“Συνέδριο λογοτεχνίας”: Κριτική για το βιβλίο του Cesar Aira

Ένας άνδρας, μια ιδέα και μια γυναίκα. Πόσο μακριά μπορεί να φτάσει ένας άνθρωπος μέσω της σκέψης του, όταν μάλιστα αυτή είναι ποτισμένη με υπέρμετρη αίσθηση δύναμης και φιλοδοξίας, όταν ο άνθρωπος ψήνεται στον πυρετό της επιθυμίας του; Ο Σέσαρ έρχεται αντιμέτωπος με την μεγαλύτερη πρόσκληση της ζωής του, να θέσει σε εφαρμογή ένα σχέδιο μοναδικής δικής του σύλληψης, να δημιουργήσει έναν κλώνο μεγαλοφυΐας για να μπορέσει να βελτιώσει το ανθρώπινο είδος. Η παρουσία του στο συνέδριο λογοτεχνίας είναι ο ιδανικός τόπος είναι το μέσο για να βάλει μπροστά τις μηχανές επίτευξης του στόχου του. Είναι αλλόκοτος, τρελός ή απλά ονειροπόλος; Ή μήπως όλα μαζί και ζει σε έναν μικρόκοσμο αλλόκοτης συμπεριφοράς; Έχοντας εξασφαλίσει την οικονομική του υπεροχή χάρη στην ανακάλυψη ενός ναυτικού γρίφου τώρα είναι έτοιμος να προχωρήσει σε μία νέα επιτυχία. Δίχως άλλο, το εγχείρημα αυτό θα του προσφέρει αίγλη αλλά και  εξουσία πάνω στον πλανήτη και την φήμη αυτού που κατάφερε να καθυποτάξει την επιστήμη εις το όνομα της σωτηρίας τούτου του μάταιου ανίδεου κόσμου.

“Κάθε άνθρωπος διαθέτει ένα μυαλό με δυνατότητες που μπορεί να είναι μεγάλες ή μικρές, όμως πάντοτε είναι μοναδικές, χαρακτηριστικές για εκείνον. Και κάθε άνθρωπος είναι ικανός για κάποιον “άθλο”, τετριμμένο ή μεγαλειώδη, που μονάχα εκείνος θα μπορούσε να πραγματοποιήσει”. Θα φτάσει άραγε μέχρι το τέλος και θα χαρίσει στον εαυτό του και την ανθρωπότητα την χαρά της καλύτερης οδού μέσω της γνωσιακής ευτυχίας; Σε κάθε εγχείρημα επιστημονικό οι κίνδυνοι είναι πολλοί και τα εμπόδια ακόμα περισσότερα. Πάντως η δική του αποφασιστικότητα είναι δεδομένη και ο ίδιος με το φιλοσοφικό υπόβαθρο που τον χαρακτηρίζει έχει οργανώσει καλά κάθε του βήμα. Ακόμα και αν κάποιες φορές θεωρεί πως τελεί υπό παραληρηματική συμπεριφορά και στήνεται στον τοίχο από τα ποικίλα ερωτήματα που θέτει στον εαυτό του.

Ο συγγραφέας επιχειρεί ένα σύγγραμμα που κινείται ανάμεσα στο φανταστικό και το παράλογο. Με ισχυρό όπλο την λογοτεχνική και αφηγηματική του δεινότητα μπορεί και μας εντάσσει στους προβληματισμούς του. Στοχαζόμενος πάνω στο ανθρώπινο είδος γεννά ένα μικρό θαύμα. Ο άνθρωπος είναι ικανός για το καλύτερο και για το χειρότερο, μπορεί να συλλάβει την ιδέα και να την υλοποιήσει κυρίως για να καταστρέψει γιατί το κακό είναι ένα ισχυρό ναρκωτικό στον δρόμο προς την αυτοπραγμάτωση. Και όμως ο Σέσαρ θα πάει ενάντια σε αυτό – αυτός είναι τουλάχιστον ο απώτερος σκοπός του – και θα αφιερώσει τον χρόνο του στην δημιουργία ενός στρατού διανοουμένων προς το καλό της ανθρωπότητας, να οδηγήσει αυτόν τον ταλαίπωρο κόσμο στο ξέφωτο της γνώσης. Ο γνωστός Κάρλος Φουέντες είναι ο άνθρωπος που θα χρησιμοποιήσει και ουσιαστικά τον βρήκε πριν εκείνος τον βρει. “Τον επέλεγε επιμελώς. Ή μάλλον δεν χρειάστηκε να τον επιλέξει, αφού η τύχη του τον είχε φέρει στο στόχαστρό του. Είχε στο χέρι του την πιο αναμφισβήτητη και άμεμπτη μεγαλοφυΐα που θα μπορούσε να διανοηθεί”.

Η ιστορία είναι πολύπλευρη και δεν προτίθεμαι να την αποκαλύψω, όμως ο συγγραφέας κατορθώνει με μαεστρία και εξαιρετική δόση ειρωνείας να μας θυμίσει πόσο ο άνθρωπος είναι μικρός μπροστά στο θαύμα της φύσης. Η επιστήμη αν και είναι το όργανο στα χέρια του για να την ερμηνεύσει ή να την μεταλλάξει μπορεί να τον οδηγήσει σε λάθη ολέθρια που ούτε θα μπορούσε να διανοηθεί. Ο συγγραφέας μέσω του πρωταγωνιστή του πραγματεύεται πλείστα ζητήματα περί της ανθρώπινης φύσεως και όπως κάθε άνθρωπος είναι αδύναμος στον έρωτα. “Δηλαδή μπορώ να αγαπήσω; αναρωτιόμουν “μπορώ ν’ αγαπήσω στ’ αλήθεια, όπως σ’ ένα σίριαλ, όπως στην πραγματικότητα”. Έτσι και ο Σέσαρ στα δίχτυα του θα αναθεωρήσει όχι το σχέδιο αλλά τον τρόπο θέασης των πραγμάτων και τελικά θα αναστρέψει – το τι θα το ανακαλύψετε εσείς – την εις βάρος κατάστασή του με τρόπο θαυμαστό γιατί έχει την δυνατότητα να εφεσιβάλει αυτά που ο ίδιος είχε δρομολογήσει. Ο έρωτας σύμμαχός του και τελικά ουδέν κακόν αμιγές καλού!

Αποσπάσματα

“Η μοναδικότητα της ποιότητας της νόησης ενός ανθρώπου μπορεί να διαπιστωθεί απλώς από το σύνολο των αναγνωσμάτων του”.

“Εγώ έπρεπε πρώτα να κατέβω από τις κορυφές του παραληρήματος, να αφιππεύσω και να πάρω τα χαλινάρια για να κατευνάσω το ξέπνοο κτήνος της σκέψης μου, να το υποχρεώσω σε ένα φυσιολογικό βηματισμό”.

“Πως πετάει η ζωή μας! Για την καρδιά ο χρόνος δεν περνάει”.