Στο εξαιρετικό και πολύ τεκμηριωμένο βιβλίο των εκδόσεων Άγρα με τίτλο “Η ερωτική λογοτεχνία” ο συγγραφέας Jean Jacques Pauvert είχε γράψει πως ως προς την ερωτική ελευθερία «η Γαλλία είναι μόνη στον κόσμο, στη νησίδα της ελευθερίας της» και «καμία χώρα δεν χαίρει παρόμοιας ελευθερίας». Στη Γαλλία ζει ο ίδιος, στο Παρίσι θα συναντηθούν οι δύο ήρωες, άρα τίποτα δεν είναι τυχαίο εκ μέρους του Χόρχε Σεμπρούν (Jorge Semprún). Η ερωτική λογοτεχνία – «Τα σανδάλια» ενέχουν έναν ερωτισμό τόσο στη θεματική τους όσο και στην αφήγησή τους – είναι το είδος εκείνο που ασχολείται με την ψυχή και την καρδιά του ανθρώπου, τις συναισθηματικές εξάρσεις του, τις ερωτικές περιπτύξεις του, είναι το μυθιστόρημα που αναλύει και προσεγγίζει τους χαρακτήρες των ανθρώπων που συμμετέχουν στις ιστορίες και πάλλονται συθέμελα από τις επιθυμίες τους, τις οποίες λαχταρούν να εκφράσουν και να ξεστομίσουν. Περιγράφει η ερωτική λογοτεχνία τις ηθικές και ανήθικες συμπεριφορές των προσώπων, τους εγωισμούς τους, τους ανεκπλήρωτους έρωτες, τους αποτυχημένους έρωτες και τις συνέπειές αυτών.
Μια ιστορία που αναδύεται από τα έγκατα της ανθρώπινης ανάγκης για έρωτα
Ένας συγγραφέας σαν τον Σεμπρούν δεν θα μπορούσε να μην ενδώσει σε μια τέτοια αφηγηματική κατάθεση, δεν θα μπορούσε να μην τον απασχολήσει ένα τέτοιο διαχρονικό και τόσο ανθρώπινο θέμα, το οποίο έχει απασχολήσει τους συγγραφείς από τις απαρχές του κόσμου. Με τον έρωτα και τα παραλειπόμενά του έχουν ασχοληθεί διαχρονικά στοχαστές όπως ο Μονταίν, ο οποίος και έγραψε κάποτε: «Τι προκαλεί η γενετήσια πράξη στους ανθρώπους, η τόσο φυσιολογική και απαραίτητη, ώστε να μην τολμούν να μιλήσουν γι’ αυτήν ανενδοίαστα και να την αποκλείουν από το σοβαρό και καθωσπρέπει λεξιλόγιο; Προφέρουμε ευθαρσώς: σκοτώνω, υπεξαιρώ, προδίδω, ενώ για τις γενετήσιες πράξεις μόλις που τολμάμε να ψελλίσουμε τις λέξεις μέσα από τα δόντια μας. Αυτό σημαίνει ότι όσο λιγότερο εκφραζόμαστε λεκτικά, τόσο περισσότερο δικαιούμαστε να υπερβάλλουμε νοητικά;»
Τα σανδάλια είναι η ιστορία μιας παράνομης αγάπης, είναι η ιστορία του Μπερνάρ και της Φρανς αλλά είναι πολύ περισσότερα από την αφήγηση μιας ιστορίας έρωτα. Είναι η επιθυμία του συγγραφέα και η λαχτάρα του να εισέλθει στα άδυτα της ανθρώπινης φύσης, όπως έκανε κάποτε με τόση μαεστρία και πρωτοπορία ο εκ των θεμελιωτών του είδους Μαρκήσιος ντε Σαντ ο οποίος και δήλωνε χωρίς καμία απολύτως επιφύλαξη πως «ο τρόπος που σκέφτομαι είναι καρπός των στοχασμών μου ͘ είναι αποτέλεσμα της ύπαρξής μου, της εσωτερικής μου συγκρότησης (…). Ακολουθώ αυτές τις αρχές και αυτές τις ορέξεις μέχρι φανατισμού, και ο φανατισμός είναι το προϊόν της καταδίωξης των τυράννων μου. (…) Θα το δηλώσω σε όλον τον κόσμο». Ο έρωτας και τα παρελκόμενά του δεν έχουν ούτε ιστορικό ούτε γεωγραφικό περιορισμό, είναι ένα ποτάμι που πάντα κυλάει και παρασέρνει τα πάντα στο διάβα του χωρίς τίποτα να υπολογίζει.
Ο Σεμπρούν καταγράφει μέσα σε λίγες σελίδες όσα κάποιος άλλος ίσως να μην μπορούσε να πει μέσα σε πολλές σελίδες. Γιατί όταν περιγράφεις μια ιστορία, δεν έχει σημασία μόνο τι λες αλλά και πώς την αφηγείσαι και ο Σεμπρούν καταφέρνει μέσα σε ένα τόσο σύντομο κείμενο να σαγηνεύσει τον αναγνώστη και να ξεδιπλώσει με τέτοια δεξιοτεχνία ένα ερωτικό τρίγωνο που πολλοί από τους αναγνώστες θα ταυτιστούν και θα βρουν κάποιο δικό τους κομμάτι. Η ενασχόλησή του εξάλλου με τον κινηματογράφο τον έχει βοηθήσει τα μέγιστα και τα σανδάλια έχουν μια έντονη θεατρικότητα τόσο ως προς την σύλληψη της ιστορίας όσο και ως προς την απόδοσή της. Η σχέση του Μπερνάρ και της Φρανς είναι ένα στιγμιότυπο μιας ζωής που μας είναι οικεία, καθώς αποτελεί ένα συμβάν που θα μπορούσε να τύχει στον καθένα από εμάς. Ο Σεμπρούν πετυχαίνει να μας εντάξει σε ένα πλαίσιο καθημερινότητας διότι ο άνθρωπος πάντα θα αναζητά το διαφορετικό, θα γίνεται θύμα του άγνωστου και του μυστηρίου που κρύβει η σύναψη μιας παράνομης ή παράλληλης σχέσης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Ο άνθρωπος εκτός από πολιτικό ζώο όπως έλεγε ο Αριστοτέλης είναι και ένα ερωτικό ον από την γέννησή του μέχρι και τον θάνατό του και αυτό η ερωτική λογοτεχνία, το αναδεικνύει περίτρανα. Ο έρωτας είναι η ίδια η ζωή. Οι πόθοι και τα πάθη αναλύονται από τους συγγραφείς και αναδεικνύουν την αδύναμη φύση των ανθρώπων που προσπαθούν να χαλιναγωγήσουν τις ορέξεις τους για έρωτα, να αντισταθούν στην απιστία και να εκφράσουν τα θέλω τους ή τα όχι τους. Η σχέση του Μπερνάρ και της Φρανς πάντα ακροβατεί και πάντα βρίσκεται στο μεταίχμιο δίχως κανείς τους να μπορεί να ορίσει το τι ακριβώς θα συμβεί την επαύριον. Κινούνται και οι δύο με βάση τα πάθη και έχουν βουτήξει με όλο τους το είναι σε έναν συνεχόμενο ανταγωνισμό πάθους που μοιάζει ανεξέλεγκτος για αυτό και θα οδηγηθούν σε αδιέξοδο. “Όσο περνούσαν οι ώρες τόσο εκείνοι έπλεαν μέσα στο απόλυτο παρόν, στο εφήμερο, άχρονο και αχόρταγο ξέσπασμα του πόθου”.
Ο Χόρχε Σεμπρούν είναι ένας σπουδαίος συγγραφέας, σεναριογράφος και διανοητής και είναι εκείνος που βίωσε τα όσα έχουμε μάθει για τη “ζωή” στα ναζιστικά στρατόπεδα, κάτι που έχει καταθέσει και καταγράψει στο βιβλίο του “Το μεγάλο ταξίδι”. Τελικά, κατάφερε να βγει ζωντανός από αυτά έζησε στη Γαλλία και βρήκε καταφύγιο εκεί σε μια εποχή που λόγω της ισπανικής καταγωγής του το καθεστώς του Φράνκο τον είχε εξορίσει ουσιαστικά καθώς είχε πολλές φορές αντιταχθεί με τις απόψεις του κατά του φασιστικού μορφώματος που κυβερνούσε την χώρα του. Ξεφεύγει ωστόσο εδώ από την θεματική του πολέμου και μας χαρίζει τόσο απλόχερα μια ιστορία βγαλμένη ενδεχομένως και από τις δικές του εμπειρίες ή ίσως από κάτι που άκουσε ή είδε στο Παρίσι της εποχής εκείνης, όπου ο έρωτας και τα βλέμματα δεν είχαν αλλοτριωθεί ακόμα από το πέρασμα της τεχνολογίας.
Αποσπάσματα από το βιβλίο «Τα σανδάλια»:
«Ήταν καιρός να μάθουν ποιοι ήταν για τον κόσμο, μέσα στον κόσμο»
«Ο ερωτισμός είναι σαν το ποδήλατο: Αν δεν προχωρήσεις, πέφτεις!»
Διαβάστε επίσης:
Χόρχε Σεμπρούν – Τα σανδάλια: Ένα βιβλίο για το τέλος μιας παράνομης σχέσης
