμό της ΕΛΣ. Τοποθέτησα τους τραγουδιστές και το χορό σε μια νέα οπερατική, μετά-ονειρική διάσταση. Η δράση εξελίσσεται απρόσκοπτα, οι σκηνές εναλλάσσονται γρήγορα και με συνοχή, ενώ η υφή της μουσικής αποτελεί το προστατευτικό πλέγμα αλλά και την κιβωτό μεταφοράς του κλασικού στον μεταμοντερνισμό. Οι τεμαχισμένες δωδεκάφθογγες σειρές, τα τροπικά στοιχεία και τα αυτενεργά λαϊτμοτίβε συμβάλλουν στην περαιτέρω ένταση της δράσης, ενώ η ορχήστρα έρχεται ως υπέρ-χορός να προάγει και να σχολιάσει τα τεκταινόμενα – (Α. Ντάρλας).
Απόστολος Ντάρλας (γεν. 1972) / Σπούδασε στο Εθνικό Ωδείο (πιάνο, αρμονία, αντίστιξη και φούγκα) και σύνθεση με τον Θόδωρο Αντωνίου (αριστείο και χρυσό βραβείο στη μνήμη Α. Ευαγγελάτου) όπως επίσης και διεύθυνση ορχήστρας. Το 2000 συμμετείχε ενεργά στα σεμινάρια τελειοποίησης της ορχήστρας Oxford Philomusica στην Οξφόρδη με πιανίστες όπως οι Ρόζαλυν Τούρεκ, Οξάνα Γιαμπλόσκαγια, Κριστίνα Ορτίς, Πωλ Ρόμπερτς, Μάριος Παπαδόπουλος και Μάλκολμ Τρουπ. Παράλληλα με τις μουσικές σπουδές φοίτησε στην ΑΣΠΑΙΤΕ, στο τμήμα Ηλεκτρολογίας. Ως πιανίστας έχει συμμετάσχει σε συναυλίες ως σολίστ και ως μέλος ενόργανου συνόλου. Εργάστηκε ως βοηθός αρχιμουσικού στην παραγωγή της όπερας Ο Νίξον στην Κίνα του Τζον Άνταμς (ΕΛΣ, 2007). Έργα του παρουσιάζονται συχνά στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Έχει βραβευθεί σε πανελλήνιους, πανευρωπαϊκούς και διεθνείς διαγωνισμούς. Ο κατάλογος έργων του αριθμεί περισσότερες από εκατόν σαράντα συνθέσεις καλύπτοντας ένα ευρύ φάσμα: έργα για σόλο όργανα, συνθέσεις με προηχογραφημένο υλικό, έργα μουσικής δωματίου, κοντσέρτα, έργα για μεγάλη ορχήστρα, όπερα, καντάτες, έργα εκπαιδευτικού χαρακτήρα κ.ά. Είναι καθηγητής πιάνου στο Μουσικό Σχολείο Ιλίου και μέλος της Ένωσης Ελλήνων Μουσουργών, της οποίας εξελέγη έφορος στο Δ.Σ. για τη διετία 2013/4.
ΓρηγόρηςΕμφιετζής, The Darkness of Mistico
Μονόπρακτη όπερα σε πέντε επεισόδια
Ποιητικό κείμενο Μυρτώ Λουλάκη
Για το έργο /
Μεταξύ Ελλάδας και Ιταλίας, χαμένοι στο χωροχρόνο: Η ζωή και ο θάνατος είναι σοβαρά θέματα. Ακολουθούμε τις ζωές και τους θανάτους δύο εξαιρετικά παρόμοιων ψυχών, των οποίων οι διαφορές και οι ομοιότητες είναι δύσκολο να ξεκαθαριστούν: του μυθικού Ορφέα και ενός σύγχρονου ανθρώπου, του Μύστικο Οσκούρο. Ο Ορφέας είναι μυθική φιγούρα, της οποίας η κληρονομιά επιζεί ακόμη στις μέρες μας. Ο Μύστικο είναι ένας άνθρωπος του σήμερα, που κουβαλά το φορτίο αυτής ακριβώς της κληρονομιάς. H «σύγκρουση» μεταξύ των δύο χαρακτήρων εξελίσσεται σε διαφορετικές εποχές (Ορφέας–παρελθόν, Μύστικο–παρόν), ωστόσο αυτό κάποια στιγμή αλλάζει… Ένα ταξίδι προσωπικών αναζητήσεων, μύθων, λογικής, μυστικισμού, αγάπης, ονείρων. Μία άλλη πλευρά του μύθου του Ορφέα, και η ζωή ενός σύγχρονου ανθρώπου, όπως τις διηγήθηκαν κάποιοι άλλοι.
Η συνεργασία μου με τη Μυρτώ για τη δημιουργία και ανάπτυξη της υπόθεσης του έργου βασίστηκε σε συγκεκριμένα δραματικά χαρακτηριστικά (συσχέτιση μύθου και πραγματικότητας, εξέλιξη υπόθεσης σε διαφορετικές εποχές), σημασιολογικές έννοιες (μυστικισμός, «τυφλή» υπακοή σε παραδόσεις) και καθαρά μουσικά/ακουστικά φαινόμενα (χρήση οργανοπαικτών σε πρωταγωνιστικούς ρόλους επί σκηνής και της μείωσης των αντίστοιχων τραγουδιστικών ρόλων, χρήση χορωδίας και χορευτών ως «χορού», κ.λπ.), τα οποία από κοινού μας ενδιέφερε να εξερευνήσουμε και να αξιοποιήσουμε ως κύρια συστατικά του έργου. Στη συνέχεια, τα παραπάνω στοιχεία μεταφέρθηκαν, αποτυπώθηκαν και πήραν μορφή μέσα στο μουσικό κείμενο, το οποίο λειτουργεί ως συνδετικός κρίκος των παραπάνω αλλά, επίσης, οδηγεί την εξέλιξη του έργου – (Γ. Εμφιετζής).
Γρηγόρης Εμφιετζής (γεν. 1980) / Γεννήθηκε και μεγάλωσε στη Θεσσαλονίκη. Ξεκίνησε παίζοντας βιολί και τραγουδώντας στην παιδική χορωδία Αγ. Τριάδος. Αργότερα συμμετείχε σε συναυλίες, διεθνή φεστιβάλ και όπερες ως μέλος φωνητικών και οργανικών συνόλων. Επίσης, συμμετείχε σε παραγωγές ως συνθέτης και multimedia performer. Τις σπουδές στο τμήμα Μουσικής Επιστήμης & Τέχνης Πανεπιστήμιο Μακεδονίας ακολουθούν μεταπτυχιακές σπουδές (MA, 2005) στη σύνθεση και τη σύγχρονη μουσική (πανεπιστήμιο Χάντερσφηλντ) και διδακτορική έρευνα (PhD, 2012) στη σύνθεση (Πανεπιστήμιο Μπρουνέλ) υπό την επίβλεψη των Κρίστοφερ Φοξ, Τζένιφερ Ουόλσε και Ρίτσαρντ Μπαρρέτ. Βασισμένος στις εμπειρίες της καθημερινής ζωής και το ενδιαφέρον του για δραματικές, ψυχολογικές και ανεπίλυτες καταστάσεις, επικεντρώνει το έργο και την έρευνά του στη θεατρικότητα της μουσικής εκτέλεσης/παράστασης, την ηχητική σκηνογραφία και αναδιαμόρφωση του χώρου, καθώς και την αλληλεπίδραση εκτελεστών και κοινού. Έργα του έχουν εκτελεστεί σε Ευρώπη και Αμερική, ενώ έχουν επιλεγεί και βραβευτεί σε τελικές φάσεις διεθνών διαγωνισμών (Konzerthaus Βιέννης 2012/3, ΕΛΣ 2012/3, Πανεπιστήμιο Κόβεντρυ 2012, Ακαδημία Όπερας Βερόνας 2010, Συνθέρμεια 2004 & 2008, Sonic Inertia 2007).
Ντέτλεφ Γκλάνερτ, Ο άγγελος του πλοίου, έργο 31
Όπερα δωματίου
Ποιητικό κείμενο βασισμένο στο ομότιτλο σύντομο θεατρικό του Θόρντον Ουάιλντερ Απόδοση στα γερμανικά Χέρμπερτ Χέρλιτσκα
Σύνοψη /
Καταμεσής του ωκεανού, τρεις επιζήσαντες, ο Βαν, η Μίννα και ο Σαμ, προσπαθούν να κρατηθούν πάνω στα συντρίμμια ενός ναυαγίου. Στην απόγνωσή τους ανακηρύσσουν σε «θεό του Ατλαντικού» ένα ακρόπρωρο, το οποίο έχει διασωθεί και προσεύχονται να τους σώσει, εξομολογούμενοι, σταδιακά, όλα τους τα αμαρτήματα. Μόλις εμφανίζεται πλοίο στον ορίζονται και οι ελπίδες τους αναπτερώνονται, πετούν το «νέο θεό» στη θάλασσα.
Για το έργο / Ο Άγγελος του πλοίου είναι η τρίτη από τις όπερες δωματίου της τριλογίας με τον αμφίσημο τίτλο Wasserspiele Έργα αλλά και Παιχνίδια του νερού. Τα έργα βασίζονται στα αντίστοιχα σύντομα θεατρικά του αμερικανού συγγραφέα Θόρντον Ουάιλντερ (1897-1975). Η γερμανική απόδοση των στίχων είναι του Χέρμπερτ Χέρλιτσκα. Παρότι τα έργα γράφηκαν σε διαφορετικές εποχές, αντιμετωπίζονται από το συνθέτη ως ενότητα. Πρωτοπαρουσιάστηκαν μαζί το Μάιο του 1995 στη Βρέμη.
Ντέτλεφ Γκλάνερτ [Detlev Glanert, γεν.1960] / Γερμανός συνθέτης. Άρχισε να ασχολείται με τη σύνθεση μετά τα είκοσί του χρόνια και για μία τετραετία υπήρξε μαθητής του συνθέτη Χανς Βέρνερ Χέντσε (1926-1912), γνωστού κυρίως για τις όπερές του. Ήταν ο Χέντσε εκείνος ο οποίος τον προέτρεψε να συνθέσει το πρώτο σκηνικό του έργο, Λεϋλά και Μεντιούν για τη Μπιενάλε του Μονάχου το 1988. Στη συνέχεια ο Γκλάνερτ ανέλαβε κεντρικό ρόλο στο Διεθνές Εργαστήρι Τέχνης, το οποίο είχε ιδρύσει ο Χέντσε στο Μοντεπουλτσάνο της Ιταλίας. Το 1995 η όπερά του Ο καθρέπτης του μεγάλου αυτοκράτορα τιμήθηκε με το βραβείο Ρολφ Λήμπερμαν για συνθέτες όπερας. Το 2002 ο Γκλάνερτ εξελέγη μέλος της Ανοιχτής Ακαδημίας Τεχνών του Αμβούργου – (Ν.Α.Δ.).
ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΟΠΕΡΑ – 29, 30 Ιουνίου 2013
Θέατρο Ολύμπια
Μουσική διεύθυνση Νίκος Βασιλείου
Σκηνοθεσία, φωτισμοί Νίκος Διαμαντής
Σκηνικά, Κοστούμια Κατερίνα Παπαγεωργίου
Χορογραφία Ρενάτο Τζανέλλα
Διεύθυνση χορωδίας Κωστής Κωνσταντάρας
ΜετάφρασηυπερτίτλωνΜυρτώΛουλάκη (The darkness of Mistico),
Ιωάννα Μεϊτάνη (Ο άγγελος του πλοίου)
ΔΙΑΝΟΜΗ
Απόστολος Ντάρλας Αγαμέμνων, έργο 104
Φρουρός Άκης Λαλούσης
Κλυταιμνήστρα Γεωργία Ηλιοπούλου
Κήρυκας, Αίγισθος Δημήτρης Κασιούμης
Αγαμέμνων Δημήτρης Πακσόγλου
Κασσάνδρα Μαργαρίτα Συγγενιώτου
Γρηγόρης Εμφιετζής The Darkness of Mistico
Μύστικο Οσκούρο Γιάννης Φίλιας
Μία μυθική γυναίκα (Ευρυδίκη) / Λουτσία Βεριτά Έλενα Μαραγκού
Mητέρα του Μύστικο Ελένη Λιώνα
Ντέτλεφ Γκλάνερτ Ο άγγελος του πλοίου, έργο 31
Μίννα Μαρία Κόκκα
Βαν Νίκος Στεφάνου
Σαμ Πέτρος Σαλάτας