Λίγες μόλις ημέρες προτού κυκλοφορήσει ο πολυαναμενόμενος προσωπικός του δίσκος με Σονάτες και Παρτίτες του Μπαχ από την Sony Classical, o Λεωνίδας Καβάκος παρουσιάζει στο αθηναϊκό κοινό, σε σύμπραξη με τον εκλεκτό πιανίστα Ενρίκο Πάτσε, μια μοναδική συναυλία με Σονάτες Σούμπερτ, Σούμαν, Μπάρτοκ και ένα σύγχρονο έργο της φινλανδής συνθέτριας Κάγια Σααριάχο.
Πρόκειται για ένα ιδιαιτέρως απαιτητικό πρόγραμμα με έργα γεμάτα λυρισμό και δεξιοτεχνία, μουσικότητα και νεωτερικότητα, που καλύπτουν περίπου διακόσια χρόνια μουσικής δημιουργίας -αν αναλογιστεί κανείς ότι η Σονάτα του Σούμπερτ γράφτηκε το 1817 και το έργο της Σααριάχο ολοκληρώθηκε το 2009-, σκιαγραφώντας ανάγλυφα την εξέλιξη του ηχητικού πλούτου που αναδεικνύεται μέσα από τη μουσική συνομιλία των δύο οργάνων που ηχούν ως ένα αδιαίρετο σύνολο. Ο μοναδικός ήχος του Λεωνίδα Καβάκου, σε συνδυασμό με την απαράμιλλα σμιλεμένη τεχνική του Ενρίκο Πάτσε εγγυώνται άλλη μία μνημειώδη βραδιά στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών.
Ο κορυφαίος βιολονίστας, ο οποίος διατηρεί ιδιαίτερες σχέσεις αγάπης και εκτίμησης με τους Φίλους της Μουσικής, προσφέρει την εμφάνισή του υπέρ των εκπαιδευτικών σκοπών του Συλλόγου μας.
Πρόγραμμα συναυλίας
-Franz Schubert: Σονάτα για βιολί και πιάνο σε λα μείζονα, D 574, “Duo”
-Béla Bartók: Σονάτα για βιολί και πιάνο αρ. 2, Sz. 76
-Kaija Saariaho: Calices
-Robert Schumann: Σονάτα για βιολί αρ. 2 σε ρε ελάσονα, έργο 121
Τα έργα
Η Σονάτα σε λα μείζονα του Φραντς Σούμπερτ (1797-1828) γράφεται το 1817, ένα χρόνο μετά τις τρεις πρώτες σονάτες του για βιολί και πιάνο, αλλά διαθέτει εντελώς διαφορετικά χαρακτηριστικά σε σχέση με εκείνες. Ο συνθέτης έχει αποκτήσει πλέον τη δική του διακριτή μουσική γλώσσα και τον ανάλογο ήχο. Το έργο αποτελείται από τέσσερα μέρη και θεωρείται ως μια σημαντική προσθήκη στο ρεπερτόριο των δύο οργάνων. Το αρχικό θέμα στο πρώτο μέρος είναι ένας από τους πλέον αξιομνημόνευτους μουσικούς διαλόγους που οι μουσικόφιλοι πάντοτε απολαμβάνουν.
Ο Μπέλα Μπάρτοκ (1881-1945) συνθέτει το 1922 αυτήν τη Σονάτα που αποτελείται από δύο μόνον μέρη. Το έργο απηχεί τον μουσικό κόσμο του συνθέτη και το ταυτόχρονο ενδιαφέρον του για τις παραδοσιακές μελωδίες της Κεντρικής Ευρώπης και των Βαλκανίων από τη μια, αλλά και τις σχεδόν ατονικές αρμονικές δημιουργίες της εποχής του από την άλλη. Παρόλο που καμία από τις μελωδίες που ακούγονται δεν προέρχεται από κάποιο γνωστό παραδοσιακό τραγούδι, ο Μπάρτοκ επινοεί και χρησιμοποιεί την τεχνική της «hora lunga», ενός είδους παραδοσιακής μουσικής από τη Ρουμανία, που συνδυάζει τον λυρισμό με τις αυτοσχεδιαστικές ικανότητες του μουσικού. Και παρόλο που ο συνθέτης δεν ζητά από τον ερμηνευτή να αυτοσχεδιάσει, του παραδίδει μια ιδιαιτέρως πολύπλοκη παρτιτούρα που αφήνει μια παρόμοια αίσθηση.
Γεννημένη το 1952, η Κάγια Σααριάχο συνέθεσε τις τρεις αυτές μουσικές μινιατούρες που ονομάζει Calices (Κάλυκες) το 2009, μετά από παραγγελία του Ανώτερου Εκπαιδευτηρίου Μουσικής «Βασίλισσα Σοφία» της Μαδρίτης. Η συνθέτρια γεννήθηκε στη Φινλανδία, αλλά έζησε μεγάλο μέρος της ζωής της στο Παρίσι, εργαζόμενη στο IRCAM, το γνωστότερο ίσως ερευνητικό κέντρο για τη σύγχρονη μουσική. Εκεί, δοκίμασε όλα τα πιθανά μέσα σύνθεσης, συνδυάζοντας με μεγάλη φαντασία ακουστικά όργανα και ήχους που παράγονται από ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Στο έργο που θα ακούσουμε, η συνθέτρια εναποθέτει τις δημιουργικές της δυνάμεις στο βιολί και το πιάνο, που καλούνται να διερευνήσουν έναν ηχητικά πολύπλοκο αλλά ταυτόχρονα συναρπαστικό κόσμο.
Η Σονάτα αρ. 2 σε ρε ελάσσονα του Ρόμπερτ Σούμαν (1810-1856) γράφτηκε το 1851 και αποτελείται από τέσσερα μέρη γεμάτα πάθος κι ευαισθησία. Πρόκειται για μια σύνθεση που συμπυκνώνει όλα τα στοιχεία της ρομαντικής περιόδου. Ο Γιόζεφ Γιόαχιμ, ο βιολονίστας που την ερμήνευσε (σε σύμπραξη με την Κλάρα Σούμαν) για πρώτη φορά το 1853, είχε πει ότι τη θεωρεί ένα από τα σπουδαιότερα έργα της εποχής του, ειδικά όσον αφορά την αξιοθαύμαστη ενότητα του θεματικού υλικού. Παρομοίαζε δε το τελευταίο της μέρος (“Bewegt”, τρικυμιώδες) με τη θάλασσα, καθώς έλεγε ότι η μουσική είναι σαν να έρχεται σε λαμπρά κύματα ήχου.
Λεωνίδας Καβάκος
Ο Λεωνίδας Καβάκος είναι αναγνωρισμένος ανά τον κόσμο ως βιολονίστας και καλλιτέχνης σπάνιας ποιότητας, διάσημος για την απαράμιλλη τεχνική του, τη συναρπαστική δεξιοτεχνία και την πληρότητα των ερμηνειών του. Συνεργάζεται με τις μεγαλύτερες ορχήστρες και τους σπουδαιότερους διεθνώς αρχιμουσικούς και δίνει ρεσιτάλ στις κορυφαίες αίθουσες και διοργανώσεις ανά τον κόσμο. Έχει αποκλειστικό συμβόλαιο ηχογραφήσεων με την Sony Classical.
Οι τρεις σημαντικοί μέντορες στη ζωή του ήταν ο Στέλιος Καφαντάρης, ο Josef Gingold και ο Ferenc Rados, με τον οποίο συνεργάζεται ακόμη. Στα 21 του χρόνια, είχε ήδη κερδίσει τρεις μεγάλες διακρίσεις: τον Διαγωνισμό Σιμπέλιους το 1985 και τους διαγωνισμούς Παγκανίνι και Νάουμπουργκ το 1988. Η επιτυχία αυτή οδήγησε στην ηχογράφηση του πρωτότυπου Κοντσέρτου για βιολί του Σιμπέλιους (1903/4), την πρώτη αυτού του έργου στην ιστορία, η οποία κέρδισε το βραβείο Gramophone Concerto of the Year το 1991.
Το 2013 ο καλλιτέχνης ανακηρύχθηκε Echo Klassik Instrumentalist της χρονιάς για την ηχογράφηση του πλήρους κύκλου με τις Σονάτες του Μπετόβεν με τον Ενρίκο Πάτσε, ενώ το 2014 ανακηρύχθηκε Gramophone Artist of the Year. To 2017 του απονεμήθηκε στη Δανία το περίφημο Βραβείο Leonie Sonning, η ύψιστη διάκριση που απονέμεται κάθε χρόνο σε έναν διεθνώς αναγνωρισμένο μουσικό. Η πιο πρόσφατη ηχογράφησή του, που κυκλοφόρησε διεθνώς τον Οκτώβριο του 2019 εν όψει της 250ής επετείου από τη γέννηση του Μπετόβεν, είναι το Κοντσέρτο για Βιολί με τη Συμφωνική ορχήστρα της Βαυαρικής Ραδιοφωνίας υπό τη διεύθυνσή του, καθώς και το Σεπτέτο του Μπετόβεν μαζί με μέλη της ορχήστρας.
Το 2020, πέρα από τα ρεσιτάλ και τα κοντσέρτα του σε Ευρώπη, ΗΠΑ, Καναδά και Ρωσία, πραγματοποίησε δύο περιοδείες στην Ασία, συμπράττοντας με τη Συμφωνική της Σιγκαπούρης, τη Φιλαρμονική της Σεούλ, τη Φιλαρμονική του Χονγκ Κονγκ και την Εθνική Ορχήστρα της Ταϊβάν, προτού ερμηνεύσει με τον Ενρίκο Πάτσε τις Σονάτες Μπετόβεν στη Σαγκάη και το Κουανγκτσόου. Παίζει με ένα ‘Willemotte’ Stradivarius του 1734.
Τα τελευταία χρόνια ο Λεωνίδας Καβάκος έχει οικοδομήσει με επιτυχία ένα ισχυρό προφίλ ως αρχιμουσικός, διευθύνοντας τις London Symphony Orchestra, New York Philharmonic, Houston Symphony, Dallas Symphony, Gürzenich Orchester, Budapest Festival Orchestra, Vienna Symphony, Chamber Orchestra of Europe, Orchestra dell’ Accademia Nazionale di Santa Cecilia, Maggio Musicale Fiorentino, Filarmonica Teatro La Fenice και την Εθνική Συμφωνική Ορχήστρα της Δανίας.
Στην πατρίδα του, στην οποία επιστρέφει με κάθε ευκαιρία για συναυλίες και ρεσιτάλ, διοργανώνει ένα διεθνές master class βιολιού και μουσικής δωματίου, που προσελκύει νέους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο και πραγματοποιεί ανά την Ελλάδα συναυλίες με την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών. Ιδιαίτερες σχέσεις διατηρεί και με τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής, υπέρ των σκοπών του οποίου προσέφερε το 2020 τη συναυλία του στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών με Σονάτες Μπετόβεν.
Ενρίκο Πάτσε
Ο Ενρίκο Πάτσε γεννήθηκε στο Ρίμινι της Ιταλίας. Σπούδασε πιάνο με τον Franco Scala τόσο στο Ωδείο Rossini του Pesaro, απ’ όπου πήρε πτυχίο Διεύθυνσης και Σύνθεσης, όσο και στην Accademia Pianistica Incontri col Maestro της Imola. Σημαντικός του μέντορας υπήρξε ο Jacques De Tiège. Η βράβευσή του στον Διεθνή Διαγωνισμό Πιάνου Franz Liszt της Ουτρέχτης το 1989 σηματοδότησε το ξεκίνημα της διεθνούς σταδιοδρομίας του.
Έχει συνεργαστεί με πολλές μεγάλες ορχήστρες και σπουδαίους αρχιμουσικούς και έχει πραγματοποιήσει εκτενείς περιοδείες σε Άμστερνταμ (Concertgebouw), Μιλάνο (Sala Verdi και Teatro alla Scala), Ρώμη, Βερολίνο, Λονδίνο (Wigmore Hall), Δουβλίνο, Μόναχο, Σάλτσμπουργκ, Πράγα. Έχει εμφανιστεί σε πολλά φεστιβάλ, όπως του Βερμπιέ, της Λουκέρνης κ.ά.
Έχει ενεργή συνεργασία με τους βιολονίστες Λεωνίδα Καβάκο, Frank Peter Zimmermann, Akiko Suwanai και Liza Ferschtman, με τον βιολοντσελίστα Sung-Won Yang, με τους οποίους πραγματοποιεί συναυλίες ανά την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία, καθώς και με άλλους μεγάλους καλλιτέχνες και μουσικά σύνολα. Μετέχει τακτικά σε φεστιβάλ μουσικής δωματίου και έχει εμφανιστεί στα φεστιβάλ Delft, Moritzburg, Risør, Kuhmo, Montreux, Stresa και West Cork.
Στις σημαντικές εμφανίσεις του των τελευταίων ετών περιλαμβάνονται: Ο κύκλος με τις Σονάτες του Μπετόβεν με τον Λεωνίδα Καβάκο, μεταξύ άλλων στη Νέα Υόρκη (Carnegie Hall), τη Μόσχα και το Τόκυο, στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ και στο Beethovenfest της Βόννης, καθώς και δύο ρεσιτάλ στις ΗΠΑ, την Ευρώπη και την Κίνα. Οι Σονάτες του Μπαχ με τον Frank Peter Zimmermann, μεταξύ άλλων στη Νέα Υόρκη, τη Βαμβέργη και την Ιαπωνία. Η ερμηνεία στη Σκάλα του Μιλάνου του Κύκνειου Άσματος του Σούμπερτ με τον Matthias Goerne, ρεσιτάλ με τον Antoine Tamestit στη βιόλα στη Ζυρίχη, τη Φρανκφούρτη και την Κολωνία. Ρεσιτάλ με την Akiko Suwanai στην Ιαπωνία και στο Wigmore Hall του Λονδίνου. Ρεσιτάλ με τον τσελίστα Sung-Won Yang στην Κορέα και την Ιαπωνία και σόλο ρεσιτάλ, μεταξύ άλλων στο Concertgebouw του Άμστερνταμ και στη Herkulessaal του Μονάχου.
Με τον Λ. Καβάκο και τον τσελίστα Patrick Demenga ηχογράφησε τα τρίο για πιάνο του Μέντελσον (Sony Classical). Η ηχογράφησή του με όλες τις Σονάτες για πιάνο και βιολί του Μπετόβεν με τον Λ. Καβάκο κυκλοφόρησε από τη Decca Classics το 2013 και προτάθηκε για βραβείο Grammy. Το 2016 η Decca Classics κυκλοφόρησε ένα CD με εκτελέσεις έργων δεξιοτεχνίας από το ίδιο ντουέτο. Με τον F. Zimmermann ηχογράφησε τη σονάτα για βιολί αρ. 2 του Busoni και τις έξι σονάτες για βιολί και πιάνο BWV 1014-1019 του Μπαχ για λογαριασμό της Sony Classical. Το 2011 η Piano Classics κυκλοφόρησε τη σόλο ηχογράφησή του της “Ιταλίας” και της “Ελβετίας” από τα Χρόνια Προσκυνήματος του Φραντς Λιστ, η οποία έχει επαινεθεί εξαιρετικά.