Συμμετέχοντας στην ομαδική έκθεση «Τα Ωραία του Πέραν» στο Σισμανόγλειο Μέγαρο του Γενικού Προξενείου της Ελλάδος στην Κωνσταντινούπολη τον Μάρτιο του 2018, η Ειρήνη Βογιατζή συναντήθηκε εκ νέου με τον τόπο καταγωγής της. Οι οικογενειακές μνήμες και οι προφορικές αφηγήσεις με τις οποίες μεγάλωσε στην Ξάνθη, ξεχύθηκαν από το κλειστό τους κουτί, και έγιναν ένα σπάνιο απεικονιστικό κληροδότημα.
«Τα Τετράδια της Πόλης», είναι αποτέλεσμα όλων των βιωμάτων που έζησα από παιδί κοντά στη γιαγιά μου Σμαρώ Καραγατσίδου από την Κεσσάνη της Ανατολικής Θράκης. Είναι οι σκοποί που τραγούδησα από τα πρώτα μου βήματα με τον παππού μου Γιάννη Γαβριηλίδη από τα Ταταύλα. Είναι και το όνειρο που είχα να ξαναζήσω νοερά στην Πόλη όλες τις διηγήσεις τους. Τις χαρές και τις λύπες μέσα από τους στίχους των τραγουδιών που εκείνοι τραγουδούσαν», σημειώνει η ζωγράφος.
«Τα μεγάλα έργα της ενότητας λάδια και ακρυλικά σε καμβά, σχηματίζουν κατά κάποιον τρόπο μια οικογενειακή πινακοθήκη. Τα μικρότερα έργα, δουλεμένα με πληθώρα χειροποίητων χαρτιών και ελαφρών υλικών (χειροποίητο χαρτί Ινδίας με πέταλα κατιφέ, μολύβια ακουαρέλας, μελάνια και άλλα), συμπληρώνουν οργανικά τα διάκενα του οικογενειακού αφηγήματος, με τον τρόπο μιας ενδελεχούς ψηφιδογραφίας.
Κάθε έργο, πέρα από την εκφραστική πλαστική απόδοσή του, συνοδεύεται από την αυτούσια καταγραφή ή την από μνήμης επανεγγραφή μιας οικογενειακής εξιστόρησης που με πολύτιμη αμεσότητα το συντροφεύει και το φωτίζει. Ανάμεσα από τις λέξεις, που διαβάζονται κι αυτές απνευστί, σαν τις εικόνες, εξέρχονται ως πολύτιμα ολογράμματα οι ήρωες των τραγουδιών, αλλά κι εκείνοι που κάποτε τα τραγούδησαν. Τα Τετράδια της Πόλης, είναι τα μονάκριβα τραγούδια με τα οποία η Ειρήνη Βογιατζή μεγάλωσε στην Ξάνθη. Είναι το λευκό πουκαμισάκι της Σμαρώς και ο ανατέλλων κατιφές στο παράθυρό της. Είναι η ζαλιστική λιγοθυμιά από τα βιολετί ανοιξιάτικα ζουμπούλια, κι ο χαυνωτικός απόηχος της οικογενειακής γιορτής πίσω από τις σφαλιστές προσόψεις.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Είναι τα ατέρμονα ελικοειδή μοτίβα στο χαλί, τα μισοσβησμένα τριανταφυλλάκια της ταπετσαρίας στον τοίχο, τα ζαλιστικά μοτίβα στα πλακάκια του δαπέδου. Είναι η παρέα της δουλειάς στα καπνοχώραφα, είναι η ζάλη στις ταβέρνες του Σαββάτου. Είναι τα πανηγύρια, οι λατέρνες, οι γοργές πολίτικες λύρες, τα μικρά χάλκινα ζίλια και τα γλυκά λαγούτα. Είναι τα υφαντά στον γιούκο, τα κουδουνιστά φλουριά της προίκας και το στολισμένο νυφικό κρεβάτι. Είναι το γλυκό του κουταλιού και ο σκοτεινός καφές στο πιάτο. Είναι οι υγροί θόλοι των χαμάμ και τα υπαίθρια φωτογραφεία. Είναι οι σιωπές, τα παραμύθια και τα λόγια, οι αγκαλιές και τα φιλιά. Είναι τα πικρά δάκρυα του χωρισμού και οι πατινάδες της αγάπης» σημειώνει η επιμελήτρια της έκθεσης.
Η έκθεση «Τα Τετράδια της Πόλης» θα παρουσιαστεί τον Νοέμβριο του 2019 στην «Οικία Μάνου Χατζιδάκι» στην Ξάνθη και τον Δεκέμβριο του 2019 στο Λουτρό των Αέρηδων του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού στην Αθήνα.
Λεύκωμα
Στο πλαίσιο της έκθεσης «Τα Τετράδια της Πόλης», κυκλοφορεί ομότιτλο δίγλωσσο λεύκωμα σε σχεδιασμό του Κώστα Φίσσερ.
Στο λεύκωμα παρουσιάζονται αναλυτικά τα έργα καθώς και τα καταγραφικά κείμενα της Ειρήνης Βογιατζή, ενώ περιλαμβάνονται ακόμη εισαγωγικά κείμενα της Γενικής Προξένου της Ελλάδας στην Κωνσταντινούπολη, κ. Τζωρτζίνας Σουλτανοπούλου, της Διευθύντριας του Μουσείου Νεότερου Ελληνικού Πολιτισμού, κ. Έλενας Μελίδη, του Προέδρου της Επιτροπής Διαχείρισης ΠΤΚΣ «Οικία Μάνου Χατζιδάκι» στην Ξάνθη, κ. Μιχάλη Πουσπουρίκα, της Κοσμήτορος της Σχολής Κλασσικών και Ανθρωπιστικών Σπουδών του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης, κ. Πηνελόπης Καμπάκη-Βουγιουκλή, του Κοσμήτορα της Σχολής Εφαρμοσμένων Τεχνών και Πολιτισμού του Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής, κ. Νικήτα Χιωτίνη, καθώς και της επιμελήτριας της έκθεσης, ιστορικού τέχνης Ίριδας Κρητικού.
Κεντρική Φωτογραφία θέματος: Η αγάπη είναι καρφίτσα, Ειρήνη Βογιατζή