Τα καλύτερα άλμπουμ του 2021: Ταξίδι στον ωκεανό

299 σταγόνες στον ωκεανό.

Σε έναν ωκεανό που ταξιδεύω πότε με ένα κάποιο πρόγραμμα, πότε απολαμβάνοντας μία τυχαία διαδρομή, πότε παρασυρμένος από κάποιο ρεύμα, πότε ακολουθώντας αγαπημένες μου διαδρομές.

Και φέτος οι μουσικές διαδρομές ήταν πάρα-πάρα πολλές και οδήγησαν συχνά σε απρόβλεπτα μονοπάτια.

Συνολικά 299 άλμπουμ άκουσα ολοκληρωμένα και προσεκτικά φέτος και είναι τέτοιος ο όγκος της διεθνούς παραγωγής – με τις διάφορες υπηρεσίες streaming να διευκολύνουν την πρόσβαση περισσότερο από ποτέ – που μέχρι και την τελευταία στιγμή διαπίστωνα ότι είχαν κυκλοφορήσει μέσα στο 2021 άλμπουμ που ήθελα να είχα ακούσει “οπωσδήποτε” αλλά μέσα στον όλο όγκο των κυκλοφοριών δεν είχα καν πάρει είδηση πότε κυκλοφόρησαν. Είναι σημείο των καιρών αυτό. Και από ό,τι φαίνεται, ήρθε για να μείνει.

Η “γεωγραφία” του ταξιδιού:

Ελλάδα 55, Κύπρος 3, Ηνωμένες Πολιτείες 70, Μεγ. Βρετανία 44, Καναδάς 12, Γερμανία 11, Γαλλία 8, Σουηδία 8, Νορβηγία 8, Ολλανδία 6, Ιαπωνία 6, Ισλανδία 5, Νιγηρία 5, Αυστραλία 5. Ακόμη 38 από 19 ακόμη διαφορετικές χώρες και 15 άλμπουμ προϊόν συνεργασίας καλλιτεχνών διαφορετικών εθνικοτήτων μεταξύ τους.

Ένας πύργος της Βαβέλ. Ένας λαβύρινθος μέσα στον οποίο δεν με πειράζει να χάνομαι.

Η συντριπτική πλειοψηφία των άλμπουμ του 2021 που άκουσα (παραδοσιακά περιλαμβάνω σε αυτά και τις κυκλοφορίες του Δεκ. 2020 και δεν περιλαμβάνω αυτές του Δεκ. 2021 που μεταφέρονται για την επόμενη χρονιά) άξιζαν με τον έναν ή τον άλλο τρόπο τον χρόνο που αφιέρωσα στην ακρόαση τους και μου προσέφεραν απόλαυση ή/και τροφή για σκέψη.

Από αυτό το ταξίδι στον ωκεανό, για το έτος 2021, κρατώ τις εξής πολύ δυνατές αναμνήσεις:

Καλλιτέχνης | Τίτλος άλμπουμ

1. Floating Points, Pharoah Sanders, The London Philharmonic Orchestra | Promises (Luaka Bop) Μεγ. Βρετανία / ΗΠΑ

O βρετανός Sam Shepherd, γνωστός ως Floating Points, ετοίμαζε το “Promises”, τη συνεργασία του με τον θρυλικό Αμερικανό jazz σαξοφωνίστα Pharoah Sanders και τη συμμετοχή της Φιλαρμονικής Ορχήστρας του Λονδίνου επί 5 χρόνια. Πρόκειται για μία σουίτα σε 9 μέρη που δεν κατατάσσεται σε συγκεκριμένο είδος. Πέρα από αυτό όμως, το άλμπουμ έχει μία διαχρονική ποιότητα, μια ακαθόριστη αίσθηση ότι θα μπορούσε να είχε κυκλοφορήσει φέτος, είκοσι χρόνια νωρίτερα ή είκοσι χρόνια… αργότερα. Η επεξεργασία και ανάπτυξη του διαρκώς επανερχόμενου λάιτ μοτίφ είναι υποδειγματική. Το “Promises” κυκλοφόρησε στις 26 Μαρτίου, πήρε διθυραμβικές κριτικές και αμέσως ξεχώρισε ως ένα άλμπουμ που θα είχε παρουσία στα καλύτερα της χρονιάς 2021 (όπως και συνέβη). Η έκδοση βινυλίου εξαντλήθηκε μέσα σε λίγες εβδομάδες, αιφνιδιάζοντας την εταιρεία Luaka Bop η οποία ανακοίνωσε ότι θα προχωρήσει σε ανατύπωση στις αρχές του καλοκαιριού. Αυτό, δεν εμπόδισε κάποιους να πουλάνε στο Discogs την πρώτη έκδοση σε εξωφρενικές τιμές που έφταναν ή/και ξεπερνούσαν ακόμη και τα 100 ευρώ. Κίνηση όχι και τόσο… ηθική καθώς η ανατύπωση της πρώτης έκδοσης είχε ήδη ανακοινωθεί από την εταιρεία. Στην πορεία βέβαια η κατάσταση εξορθολογίστηκε. Το αναφέρω όμως για την ιστορία, ως χαρακτηριστικό παράδειγμα εκμετάλλευσης που περιστασιακά παρατηρείται στην αγορά του βινυλίου και κατά τη γνώμη μου αποτελεί σοβαρή παθογένεια.

Ας μείνουμε όμως καλύτερα στην μουσική ακρόαση. Το “Promises” είναι υπέροχο και παίρνετε μια γεύση από εδώ:

2. Nick Cave, Warren Ellis | Carnage (Goliath Enterprises Ltd / AWAL Recordings Ltd) Αυστραλία

Το “Carnage” από τη μια συνεχίζει στην δημιουργική γραμμή του προηγούμενου άλμπουμ του Cave (“Ghostseen” 2019) με θεματολογία γύρω από την απώλεια και τις συνέπειες της, αλλά ηχητικά είναι διαφορετικό όχι μόνο στην ηχητική αλλά σε ένα βαθμό και στη συνθετική του προσέγγιση. Ο Cave (εδώ με την συν-υπογραφή του Ellis και όχι των Bad Seeds) εξακολουθεί όχι απλώς να είναι δημιουργικός αλλά να εξελίσσεται και να ανανεώνεται. Ένα ξεχωριστό άλμπουμ στην ως τώρα (μεγάλη) δισκογραφία του.

Εδώ το ομώνυμο τραγούδι του άλμπουμ σε lyric video:

3. Stranded Horse | Grand Rodeo (Ici, d’Ailleurs) Γαλλία

Η πρώτη ακρόαση του “Grand Rodeo” ήταν πολύ κοντά στην… Αποκάλυψη. Τελικά, και μετά τον πρώτο αρχικό υπερ-ενθουσιασμό μου, τα πράγματα πήραν μια κάπως πιο πραγματική διάσταση. Εξαιρετικό άλμπουμ, σπάνια περίπτωση σχήματος (άκουσα και τα προηγούμενα τους) και θα τους παρακολουθώ από εδώ και πέρα. Είναι πολύ άδικο που βρίσκονται σε σχετική αφάνεια…

Ο επικεφαλής του σχήματος Yann Tambour είχε ξεκινήσει πριν χρόνια να ηχογραφεί electronica projects με το ψευδώνυμο Encre. Όμως τελικά άλλαξε ρότα, άρχισε να πειραματίζεται με ένα αφρικανικό kora που έφτιαξε ο ίδιος και σύντομα ανέπτυξε την δική του τεχνική στο όργανο. To “formikora” όπως το ονομάζει είναι ένας συνδυασμός kora και άρπας και αυτό το όργανο είναι που πρωταγωνιστεί στο “Grand Rodeo” που είναι το 4ο άλμπουμ τους (αν μετρήσουμε και το “Churning Strides” του 2007 που κυκλοφόρησε ως Thee, Stranded Horse και όχι ως Stranded Horse).

Πέρα από τα παραπάνω, που είναι πολύ ενδιαφέροντα δεν λέω, το ουσιαστικότερο είναι ότι το άλμπουμ παρουσιάζει πολύ υψηλό επίπεδο τραγουδοποιίας και ευρηματικές ενορχηστρώσεις.

Οι Stranded Horse είναι ένα μυστικό που περιμένει να αποκαλυφθεί.

Μια γεύση παίρνετε από το opening track “Towards A Waning Glow” εδώ:

4. Dakh Daughters | Make Up (self release) Ουκρανία

Στην πρώτη θέση της λίστας με τα καλύτερα μου του 2020 είχε βρεθεί το “Alambari” του Ουκρανικού σχήματος DakhaBrakha (η περσινή μου λίστα εδώ). Το σοκ κατά την ακρόαση του άλμπουμ ήταν μεγάλο. Ομολογώ ότι μέσα στο 2021 δεν άκουσα κάτι εφάμιλλο του “Alambari”. Ψάχνοντας περισσότερο τότε για τους DakhaBrakha διαπίστωσα ότι το συγκρότημα γεννήθηκε από ένα project του σκηνοθέτη Vladyslav Troitskyi. Το project παρουσιάστηκε στο DAKh Center for Contemporary Art στο Κίεβο το 2004 και έκτοτε συνέχισαν ως συγκρότημα.

Αντίστοιχο δημιούργημα είναι και οι Dakh Daughters. Είναι το 3ο άλμπουμ αυτού του σχήματος που αποτελείται αποκλειστικά από γυναίκες μουσικούς-ηθοποιούς. Αυτοπροσδιορίζονται ως freak – cabaret αλλά όπως συχνά συμβαίνει με τα σπουδαία άλμπουμ η οποιαδήποτε κατάταξη σε συγκεκριμένο μουσικό είδος είναι εξ ορισμού ελλιπής, αν όχι προβληματική.

Το άλμπουμ κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο του 2021 μόνο σε streaming, ενώ η cd έκδοση του θα κυκλοφορούσε αργότερα μέσα στη χρονιά. Κάτι που δυστυχώς δεν έχει συμβεί ακόμη… Προτείνω να πάρετε μια γεύση από το Bandcamp που έχει και περισσότερο πληροφοριακό υλικό σε σχέση με τις πλατφόρμες streaming.

5. The Selva, Machinefabriek | Barbatrama (Shhpuma Records) Πορτογαλία/Ολλανδία

Το ταξίδι μου στον ωκεανό του ήχου συχνά παίρνει απρόβλεπτη τροπή. Δεν θυμάμαι καθόλου το μονοπάτι που με οδήγησε στο “Barbatrama” καθώς δεν γνώριζα ως τότε ούτε τους πορτογάλους Selva, ούτε τον Ολλανδό Machinefabriek, ούτε καν το label Shhpuma Records που έχει έδρα την Πορτογαλία και κυκλοφόρησε το άλμπουμ. Πάντως κάτι έκανα (που δεν θυμάμαι) και το ανακάλυψα. Δεν εμφανίστηκε από το πουθενά σε κάποιο timeline των social media μου.

Οι Selva είναι ένα τρίο που αποτελείται από τσέλο, κοντραμπάσο και ντραμς. Αφορμούνται από τον χώρο του ελεύθερου αυτοσχεδιασμού και της jazz και εμπλουτίζουν τον ήχο τους με σκόρπια στοιχεία από folk μουσικές του κόσμου αλλά και τεχνικές μουσικής δωματίου (από την Αναγέννηση ως τις contemporary μέρες μας). Ο Machinefabriek (κατά κόσμον Rutger Zuydervelt) είναι graphic designer και sound designer που ασχολείται κυρίως με ηλεκτροακουστική μουσική και ambient.

Αυτό κι αν είναι άλμπουμ αδύνατο να καταταγεί. Θα μπορούσε κανείς να το κατατάξει στην avant garde έτσι, για να ξεμπερδεύει μαζί του, αλλά κάτι τέτοιο θα ήταν άδικο. Και τελικά μάλλον άστοχο, καθώς αν δεχτούμε ότι είναι avant garde είναι πολύ φιλικό για τον ακροατή σε σχέση με τα standards του είδους.

Κλασική περίπτωση του “τα πολλά λόγια είναι φτώχεια”. Καλύτερα να πάρετε μια πρώτη γεύση, αν και είναι οπωσδήποτε ένα άλμπουμ που το απολαμβάνει κανείς καλύτερα ως ενιαίο σύνολο και όχι ως απομονωμένη ακρόαση των μεμονωμένων κομματιών που το απαρτίζουν:

Άλλες χρονιές σταματώ εδώ. Στην πρώτη πεντάδα. Όμως, όπως και πέρυσι, έτσι και φέτος, με σχεδόν 300 άλμπουμ να παίζουν στο παιχνίδι, θα προσθέσω ακόμη 5 θέσεις.

Στη Spotify playlist με τίτλο “2021 My Picks”, μπορείτε να ακούσετε ένα κομμάτι από κάθε άλμπουμ της πρώτης δεκάδας, όπως επίσης και ένα κομμάτι από κάθε άλμπουμ που θα αναφερθεί αργότερα μέσα στο κείμενο. Η σειρά των κομματιών στην playlist δεν είναι αξιολογική, αν και ξεκινά λίγο-πολύ με τα άλμπουμ της πρώτης δεκάδας. Το κριτήριο ήταν να ρέει η λίστα κατά το δυνατόν όμορφα και με μουσικότητα. Αυτό το κριτήριο οδήγησε και στο εξής: το τραγούδι που εμφανίζεται στη λίστα, δεν είναι απαραίτητα αυτό που μου άρεσε περισσότερο από το κάθε άλμπουμ, αλλά αυτό που εξυπηρετεί καλύτερα τη ροή της λίστας.

Πάμε στις θέσεις 6 ως 10:

6. James Yorkston & The Second Hand Orchestra | The Wide, Wide River (Domino) Μεγ. Βρετανία / Σουηδία

Για το 10ο άλμπουμ του ο Σκωτσέζος τραγουδοποιός πέταξε μέχρι τη Σουηδία και ηχογράφησε μέσα σε τρεις μέρες με τους Σουηδούς μουσικούς του συγκροτήματος The Second Hand Orchestra. Οι ενορχηστρώσεις έγιναν, αυθόρμητα, επιτόπου. Το “There Is No Upside” αποτυπώνει περίφημα την ατμόσφαιρα και το τι συνέβη αυτές τις τρεις μέρες στο στούντιο και το “A Very Old-Fashioned Blues” είναι σπάνιας κλάσης τραγούδι, από αυτά που δεν γράφονται συχνά.

7. Momus | Athenean (American Patchwork) Μεγ. Βρετανία

Δεύτερη νεότητα περνά ο Σκωτσέζος Nick Currie, ή αλλιώς Momus. To “Athenean” είναι μια μεγάλη του στιγμή που έρχεται στο… 35ο άλμπουμ του! (και στα 61 πλέον χρόνια του). Ηχογραφήθηκε στην Αθήνα, όπου είχε βρεθεί incognito για λίγους μήνες, εν μέσω lockdown. Ολοκληρώθηκε τον Φεβρουάριο του 2021 και κυκλοφόρησε τον Απρίλιο. Έχει διάρκεια 61 λεπτά, περιέχει 16 τραγούδια και είναι το ένα καλύτερο από το άλλο. No fillers!

8. Sinikka Langeland | Wolf Rune (ECM) Νορβηγία

Δεύτερη ηχογράφηση της Νορβηγίδας folk μουσικού Sinikka Langeland για την ECM. Η Langeland παίζει kantele, ένα παραδοσιακό σκανδιναβικό όργανο που ας πούμε ότι ανήκει στην ευρύτερη οικογένεια του zither. Μυστικιστική ατμόσφαιρα, medieval αύρα (αλλά μόνο αύρα, το άλμπουμ ακούγεται πολύ σύγχρονο ως αντίληψη). Μπορεί να παίζει συνεχώς, ολόκληρη την ημέρα.

Με την ευκαιρία, δύο λόγια για την ECM: Δεν μπορώ να πω ότι παρακολούθησα όλες τις κυκλοφορίες της του 2021 (που για ακόμη μία χρονιά ήταν πάρα πολλές). Άκουσα όμως πολλές από αυτές και σίγουρα ξεχωρίζω (για κάποια θέση κάτω από την δεκάδα) το άλμπουμ “Entendre” του παλιού μας γνώριμου Nik Bärtsch. Το “Entendre” είναι το πρώτο solo πιάνο άλμπουμ του Ελβετού Bärtsch εδώ και 20 χρόνια. Τα 5 από τα 6 κομμάτια που περιέχει είναι ήδη γνωστά από τις ηχογραφήσεις των τελευταίων χρόνων του με το σχήμα το Nik Bärtsch Ronin ή και από ηχογραφήσεις στο όνομα του που όμως δεν είναι σόλο πιάνο. Και αν υπάρχει, ας πούμε, κάποιο “πρόβλημα” με το άλμπουμ είναι ακριβώς αυτό. Ότι, για όσους τον παρακολουθούμε, λείπει το στοιχείο της έκπληξης. Κατά τα άλλα το “Entendre” πατάει κάτω τον σωρό των solo πιάνο άλμπουμ (neo-classical ή όχι) που κυκλοφορούν μαζικά τα τελευταία χρόνια. Ξεχωρίζει εύκολα. Μία μάλλον κατάλληλη πρώτη γνωριμία με τον κόσμο του Nik Bärtsch για όσους – όσες δεν έχει τύχει να τον γνωρίσουν ακόμη.

9. Massimo Discepoli | Last Year, The Next Day (Dof Label) Ιταλία

Ο Ιταλός ντράμερ, πολυ-οργανίστας, συνθέτης, παραγωγός και εκπαιδευτικός Massimo Discepoli παραδίδει ένα άλμπουμ που είναι μίξη post-rock, drone, prog, κινηματογραφικής μουσικής και jazz (όχι απαραίτητα με αυτή τη σειρά). Ακούγεται πολύπλοκο στα “χαρτιά”. Δεν είναι όμως. Για την ακρίβεια έχει μια οικειότητα σαν να τα έχεις ακούσει ξανά με κάποιο τρόπο όλα αυτά. Τελικά όχι όμως. Ο Discepoli έχει τον δικό του τρόπο. Και είναι συναρπαστικός. Το άλμπουμ κυκλοφορεί από την Dof label. Εταιρεία με ειδίκευση στην ηλεκτροακουστική και πειραματική μουσική, την οποία ίδρυσε ο ίδιος το 2014.

Σημαντικά περιοδικά του κλάδου των ντράμερ όπως το Drum Club και το DrumSet Mag έχουν στο παρελθόν αφιερώσει συνεντεύξεις και κριτικές στον Discepoli και τη μουσική του. Όμως, παραμένει τραγικά παραγνωρισμένος. Ένα δυνατό χαρτί που περιμένει να ανακαλυφθεί.

10. Portico Quartet | Terrain / Monument (Gondwana) Μεγάλη Βρετανία

(οκ, “κλέβω” εδώ λίγο, καθώς τα “Terrain” και “Monument” των Portico Quartet είναι δύο διαφορετικά άλμπουμ, αλλά όπως θα αναφέρω αμέσως παρακάτω τα αντιμετωπίζω ως ένα.)

Δύο νέα άλμπουμ κυκλοφόρησαν μέσα στο 2021 οι Βρετανοί Portico Quartet. Αδερφά μεταξύ τους, αλλά και αρκετά διαφορετικά ταυτόχρονα. Εξίσου όμορφες δουλειές και τα δύο, και το καθένα με τον τρόπο του, ανανεώνει τον ήχο τους σημαντικά. Το ένα συμπληρώνει το άλλο, αλλά στα σημεία, προτιμώ το “Terrain” τελικά. Και λόγω ύφους (ας πούμε η πιο ambient στιγμή της ως τώρα μακρόχρονης πορείας τους) και λόγω του στοιχείου της έκπληξης. Είναι πολύ διαφορετικό από ό,τι έχουν κάνει ως τώρα. Αργά και πολύ σταθερά, οι Portico Quartet εξελίχθηκαν σε σπουδαίο κεφάλαιο, όχι μόνο της nu-jazz ή όπως θέλεις πες το σκηνής, αλλά της σύγχρονης μουσικής δημιουργίας γενικότερα.

Για την εταιρεία Gondwana του Matthew Halsall που εκτός των άλλων κυκλοφορεί και τα άλμπουμ των Portico Quartet τα έγραφα και πέρυσι. Αξίζει και με το παραπάνω να την παρακολουθεί κανείς.

Μέσα στο 2021 η εταιρεία κυκλοφόρησε περισσότερα singles παρά άλμπουμ. Από την φετινή της, δυστυχώς μάλλον μικρή παραγωγή, ξεχωρίζω οπωσδήποτε και το “Music for Film and Theatre” της Hania Rani που ήρθε ένα μόλις χρόνο μετά την κυκλοφορία του 2ου άλμπουμ της “Home” που είχε βρεθεί μέσα στα καλύτερα της χρονιάς μου για το 2020.

Στo “Music for Film and Theatre” η διαρκώς ανερχόμενη νεαρή Πολωνή συγκεντρώνει συνθέσεις της που έγραψε τα τελευταία λίγα χρόνια για τον κινηματογράφο και το θέατρο.

Το επιπλέον ενδιαφέρον εδώ είναι πως, όπως αναφέρει και η ίδια, συνήθως οι αγαπημένες εκδοχές των συνθετών δεν είναι αυτές που καταλήγουν απαραίτητα στην κινηματογραφική οθόνη ή στην σκηνή. Στο άλμπουμ αυτό επιλέγει συνθέσεις που τελικά δεν “πέρασαν” από τους εκάστοτε σκηνοθέτες ή/και παραγωγούς ή συνθέσεις που πέρασαν μεν, αλλά σε διαφορετική εκδοχή από αυτή που προτιμούσε η ίδια.

Περιττό ίσως να προσθέσω ότι – εξαιτίας ίσως αυτής της προσέγγισης – το άλμπουμ στέκει αυτόνομα ως ένα εξαίρετο δείγμα cinematic, neo-classical μουσικής με ηλεκτρονικά στοιχεία. Ακούστε απόσπασμα στην Spotify playlist με τίτλο “2021 My Picks” (και δεν το αναφέρω ξανά καθώς ισχύει και για όλα τα άλμπουμ που θα ακολουθήσουν, όπως και για αυτά που προηγήθηκαν).

Μένοντας για λίγο ακόμη σε αυτήν την ιδιαίτερη περίπτωση που ακούει στο όνομα Hania Rani δεν μπορώ να μην σταθώ και στο έτερο πολύ όμορφο άλμπουμ που κυκλοφόρησε μέσα στο 2021. Το “Inner Symphonies” υπογράφεται από το ντουέτο που αποτελείται από την ίδια τη Rani και την επίσης Πολωνή τσελίστα και συνθέτη Dobrawa Czocher. Συμμαθήτριες και φίλες από τα εφηβικά τους χρόνια. Στο παρελθόν έχουν ηχογραφήσει άλλη μια φορά ως ντουέτο αλλά αυτό είναι το πρώτο άλμπουμ τους με δικές τους συνθέσεις. Και αυτό εξερευνά cinematic και neo-classical τοπία, αλλά η περιγραφή αυτή μάλλον το αδικεί καθώς το άλμπουμ είναι αρκετά περιπετειώδες και ευρύ για το είδος του. Το άλμπουμ του ντουέτου κυκλοφόρησε από την Deutsche Grammophon που τα τελευταία αρκετά πλέον χρόνια έχει διευρύνει με επιτυχία το ύφος των κυκλοφοριών της και με άλμπουμ εκτός του συνηθισμένου πεδίου της “κλασικής” μουσικής.

Όπως σχεδόν κάθε χρόνο στις λίγο χαμηλότερες θέσεις της προσωπικής μου λίστας υπάρχουν άλμπουμ που “πιέζουν” να μπουν στη δεκάδα. Και πιέζουν αρκετά. Αν έγραφα το ίδιο κείμενο μια-δυο εβδομάδες αργότερα πιθανόν η παραπάνω λίστα να παρουσίαζε μικρές διαφορές. Μάλιστα δύο από τα άλμπουμ που πιέζουν είναι ελληνικής παραγωγής: το δεύτερο του Ελληνοβραζιλιάνου Jef Maarawi με τίτλο “Terra Papagalli” (Inner Ear) και το “Draft” δηλαδή η συνεργασία του Γιάγκου Χαιρέτη με την αρπίστρια Maria-Christina Harper.

Η πρώτη συνάντηση του Χαιρέτη με την Harper ήταν τυχαία καθώς η Αγγλίδα αρπίστρια είχε βρεθεί στην Κρήτη για μια στούντιο ηχογράφηση. Ο κόσμος της παραδοσιακής κρητικής μουσικής κι ο κόσμος της πειραματικής άρπας είναι δύο κόσμοι φαινομενικά αταίριαστοι που όμως – κρίνοντας από το αποτέλεσμα που ακούμε στο άλμπουμ “Draft” – μπορούν περίφημα να συνυπάρξουν και να συμπληρώνουν ηχητικά ο ένας τον άλλον. Το άλμπουμ με κέρδισε από την πρώτη ακρόαση με την ευρηματικότητα του και το επισκέφτηκα πάρα πολλές φορές μέσα στο 2021. Καθόλου δεν το “ξέχασα” κι ας είναι κυκλοφορία του Δεκεμβρίου του 2020 (και άρα “μετράει” στις κυκλοφορίες του 2021). Ηχογραφήθηκε στο Studio Suono από τον Coti K. ο οποίος έκανε και το mastering.

Κυκλοφόρησε από την Same Difference Music και σε αυτό το σημείο αξίζει και με το παραπάνω να σταθώ και σε δύο ακόμη κυκλοφορίες της εταιρείας τις οποίες ξεχώρισα μέσα στο 2021 και συστήνω:

“Luck Mountain” – Tropical Geometry
Πρωτότυπο άλμπουμ, άνεση στην τραγουδοποιοία και τον ήχο, φαντασία, λειτουργικά instrumentals πλάι σε πολύ καλογραμμένα τραγούδια, και όλα αυτά χωρίς καμία επιτήδευση. Αβίαστα. Πολύ δυνατή δουλειά. Άδικα πέρασε μάλλον απαρατήρητο. Ελπίζω να συνεχίσουν ως συγκρότημα και να μην μείνουν μόνο σε αυτήν την πρώτη κυκλοφορία.

“Registry of Inadequate Self-Healing Attempts” – Αντώνης Λιβιεράτος
5 οργανικά κομμάτια μεγάλης και σχετικά μεγάλης διάρκειας περιλαμβάνει αυτό το άλμπουμ που στηρίζεται σε drones και κιθάρες. Το κάθε κομμάτι έχει τον δικό του αναγνωρίσιμο χαρακτήρα, παρόλα αυτά το άλμπουμ με κάποιο τρόπο καταφέρνει να ακούγεται σχεδόν σαν σουίτα και παρά του ότι σου δίνει την εντύπωση ότι ίσως είναι κάπως συγκρατημένο, στην ουσία είναι περιπετειώδες και κρατάει το ενδιαφέρον εύκολα, από την αρχή ως το τέλος. Στήνει ατμόσφαιρα – μεταβαλλόμενη και όχι στατική – και έχει τη δυνατότητα να σε συνεπάρει αν βρεθείς στην κατάλληλη διάθεση. Ακόμη καλύτερα, να σε βάλει στη δική του διάθεση κατά την διάρκεια της ακρόασης. Μια δουλειά που ανανεώνει δημιουργικά το ηχητικό οπλοστάσιο του Αντώνη Λιβεριάτου.

Πίσω σε ένα από τα άλμπουμ που πίεζαν για να μπουν στην πρώτη δεκάδα αλλά έμειναν έξω από αυτή, το άλμπουμ “Terra Papagalli” (Inner Ear) του Ελληνο-βραζιλιάνου Jef Maarawi. Από τα καλύτερα singer-songwriter άλμπουμ που άκουσα μέσα στο 2021. Στην ουσία το ξεπερνάνε μόνο τα λίγα του είδους που μπήκαν στην δεκάδα.

Πηγαία πένα ο Maarawi. Είχε φανεί από το ντεμπούτο του αυτό, το επιβεβαιώνει με τον καλύτερο τρόπο και εδώ. Τραγουδοποιία διεθνών προδιαγραφών, με στίχο “δυνατό” όσο και η μουσική. Και ενώ το κατατάσσεις πολύ λογικά κάτω από την ταμπέλα indie τελικά έχει και έναν εν δυνάμει εμπορικό ήχο. Με την πολύ καλή έννοια του χαρακτηρισμού αυτού. Ειλικρινά, περίμενα ότι κάποια τραγούδια του θα πέρναγαν στο ραδιόφωνο, αλλά δεν συνέβη. Ας μην πιάσουμε όμως καλύτερα αυτήν την κουβέντα γιατί θα… στεναχωρηθούμε.

Μένοντας στην κατηγορία singer-songwriter, ένα άλμπουμ που συζητήθηκε πολύ φέτος ήταν το “Ignorance”, το 5ο των The Weather Station, που στην ουσία είναι το προσωπικό όχημα της Καναδής Tamara Lindeman. Το άλμπουμ το απόλαυσα, κυρίως λόγω των ενορχηστρώσεων του και της όλης εκφοράς του (εύσημα και στα παιξίματα των μουσικών αλλά και την παραγωγή) και λιγότερο για την τραγουδοποιητική του αξία. Η οποία βέβαια είναι σημαντική, αλλά νομίζω ότι αυτό που συνέβη περισσότερο είναι ότι ήρθε το πλήρωμα του χρόνου για την Lindeman να εξαργυρώσει την ως τώρα συνεπή και ενδιαφέρουσα πορεία της. Κατά μία έννοια, δηλαδή θεωρώ ότι το άλμπουμ μάλλον υπερεκτιμήθηκε.

Τούτων δοθέντων, δεν μπορώ όμως παρά να σπεύσω να προσθέσω ότι το εναρκτήριο του άλμπουμ “Robber” ήταν το καλύτερο τραγούδι που άκουσα μέσα στο 2021.

Robber – The Weather Station

Μένοντας για λίγο στα μεμονωμένα τραγούδια που ξεχώρισα μέσα στο 2021:

– Το “The Last Exit” από το όμορφο ομώνυμο άλμπουμ των Still Corners ξεχωρίζει τόσο εύκολα και τόσο πολύ που μπορεί να σε κάνει να υπερεκτιμήσεις το άλμπουμ. Το οποίο μια χαρά είναι βέβαια, κάνει πολύ καλή παρέα και είναι δουλειά υψηλής αισθητικής.

– Επίσης: “A friend of a friend” του Rodrigo Leao (των πάλαι ποτέ Madredeus) με την συμμετοχή της Michelle Gurevich στη φωνή (από το άλμπουμ (“A estranha beleza da vita”), “Cheetah” του Σουηδού Jay-Jay Johanson που με το “Rorschach Test” παρέδωσε ακόμη ένα πολύ όμορφο άλμπουμ, “English Town” από το άλμπουμ “Utopian Ashes” για το οποίο συνεργάστηκαν ο Bobby Gillespie (Primal Scream) με την Jehnny Beth (Savages), “La Ritournelle” από το άλμπουμ “On N’enferme Pas Les Oiseaux” της Γαλλίδας Barbara Pravi (και ναι, ποτέ μου δεν περίμενα ότι θα μου άρεσε τόσο ένα άλμπουμ καλλιτέχνη που έχει πάρει τη 2η θέση στην… Eurovision) και “Tonight, Tonight” της βρετανίδας Celeste από το ντεμπούτο άλμπουμ της “Not Your Muse”.

Αυτές οι δύο τελευταίες επιλογές (Pravi και Celeste) μας φέρνουν στην κατηγορία “ντεμπούτο άλμπουμ”. Το 2021 ήταν πολύ ελπιδοφόρα χρονιά από αυτήν την άποψη. Ξεχώρισα πολύ περισσότερα άλμπουμ πρωτοεμφανιζόμενων από άλλες χρονιές με καλύτερο όλων το “Nightjar In The Northern Sky” της Ισλανδής Anna Greta (στην εταιρεία ACT μάλιστα και ας μην είναι αμιγώς jazz το άλμπουμ της). Επίσης ξεχωρίζω, το “For The First Time” των Βρετανών Black Country, New Road που έκαναν εντύπωση φέτος ταράζοντας τα μάλλον λιμνάζοντα νερά του βρετανικού indie (αντίθετα η προηγούμενη πρόσφατη ανάλογη περίπτωση των black midi μάλλον με απογοήτευσε κάπως καθώς δεν μπορώ να πω ότι ευχαριστήθηκα ιδιαίτερα το φετινό τους άλμπουμ “Calvacade”) και τους Καναδο-Αμερικανούς Hey King! που με το ομώνυμο ντεμπούτο τους στην ΑΝΤΙ- αφήνουν πάρα πολλές υποσχέσεις για το μέλλον.

Και στην ελληνική δισκογραφία εμφανίστηκαν πολύ ελπιδοφόρα ντεμπούτο άλμπουμ. Η διαφορά είναι πως όλα τα άλμπουμ που θα αναφέρω αμέσως παρακάτω προέρχονται από Έλληνες (ή Κύπριους σε μία περίπτωση) καλλιτέχνες που μας είχαν ήδη παρουσιάσει δουλειά τους στο κοντινό ή μακρινό παρελθόν ως μέλη συγκροτημάτων. Εκτός από το “Luck Mountain” των Tropical Geometry που ανέφερα πριν με άλλη αφορμή και μάλλον είναι το καλύτερο από όλα ξεχωρίζω επίσης:

– Petros Fuzzhead (Πέτρος Βυζούκης) βασική φιγούρα του συγκροτήματος Fuzzy Nerds επανεμφανίστηκε φέτος μετά από πολλά χρόνια με το σόλο άλμπουμ του “The War Is Near” (self-release).

– Rosey Blue (μέλος των Belleville) με το “Swans” (Inner Ear) και κυρίως

– ο πολύ έμπειρος είναι η αλήθεια – Κύπριος μουσικός Αντώνης Αντωνίου που με το σόλο ντεμπούτο του “Kkismettin” (Ajabu! records) διεύρυνε τους ορίζοντες του και δοκίμασε με επιτυχία πράγματα κάπως έξω από αυτά που μας έχει συνηθίσει ως μέλος των συγκροτημάτων Trio Tekke και Monsieur Doumani στα οποία συμμετέχει. Οι τελευταίοι είδαν το φθινόπωρο που μας πέρασε το νέο τους (4ο) άλμπουμ “Pissourin” να κυκλοφορεί από την εταιρεία Glitterbeat (παράρτημα της γερμανικής Glitterhouse) γεγονός μεγάλης σημασίας που στη χώρα μας πέρασε μάλλον αδικαιολόγητα απαρατήρητο…

Οι Monsieur Doumani που μόλις ανέφερα μας βγάζουν από την κατηγορία “ντεμπούτο” και μας βάζουν σε αυτό που θα ονομάζαμε “World Music”. Συναντήσαμε ήδη τρεις τέτοιες περιπτώσεις και μάλιστα μέσα στην πρώτη δεκάδα των κυκλοφοριών του 2021. Stranded Horse, Dakh Daughters και Sinikka Langeland. Βέβαια, καμία από τις παραπάνω τρεις περιπτώσεις δεν είναι “κλασική” περίπτωση world music. Ίσως αυτός να είναι και ένας από τους λόγους που μου άρεσαν τόσο πολύ. Θα προσθέσω τρία ακόμη άλμπουμ που ξεχώρισα σε αυτήν την κατηγορία:

Ο Φινλανδός πιανίστας Kari Ikonen παρέδωσε πολύ νωρίς μέσα στη χρονιά το “Impressions, Improvisations and Compositions” που είναι αυτό που λέει ο τίτλος του. Σόλο κομμάτια για πιάνο είναι το υλικό αυτού του συναρπαστικού άλμπουμ. Ο Ikonen συνδέει στο πιάνο μια συσκευή δικής του επινόησης, το “Maqiano” το οποίο του επιτρέπει να παίζει αραβικά μακάμ στο πιάνο! (οι μουσικοί που διαβάζουν αυτές τις γραμμές γνωρίζουν βέβαια, ότι είναι απλώς τεχνικά αδύνατο να παίξει κανείς μακάμ στο… πιάνο). Αντί πρώτου single από το άλμπουμ, εμφανίστηκε στο YouTube (εδώ) ένα βίντεο που παρουσιάζει το “Maqiano”.

Πέρα όμως από αυτό το παραπάνω στοιχείο, που είναι οπωσδήποτε από μόνο του άξιο αναφοράς σε μία ανασκόπηση, το άλμπουμ είναι πάρα πολύ καλό έτσι κι αλλιώς. Ενδιαφέρουσα λεπτομέρεια: ο τίτλος του άλμπουμ προέρχεται από τις τρεις κατηγορίες στις οποίες χώριζε τα έργα του ο Ρώσος μοντερνιστής ζωγράφος Kandinsky.

Βραζιλιάνα είναι η τσελίστρια και τραγουδοποιός Dom La Nena και από το Παρίσι που αποτελεί την έδρα της τα τελευταία χρόνια μας παρέδωσε μέσα στο 2021 το τρίτο άλμπουμ της με τίτλο “Tempo”. Ιδιαίτερο άλμπουμ, ενδιαφέρον και ευχάριστο. Κατάλληλο τόσο για όσους ψάχνονται με κάπως πιο ασυνήθιστες μουσικές (έχει έναν ας τον πούμε whimsical χαρακτήρα), όσο και για όσους προτιμούν ένα πιο “σίγουρο” και “ασφαλές” ηχητικό περιβάλλον. Θα μου πεις, πώς γίνεται αυτό; Γίνεται.

Ο Samba Touré, ο θρυλικός τραγουδιστής – κιθαρίστας από το Μάλι κυκλοφόρησε ένα από το πιο ενδιαφέροντα άλμπουμ της ως τώρα πορείας του. Ηχογραφημένο με ένα ολιγομελές συγκρότημα, το άλμπουμ βουτά στις ρίζες της Μαλινέζικης παράδοσης, ενώ ταυτόχρονα ακούγεται πολύ σύγχρονο. Και κατά τόπους, αρκετά ακούστικ “ροκ” θα έλεγα. Το άλμπουμ είναι το 7ο σόλο άλμπουμ του Samba Touré και το 4ο στην Glitterbeat από το 2013 που ξεκίνησε την συνεργασία του με την εταιρεία. Το 2021 η Glitterbeat κυκλοφόρησε πολλά και ενδιαφέροντα άλμπουμ. Αν και μόλις μπήκαμε στο 2022 έχει ανακοινώσει ήδη μια σειρά νέων κυκλοφοριών για τους επόμενους μήνες. Έχω την αίσθηση ότι η Glitterbeat αναλαμβάνει πλέον το ρόλο που είχε κάποτε η Real World.

Και με την jazz τι γίνεται; Η jazz είναι από τα είδη που η εξέλιξη ενός project στηρίζεται κατεξοχήν στις συναυλίες και λιγότερο στο στούντιο. Οπότε, μοιραία η πανδημία επηρεάζει και την στουντιακή παραγωγή, καθώς δεν δοκιμάζονται τα project στην live εκδοχή τους, πριν ηχογραφηθούν. Από την άλλη, σχεδόν οποιοδήποτε jazz σχήμα μπορεί αν θέλει να κλείσει ένα στούντιο για μια-δυο μέρες και να φύγει από αυτό έχοντας στην “τσέπη” του το επόμενο άλμπουμ του. Και μάλιστα σε κάποιες περιπτώσεις χωρίς να έχουν προηγηθεί σχεδόν καθόλου πρόβες. Είναι μέσα στην φύση της μουσικής jazz αυτό. Τι από τα παραπάνω συνέβη μέσα στο 2021; Δεν είμαι και πολύ σίγουρος. Θα φανεί πιστεύω μέσα στους επόμενους μήνες, αν μέσα από το κακό που ζούμε, προκύψει κάτι καλό από τον χώρο της jazz.

Για τους Portico Quartet και την διπλή τους κυκλοφορία τα είπαμε όταν τους συναντήσαμε στη δεκάδα. Στην πορεία αναφέρθηκαν ήδη με διάφορες αφορμές και άλλες jazz κυκλοφορίες (η pop-jazz της Anna Greta, και η world-jazz του Kari Ikonen). Κατά τα άλλα, ξεχώρισα επίσης το “Cloudland” του σουηδικού σχήματος Lars Danielsson Liberetto στην ACT. Σπουδαίο το blend του Danielsson. Ενώ το άκουσμα παραμένει στη βάση του ευρωπαϊκό, αφομοιώνει στοιχεία από μουσικές του κόσμου, αλλά και το ροκ. Ενώ υπάρχουν πολλοί αυτοσχεδιασμοί, οι συνθέσεις δεν αποτελούν απλώς αφορμές για αυτοσχεδιασμό. Το αναγνωρίσιμο μελωδικό στοιχείο παραμένει το επικρατέστερο. Και είναι μελωδίες καλοστημένες. Ούτε “επί τούτου”, ούτε “πιασάρικες”. Μεγάλης ακρίβειας άλμπουμ (χωρίς αυτή η “ακρίβεια” να σημαίνει ότι είναι στεγνά εγκεφαλικό) και ο ορισμός του slowburner.

Επίσης, ξεχώρισα το δεύτερο άλμπουμ των Δανών Little North με τίτλο “Finding Seagulls”. Nordic jazz με στοιχεία nu-jazz και άλλα συστατικά στο ενδιαφέρον χαρμάνι του συγκροτήματος. Κυκλοφόρησε από την μικρή δανέζικη εταιρεία April Records. Αν καταφέρουν να βγουν στην Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη για live (πανδημία γαρ) πιστεύω ότι μετά από λίγο καιρό θα συζητάμε για αυτούς.

Δανοί και οι Girls In Airports. Πιο γνωστοί αυτοί από τους Little North. Μέσα στο 2021 κυκλοφόρησε μια ηχογράφηση αρχείου. Το άλμπουμ “Leap” είναι η συνεργασία τους με την big band Aarhus Jazz Orchestra. Πάνε τον ήχο τους σε άλλα μονοπάτια με αυτή τη συνεργασία που περιλαμβάνει και καινούργια κομμάτια, αλλά και κομμάτια από παλιότερα άλμπουμ τους. Όπως το εναρκτήριο track του άλμπουμ. Τη σύνθεση “Myanmar” που είχαν πρωτοπαρουσιάσει στο ντεμπούτο άλμπουμ τους του 2010. Εδώ ακούγεται πολύ ανανεωμένη και αποτελεί μάλλον το καλύτερο jazz album cut που άκουσα μέσα στο 2021.

Girls In Airports & Aarhus Jazz Orchestra – Myanmar

Το “Leap” ήταν το δεύτερο άλμπουμ που κυκλοφόρησαν οι Girls In Airports μέσα στο 2021. Είχε προηγηθεί το επίσης πολύ καλό “Dive”, το οποίο όμως βρήκα ένα σκαλί πιο κάτω από το αρκετά διαφορετικό “Leap”.

Στην Ελλάδα η jazz παραγωγή παρουσιάστηκε μειωμένη φέτος. Η πανδημία “βοήθησε” σε αυτό. Γνωρίζω όμως ότι αυτήν την περίοδο ηχογραφούνται πολλά jazz άλμπουμ που θα αρχίσουν να βλέπουν το φως της ημέρας μέσα στο 2022, οπότε και θα ανακάμψει η εγχώρια jazz παραγωγή.

Από όσα κυκλοφόρησαν, θα μου επιτρέψετε να πω (αν και τυγχάνει να είμαι ο άνθρωπος πίσω από την Puzzlemusik) ότι το ντεμπούτο σόλο άλμπουμ “Mirrorself” του πιανίστα των Next Step Γιάννη Παπαδόπουλου που κυκλοφόρησε από την Puzzlemusik ξεχώρισε από την εγχώρια jazz παραγωγή του 2021. Μία μίξη jazz μουσικής (φόρμα πιάνο-τρίο) με κλασική μουσική (κουαρτέτο εγχόρδων) που, όσο jazz και neo-classical είναι, άλλο τόσο cinematic και post-rock είναι επίσης. Ένα πολύ ενδιαφέρον και άρτια εκτελεσμένο χαρμάνι, που έκανε δικαιολογημένα εντύπωση.

Έξι χρόνια είχε να κυκλοφορήσει άλμπουμ ο σαξοφωνίστας και συνθέτης Δημήτρης Τσάκας. Από το 2015 και το “A Man Dreams” στην ΕΜΙ στο 2021 και στην αυτο-έκδοση του “Back of Beyond” η απόσταση είναι μεγάλη. Μέσα σε αυτό το διάστημα όμως ο Τσάκας συγκέντρωσε πολύ καλές συνθέσεις και ηχογράφησε και παρουσίασε ένα άλμπουμ περιπετειώδες που στη διαδρομή του αλλάζει επιτυχημένα διάθεση αρκετές φορές, με ευκολία και άνεση.

Σε τελείως άλλο ύφος και κλίμα, ο Σταύρος Λάντσιας κυκλοφόρησε στην εκπνοή του χρόνου (22 Νοεμβρίου 2021) το “Live at St. Paul’s Anglican Church, Athens”. Ένα ατμοσφαιρικό ακουστικό τρίο που αποτελείται από τον ίδιο τον Λάντσια στο πιάνο, τον Ανδρέα Πολυζωγόπουλο στην τρομπέτα και το φλικόρνο και τον Γιώργο Καλούδη στο τσέλο, την κρητική λύρα, και τα κρουστά. Το υλικό αποτελείται και από παλιότερες συνθέσεις του Λάντσια και από καινούργιο υλικό. Το τρίο αποτελείται από εξαίρετους μουσικούς και το όλο εγχείρημα ρίχνει ένα νέο φως τόσο στα ήδη γνωστά κομμάτια του συνθέτη και πιανίστα όσο και στον ήχο του γενικότερα. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε από την Argomusic, το label του ίδιου του Λάντσια.

Το “Streams” (Teranga Beat) του Jan van de Engel (καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Γιάννη Αγγελόπουλου) δεν θα έλεγα ότι κατατάσσεται στην jazz, αν και παρουσιάζει τέτοια στοιχεία. Ελλείψει καλύτερης κατηγοριοποίησης, το αναφέρω εδώ. Είναι ένα πολύ ενδιαφέρον instrumental άλμπουμ που ξεχωρίζει μέσα από την ελληνική δισκογραφική παραγωγή του 2021 και πολύ δικαιολογημένα έκανε εντύπωση.

Το παρόν κείμενο έχει ήδη ξεπεράσει τις 4.000 λέξεις και ακόμη δεν έχω αναφερθεί καθόλου στην mainstream μουσική (π.χ. Adele, Lana Del Ray που μάλιστα κυκλοφόρησε δύο άλμπουμ μέσα στο 2021, Billie Eilish, χωρίς κάποιο από τα παραπάνω να με κερδίζει ιδιαίτερα) ούτε στην R&B Soul και το hip-hop, ούτε στην ambient που δίνει σταθερά εξαιρετικά δείγματα από διάφορά μέρη του κόσμου. Δεν έχω αναφερθεί καν συγκεκριμένα στην ποπ-ροκ και την indie – alternative (που συχνά κυριαρχούν στις ανασκοπήσεις) παρά μόνο περιστασιακά μέσα από τις υποκατηγορίες του “ντεμπούτο άλμπουμ” και του “singer-songwriting”. Αναφέρθηκα στην ελληνική παραγωγή, αλλά ακόμη δεν έχω γράψει κουβέντα για τα παραγωγή της ελληνικής τραγουδοποιίας (π.χ. βλέπε περιπτώσεις Χριστίνα Ψύχα, Γιώργου Μπότη / Χρίστου Λάσκαρη, Usurum, Αλέξανδρου Δράκου Κτιστάκη κ.α.) που μάλιστα είναι ένα θέμα που πάγια με απασχολεί πολύ. Ακόμη και για τις ελληνικές παραγωγές με αγγλικό στίχο (που για μια ακόμη χρονιά ήταν πάρα πολλές) δεν αναφέρθηκα σε μερικά ακόμη άξια μνείας άλμπουμ όπως αυτά των Playground Theory, Post Lovers κ.α. Και βέβαια, δεν έχω αναφερθεί καθόλου σε όλες αυτές τις επιστροφές των συγκροτημάτων και των βετεράνων του διεθνούς σκηνικού από προηγούμενες δεκαετίες (ανεξαρτήτως μουσικού είδους) ή και στους βετεράνους που δεν σταμάτησαν ποτέ να κυκλοφορούν δίσκους και εξακολουθούν να είναι ακόμη ενεργοί στα 60, στα 70 ή ακόμη και στα 80 τους χρόνια. Και είναι, χωρίς υπερβολή, δεκάδες οι βετεράνοι αυτοί δημιουργοί διεθνώς που κυκλοφόρησαν άλμπουμ μέσα στο 2021. Δεν έχω αναφερθεί ούτε καν στην επιστροφή των ABBA.

Αυτό, θα έλεγα ότι είναι χαρακτηριστικό της τρέχουσας κατάστασης. Έχει πια ανοίξει τόσο πολύ η “βεντάλια”, είναι τόσο εύκολη πλέον η πρόσβαση στην ακρόαση σχεδόν οποιουδήποτε άλμπουμ, που ένας άνθρωπος που έχει το υγιές ενδιαφέρον να εκτίθεται σε διαφορά είδη και τάσεις της μουσικής, χάνεται μέσα στην υπερ-πληθώρα της πληροφορίας και τον ωκεανό του ήχου. Με άλλα λόγια, το βρίσκω πρακτικά αδύνατο να κάνω μια “πλήρη” ανασκόπηση, που να τα περιλαμβάνει “όλα”, στο πλαίσιο ενός άρθρου. Θα μου πεις, είναι κακό αυτό; Είναι κακό που κυκλοφορεί τόση μουσική και έχουμε εύκολη πρόσβαση σε αυτή; Ίσως μια πιο κατάλληλη διατύπωση της ερώτησης θα ήταν: “προτιμάς την προηγούμενη κατάσταση, των προηγούμενων δεκαετιών, που η μουσική που έφτανε σε σένα καθορίζονταν από συγκεκριμένα κανάλια και διαδρομές που δεν μπορούσες να ελέγξεις;”

Η απάντηση που δίνω είναι ότι στις μέρες μας τα κανάλια μέσα από τα οποία φτάνει η μουσική σε εμάς, είναι πιο καθορισμένα από ποτέ. Οι πάσης φύσης αλγόριθμοι βρίσκονται παντού, σε όλες τις συσκευές μας και καθορίζουν το τι φτάνει σε εμάς. Αυτό με τη σειρά του καθορίζει – εμμέσως πλην σαφώς – το τι παίζεται στα ραδιόφωνα, το τι περνάει πιο εύκολα ως μεγάλο θέμα σε ένα site ή μία εφημερίδα, ακόμη και τα προγράμματα των Φεστιβάλ σε σημαντικό βαθμό. Δηλαδή και στις μέρες μας δεν ελέγχεις το τι φτάνει σε εσένα. Νομίζεις ίσως ότι το ελέγχεις. Αλλά στην πραγματικότητα είναι περισσότερο κατευθυνόμενο από παλιά. Πολύ – πολύ περισσότερο.

Υπάρχει όμως μια πολύ ουσιαστική διαφορά σε σχέση με το παρελθόν. Μπορείς να αγνοήσεις αυτό που σου προτείνουν οι αλγόριθμοι και να δράσεις. Να ακολουθήσεις – μέσα από τις ίδιες συσκευές που έτσι κι αλλιώς χρησιμοποιείς – τελείως προσωπικά μονοπάτια. Να ψάξεις να βρεις στα ψιλά γράμματα των πληροφοριών το νήμα που συνδέει κάτι που άκουσες και σου άρεσε πολύ, με κάτι άλλο που δεν το ξέρεις και θα το ανακαλύψεις. Να παρακολουθείς τα site συγκεκριμένων δισκογραφικών εταιρειών που κάποια προηγούμενη κυκλοφορία τους σου τράβηξε πολύ την προσοχή. Να διαβάζεις συγκεκριμένες μουσικές πένες, συγκεκριμένους μουσικούς δημοσιογράφους που τους εμπιστεύεσαι ή που σου αρέσει το σκεπτικό τους και η γραφή τους, και ας διαφωνείς καμιά φορά μαζί τους. Και άλλα ανάλογα πράγματα. Και κυρίως να μιλάς με κανένα άλλον άνθρωπο που μοιράζεται μαζί σου την ίδια αγάπη για την ακρόαση της μουσικής. Δεν μιλάμε μεταξύ μας πια για τέτοια πράγματα και αυτό τείνει να γίνει παθογένεια.

Προσωπικά – και τελικά, εδώ θέλω να καταλήξω – αν δεν ακολουθούσα τις παραπάνω πρακτικές και είχα επαναπαυθεί στο τι εμφανίζεται στις αναζητήσεις των συσκευών μου ή στο timeline των social media μου, όχι μόνο θα είχα αναφερθεί ήδη με λιγότερες από τις μισές λέξεις σε όλα όσα μου τράβηξαν το ενδιαφέρον μέσα στο 2021, αλλά και θα προέρχονταν όλες μου οι επιλογές από ένα-δύο μουσικά είδη στην ουσία. Τα υπόλοιπα θα ήταν σαν μην έχουν υπάρξει ποτέ.

Σε ένα δαιδαλώδες δάσος τεράστιας έκτασης, με δέντρα πάρα πολλών διαφόρων ειδών, ποτέ δεν θα μπορέσουμε να δούμε το κάθε δέντρο ένα ξεχωριστά. Αλλά είναι τελείως διαφορετική η εικόνα και η εντύπωση που αποκτάμε για το δάσος αυτό αν ακολουθήσουμε διάφορα μονοπάτια με διάφορες αφορμές, από αυτή που θα αποκτήσουμε κάνοντας κύκλους γύρω από μια συγκεκριμένη και μάλλον περιορισμένη περιοχή του.

Και υπάρχουν υπέροχα δέντρα μέσα σε αυτό το δάσος. Και δεν έχει σημασία που δεν θα τα δούμε ποτέ όλα. Ας δούμε όσο περισσότερα γίνεται. Ακολουθώντας τις δικές μας διαδρομές και όχι τις πινακίδες που έχουν τοποθετήσει οι δήθεν δασονόμοι.

Ολοκληρώνω λοιπόν, περίπου εδώ, την ανασκόπηση του 2021 γνωρίζοντας ότι δεν είναι “πλήρης”. Εξάλλου, γνώριζα εξαρχής πως δεν θα μπορούσε να είναι “πλήρης”. Από τη στιγμή που δεν ακολουθώ ένα – δύο συγκεκριμένα είδη έχοντας παράλληλα εύκολη πρόσβαση σε σχεδόν ότι μου τραβήξει την προσοχή, μια πλήρης ανασκόπηση θα έπρεπε να έχει χωρίς υπερβολή τη μορφή ενός μικρού (;) βιβλίου ή έστω τη μορφή μιας σειράς αρκετών άρθρων σε συνέχειες στο διαδίκτυο. Οπότε σταματώ εδώ, παρουσιάζοντας μόνο τα βασικότερα από τα πράγματα που μου τράβηξαν περισσότερο το ενδιαφέρον μέσα στο 2021. Με την εκτίμηση πως, τουλάχιστον ορισμένα από αυτά, θα ενδιαφέρουν και εσάς.

Στην Spotify playlist (στο τέλος του κειμένου) με τίτλο “2021 My Picks” που βρίσκεται στο προσωπικό μου προφίλ στο Spotify μπορείτε να ακούσετε ένα κομμάτι από κάθε άλμπουμ που αναφέρθηκε στο παρόν κείμενο.

Επιπλέον, στη λίστα υπάρχει και ένα κομμάτι από κάποια ακόμη άλμπουμ που μου τράβηξαν την προσοχή, αλλά δεν δόθηκε η αφορμή στο παρόν κείμενο να αναφερθούν. Θα βρείτε τη σύντομη αυτή λίστα, στο τέλος του κειμένου, εν είδει παραρτήματος, μετά την αποφώνηση.

Ακούστε το playlist, πλησιάστε όποιο “δέντρο” σας τράβηξε την προσοχή και από εκεί και πέρα χαράξτε όποια – δική σας – διαδρομή θέλετε.

Για το 2022 εύχομαι πρωτίστως Καλή δύναμη, υπομονή, Υγεία!

Επίσης, καλές αναζητήσεις “διαδρομών”, καλές ακροάσεις και καλές ανακαλύψεις!

Λίστα άλμπουμ που συμπεριλαμβάνονται στην Spotify playlist “2021 My Picks” αλλά δεν αναφέρονται στο κείμενο της ανασκόπησης:

– Marc Ribbot’s Ceramig Dog (ΗΠΑ) – Hope (Yellowbird Records / Northern Spy records)

Στην ανασκόπηση του 2018 έγραψα για το τότε νέο άλμπουμ τους “YRU Still Here?”: “αν το ροκ και τα διάφορα παρακλάδια του (μην τα αναφέρουμε τώρα όλα, ε;) έχουν κάποιο μέλλον, τότε αυτό το μέλλον το άκουσα στο 2ο άλμπουμ των Ceramic Dog του Marc Ribot και της παρέας του”. Το “Hope” του 2021 δεν με διέψευσε.

– Bell Orchestre – House Music (Erased Tapes)

Ανέλπιστο και πολύ ευπρόσδεκτο comeback του Καναδικού συγκροτήματος, δέκα χρόνια μετά την διάλυση τους. Το “House Music” ακούγεται σαν μια σουίτα. Από την αρχή μέχρι το τέλος. Κι ας μην υπάρχουν λάιτ μοτίφς. Είναι ενιαίο έργο. Το ότι χωρίζεται σε tracks είναι μία σύμβαση. Θα μπορούσε να είναι όλο ένα track. Αδυνατώ να τους κατατάξω σε συγκεκριμένο είδος.

– KMRU – Logue (Inzanero)

Από την πολύ πλούσια σοδειά ambient και ambient – electronica μουσικής ξεχωρίζω αυτό το άλμπουμ του Κενυάτη KMRU. Βραχεία κεφαλή από το άλμπουμ “Found Objects” (Palace of Lights) του Αμερικανού K. Leimer.

– L’Impératrice – Tako Tsubo (Microqlima)

Το δεύτερο άλμπουμ του γαλλικού αυτού συγκροτήματος μ’ έπιασε κατευθείαν – με το πρώτο άκουσμα – από τα μούτρα. Πάρα πολύ μου άρεσε. Έγραψα στο facebook μου “Το καλοκαίρι θέλω να ακούω αυτό, σε μια βεράντα, την ώρα που αρχίζει να πέφτει ο ήλιος στη θάλασσα, αργοπίνοντας μαργαρίτα”. Το μυστικό βέβαια δεν είναι μόνο στον ήχο τους (ο οποίος είναι ήχος μεγάλης ακρίβειας) αλλά στο ότι έχουν πάρα πολύ καλογραμμένα τραγούδια. Εκεί είναι το κλειδί. Αν ήταν απλώς μια άσκηση ύφους δεν θα μου έλεγε και πολλά. Κατατάσσεται, δικαιολογημένα θα έλεγα, στο είδος της Nu-Disco. Ότι κι αν σημαίνει αυτό.

– Chris Christodoulou – Music of the gospels of the flood (αυτο-έκδοση)

Ο Χριστοδούλου παίζει την ενορχήστρωση στα δάχτυλα, έχει σπουδαία μελωδική φλέβα και ξέρει να στήσει ένα άλμπουμ. Με την πλοκή του, το peak του, τα λάιτ μοτίφ του. Τα όλα του. Το μόνο ελάττωμα είναι ότι το λάιτ μοτίφ από ένα σημείο και μετά επανέρχεται συνεχώς, και παρά την υποδειγματική διαχείριση του, μπορεί να κουράσει. Βέβαια το άλμπουμ είναι η μουσική από τη σειρά podcast “Gospels of the Flood” (ένα audio drama σε σενάριο και σκηνοθεσία Jonas Kyratzes) και όχι ένα αυτόνομο μουσικό έργο. Ο Χριστοδούλου γράφει μουσική για podcast, παιχνίδια, είναι πάρα πολύ επιτυχημένος στον χώρο του (τα στατιστικά του στο Spotify είναι πολύ σημαντικά – και όχι μόνο για τα ελληνικά δεδομένα), αλλά σχεδόν κανείς δεν ασχολείται με την περίπτωση του. Ευχαριστώ τον Μιχάλη Τσαντίλα που μου τον έμαθε.

– Καλύτερα άλμπουμ βετεράνων (από τα δεκάδες που κυκλοφόρησαν):

Tindersticks – Distractions. Καταλαβαίνω ότι σε κάποιο κόσμο δεν “μίλησε” αυτό το άλμπουμ. Προσωπικά διαφωνώ. Στο “Distractions” τα πάντα είναι γνώριμα, και ταυτόχρονα ακούγονται καινούργια. Και, ναι, τόσα χρόνια μετά το λες και επίτευγμα αυτό.

Κάτι ανάλογο μπορείς να πεις και για το “Sweep Into Space” (Jagjaguwar) των Dinosaur Jr. Εντάξει, εδώ τα πράγματα δεν ακούγονται και τόσο καινούργια. Είναι όμως τελείως όπως πρέπει (με την πολύ καλή έννοια) και όχι “περίπου όπως πρέπει”. Ο μπαγάσας ο J. Mascis περνάει δεύτερη νεότητα.

Οι Mogwai έχουν μάλλον ολοκληρώσει τον κύκλο τους εδώ και αρκετό καιρό. Και μάλλον το ξέρουν και οι ίδιοι αυτό. Όμως με το “As The Love Continues” (Rock Action) δείχνουν ότι αγαπάνε πολύ ακόμη αυτό που κάνουν. Δεν το κάνουν από συνήθεια. Και αυτό δίκαια ανταμείφθηκε με το πιο ίσως σουρεαλιστικό τρόπο. Μετά από 25 χρόνια καριέρας, αυτό ήταν το πρώτο no.1 άλμπουμ τους στα βρετανικά charts.

Η Tori Amos ξύπνησε και με το “Ocean To Ocean” (Decca / Universal) έκανε ένα δυνατό back to form άλμπουμ. Μεταφράζω απόσπασμα της κριτικής του Line of Best Fit: “Το Ocean to Ocean καταλήγει να είναι το καλύτερο άλμπουμ της Amos στην πρόσφατη μνήμη. Καταφέρνει να συνδυάσει τα δυνατά σημεία της πρώιμης μουσικής της, με μια άρτια ενσωματωμένη αυτοσυγκράτηση αλλά και προοπτική”.

Το “There’s No End” (Decca Records France) ηχογραφήθηκε λίγο πριν το θάνατο του θρυλικού Νιγηριανού ντράμερ Tony Allen και κυκλοφόρησε λίγο μετά το θάνατο του. Δημιουργικός μέχρι το τέλος, τα τελευταία χρόνια κυκλοφορούσε ένα άλμπουμ το χρόνο, είτε προσωπικό, είτε συνεργατικό. Πάρα πολύ ενδιαφέρον άλμπουμ, κατά τόπους απολαυστικό, ανοίγει μια πόρτα για το hip-hop. Το ζήτημα είναι… ποιος είναι αυτός ο ντράμερ που θα θέλει (αλλά και θα… μπορεί) να ακολουθήσει αυτόν τον δρόμο…

– Η πιο απρόβλεπτη ανακάλυψη μου της χρονιάς:

Ο Ινδός Prabh Deep και το άλμπουμ του “Tabia” (Azadi Records). Ούτε θυμάμαι ποιο μονοπάτι με οδήγησε εδώ. Δεν είναι καν από ιδιαίτερα δημοφιλείς καλλιτέχνες στη χώρα του την Ινδία. Το hip-hop (διεθνώς) έχει χαθεί εδώ και χρόνια μέσα στην πληθώρα των έτοιμων samples. Τόσο που πολλές φορές καταντά κολάζ. Υπάρχουν φορές που εκτός από τα φωνητικά, δεν ηχογραφείται ούτε νότα. Ο Prabh Deep ακόμη και αν ό,τι χρησιμοποιεί είναι sample (δεν νομίζω, αλλά δεν είμαι και 100% σίγουρος) σε πείθει πως είναι τραγουδοποιός. Πολύ μου άρεσε το άλμπουμ, back to back ακροάσεις και ας μην καταλαβαίνω λέξη ινδικά. Ελπίζω να λέει και πράγματα της προκοπής στους στίχους του.

– Μεγαλύτερη ελπίδα για το μέλλον:

Ο Οδυσσέας Τζιρίτας είναι 19 ετών και το “Gonzo Bliss”, αν και δεύτερη άλμπουμ κυκλοφορία του, αποτελεί το πρώτο του official στούντιο άλμπουμ. Κυκλοφόρησε από την The Hubsters. Βέβαια, δυστυχώς, κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο του 2020… Προσωπική μου εκτίμηση είναι ότι αυτό δεν ωφέλησε καθόλου την προώθηση του άλμπουμ και πως αν είχε κυκλοφορήσει τον Ιανουάριο ή τον Φεβρουάριο του 2021 τώρα θα μιλούσαν πολλοί περισσότεροι (και πολύ περισσότερο) για την περίπτωση του. Και κυρίως θα τον είχε γνωρίσει περισσότερο κοινό. Η Χριστίνα Κουτρουλού στην κριτική της στο Mic.gr τα γράφει πολύ ωραία για τον νεαρό Οδυσσέα και προσυπογράφω: “Kατορθώνει συχνά και παίζει καλύτερα ακόμα και από συζητημένα διεθνή ονόματα που λειτουργούν κάτω από τις ίδιες ταμπέλες – με την κιθάρα ειδικά να σε αρπάζει και να σου καθαρίζει το κεφάλι από τη χλιαρότητα που κυριαρχεί στον εν λόγω χώρο τα τελευταία 10 (τουλάχιστον) χρόνια.”

Σταματώ σε αυτό το σημείο, πριν μπω στο πειρασμό να προσθέσω 5-6 άλμπουμ ακόμη. Το 2021 ήταν μια πολύ πλούσια χρονιά. Μέχρι και οι Iron Maiden έβγαλαν άλμπουμ. Και ήταν καλό!

Κρυφό μήνυμα για όσους έχουν φτάσει ως εδώ:

Το 2022 θα πάει πολύ καλά, θα δεις!

Φιλιά,
Χρήστος