Ανέκαθεν οι άνθρωποι αναζητούσαν προσωπικότητες, οι οποίες θα έπαιζαν τον ρόλο του ηγέτη με σκοπό να οδηγήσουν τις κοινωνίες σε καλύτερες μέρες ευδαιμονίας και ευμάρειας. Από αρχαιοτάτων χρόνων, οι προσωπικότητες αυτές δεν ήταν πολλές και πολλές από αυτές ομολογουμένως δύσκολα γίνονταν αποδεκτές από το ευρύ κοινό που δεν επιθυμούσε να ακούει αλήθειες για τις αλλαγές που έπρεπε να λάβουν χώρα. Γιατί οι ηγέτες και οι πολιτικοί άρχοντες ενός τόπου είναι εκείνοι που καλούνται να λάβουν δύσκολες αποφάσεις πολλές φορές ενάντια στην κοινή γνώμη μα χρειάζεται να την πείσουν για την χρησιμότητα των αλλαγών αυτών. Ο Πλούταρχος μέσα από τους Βίους παράλληλους αλλά και τα άλλα γραπτά του κομίζει μια νέα οπτική και, με την σοφία που τον διακρίνει, εμπεδώνει το αίσθημα της λογικής και της ορθής κρίσης για τον τρόπο του ηγείσθαι.
Η σοφία ενός σπουδαίου στοχαστή που ποτέ δεν σταμάτησε να εμπνέει και να συνεπαίρνει
Ο συγγραφέας Jeffrey Beneker έχει μελετήσει εις βάθος το έργο του Πλούταρχου και έχει κατορθώσει να αντλήσει διδαχές από τα μαθήματα ηγεσίας που παραδίδει ο Πλούταρχος μέσα από τους πολλούς βίους επιφανών ανδρών, τους περίφημους Βίους Παράλληλους. Ο ίδιος ο συγγραφέας αναφέρει χαρακτηριστικά στην εισαγωγή του βιβλίου/οδηγού που έχουμε τη μοναδική ευκαιρία να κρατάμε στα χέρια μας και το οποίο ανήκει στην πολύ πετυχημένη λευκή σειρά των εκδόσεων Διόπτρα: «Μια βασική παραδοχή στις πραγματείες του Πλούταρχου είναι ότι όλοι όσοι επιθυμούσαν να γίνουν πολιτικοί ηγέτες έπρεπε πρώτα να κερδίσουν την εμπιστοσύνη των ψηφοφόρων τους, δηλαδή των συμπολιτών τους. Ασκούσαν πολιτική και έτσι έχτιζαν τη φήμη τους, αγορεύοντας στο δικαστήριο, κατέχοντας αιρετά αξιώματα και παρέχοντας ευεργετήματα και εθελοντική υπηρεσία». Ο συγγραφέας εστιάζει σε αποσπάσματα όπου ο αναγνώστης ανακαλύπτει τον πάντα επίκαιρο και διαχρονικό λόγο ενός στοχαστή που προσπάθησε να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του.
Οι αιρετοί πολιτικοί και εκείνοι που επιθυμούν να ασκήσουν πολιτική και ζητούν να ψηφιστούν, τότε όπως και τώρα, και οι οποίοι καλούνται να διαθέτουν κάποιες αρετές και κάποιες αξίες βάσει των οποίων θα εκλεγούν, ενώ στην συνέχεια έρχεται το ακόμα δυσκολότερο έργο να αποδείξουν όσα πριν υποσχέθηκαν ενώπιον των εκλεκτόρων τους. Η ειλικρίνεια, η συνέπεια και η συνέχεια είναι απαραίτητες παράμετροι ώστε ένας πολιτικός να είναι αξιόπιστος και να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων με τις πράξεις του. Αυτό που ο Πλούταρχος ισχυρίζεται πολύ ορθά και θεωρεί ως μία από τις βασικές μεθόδους άσκησης εξουσίας είναι πως ο πολιτικός άρχων οφείλει να παραμερίσει κάθε προσωπικό συμφέρον προς όφελος του κοινού καλού. Η πολιτεία των ανθρώπων, το κοινωνικό σύνολο ως έννοια οφείλει να είναι στην προσοχή κάθε σωστού και ηθικού ηγέτη και να είναι εκείνη που τελικά θα γευτεί τους καρπούς από μια ακέραιη και δίκαιη διακυβέρνηση.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο ίδιος ο Πλούταρχος αναφέρεται ως προς το παραπάνω σε κάποια αποστροφή του λόγου του και μάλιστα με πυξίδα την ίδια την φύση, μια φύση που ποτέ δεν κάνει λάθος: «Είναι φυσικό, λοιπόν, οι πολιτικοί πάντα να παρέχουν σε μια πόλη ηγεσία, όπως ακριβώς η βασίλισσα ηγείται των μελισσών, και έχοντας αυτό υπ’ όψιν, οι πολιτικοί μπορούν να διαχειριστούν τις δημόσιες υποθέσεις. Παρ’ όλα αυτά, δεν θα πρέπει να επιδιώκουν ούτε επιθετικά ούτε υπερβολικά τα αξιώματα εκείνα που αποδίδουν εξουσία και τα κερδίζει κανείς κατόπιν εκλογής, γιατί δεν υπάρχει τίποτε αξιότιμο ή δημοκρατικό στην αγάπη κάποιου να κατέχει αξιώματα». Οφείλει εκείνος που βρίσκεται στην ηγεσία ενός τόπου να μην κατέχει το αξίωμα απλά για να εξασφαλίζει στον εαυτό του την έπαρση της θέσης που κέρδισε μα για να ασκεί με δικαιοσύνη και μέριμνα το κοινό καλό, να σέβεται τον λαό που περιμένει από εκείνον αποτελέσματα και τελικά να κριθεί από αυτόν.
Ένα άλλο κομβικό ζήτημα που θίγει ο Πλούταρχος είναι αυτό της ηλικίας, ένα ζήτημα με το οποίο ασχολήθηκε και ο Κικέρων, κάτι που σαφώς αποδεικνύει πως απασχολούσε πολλούς φιλοσόφους και ενεργούς πολίτες εκείνη την εποχή. Μέσα από το κείμενο αναδεικνύεται πως η ηλικία δεν πρέπει να είναι εμπόδιο για να ασχολείται κάποιος με τα κοινά και ουσιαστικά η μίξη της νιότης με την εμπειρία των γηραιότερων είναι εκείνη που οδηγεί σε κατάλληλα αποτελέσματα. Με λίγα λόγια, οι μεγαλύτεροι σε ηλικία άνθρωποι έχουν τη δυνατότητα να πράξουν πολλά για την κοινωνία επιμορφώνοντας και διδάσκοντας τους νέους που θα γίνουν άλλωστε οι συνεχιστές του έργου τους. Είναι κρίσιμο λοιπόν οι νέοι να αποκτήσουν όλα εκείνα τα εφόδια της δικής τους ωριμότητας για να τα συνδυάσουν με τη νιότη τους και την όρεξη που έχουν για ζωή. Αυτό θα είναι προς όφελος και των δύο, ένα πάντρεμα που θα εκπληρώσει σε αμφότερους τις επιθυμίες τους.
Πάλι τα λόγια του Πλούταρχου είναι εκείνα που δείχνουν τον σωστό δρόμο προς μια αρμονικότερη νομή της εξουσίας ανάμεσα σε νέους και ηλικιωμένους: «… εάν οι γηραιότεροι περιμένουν από τους συμπολίτες τους να τους κλητεύσουν, να τους επιθυμήσουν και να στείλουν κάποιον να τους πάρει από την οικία τους, επανέρχονται με περισσότερη αξιοπιστία απέναντι σε όσους τους χρειάζονται». Η σοφία της γερουσίας, όπως σήμερα καλείται το σώμα των πιο έμπειρων σε πολλές χώρες, είναι εκείνη στην οποία οφείλει η κοινωνία να βασίζεται σε συνδυασμό με τους νέους, τους οποίους μάλιστα οι εκάστοτε ηγέτες οφείλουν να αφουγκράζονται, ώστε τα προβλήματα που προκύπτουν να λύνονται άμεσα και μέσα σε ένα αρμονικό κλίμα, δίχως εντάσεις και επαναστάσεις. Εν κατακλείδι, το πολύτιμο αυτό εγχειρίδιο είναι ένας φάρος ζωής για το τώρα και το αύριο, είναι ένα αναγκαίο εργαλείο για περισσότερη σκέψη.
Αποσπάσματα από το βιβλίο
“Πρόσεχε, Περικλή, γιατί ηγείσαι ελεύθερων ανθρώπων ͘ ηγείσαι Ελλήνων και πολιτών των Αθηνών”.
“…είναι σωστό οι πολιτικοί να υποχωρούν μπροστά σε άλλους με καλή προαίρεση και ευγένεια, επιτρέποντάς τους να κυβερνήσουν και να ανέβουν στο βήμα του ομιλητή”.
Διαβάστε επίσης:
Πλούταρχος – Μαθήματα ηγεσίας: Τα δοκίμια του μεγάλου ιστορικού από τον Jeffrey Beneker
