Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος διοργανώνει αφιέρωμα στον Πολωνό Andrej Wajda…
… που θα διαρκέσει από τις 13 έως και τις 23 Δεκεμβρίου 2012.
Η Ταινιοθήκη της Ελλάδος, η Πρεσβεία της Δημοκρατίας της Πολωνίας και η καλλιτεχνική εταιρεία Kampania Artystyczna διοργανώνουν με την υποστήριξη της Ταινιοθήκης της Βαρσοβίας (Filmoteka Narodowa), του Πολωνικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου, του Ινστιτούτου Άνταμ Μιτσκίεβιτς, του Υπουργείου Πολιτισμού και Εθνικής Κληρονομιάς της Πολωνίας και του Υπουργείου Εξωτερικών της Πολωνίας ένα αναδρομικό αφιέρωμα στον μεγάλο Πολωνό δημιουργό Αντρέι Βάιντα.
Το αφιέρωμα στον Αντρέι Βάιντα στην Ταινιοθήκη της Ελλάδος αποτελεί τη σημαντικότερη αναδρομή στον σκηνοθέτη τα τελευταία χρόνια εκτός Πολωνίας. Για πρώτη φορά συγκεντρώνονται σ’ ένα αφιέρωμα πέντε ψηφιακά αποκατεστημένες του ταινίες, οι οποίες θα προβληθούν σε DCP (Digital Cinema Package): Στάχτες και διαμάντια (Popiol i diament, 1958), Λότνα (Lotna, 1959), Αθώοι μάγοι (Niewinni czarodzieje, 1960), Η γη της επαγγελίας (Ziemia obiecana, 1975), Άνθρωπος από σίδερο (Czlowiek z zelaza, 1981).
Η έναρξη του αφιερώματος θα πραγματοποιηθεί στις 13 Δεκεμβρίου 2012, σημαδιακή ημερομηνία για την ιστορία της Πολωνίας, καθώς σχεδόν 30 χρόνια πριν στις 13 Δεκεμβρίου του 1981 ο στρατηγός Γιαρουζέλσκι κηρύσσει στην Πολωνία το στρατιωτικό νόμο, βγάζοντας το στρατό στους δρόμους των πόλεων και συλλαμβάνοντας χιλιάδες στελέχη της «Αλληλεγγύης». Με αφορμή την ιστορική αυτή επέτειο και τιμώντας ένα σκηνοθέτη που η πολιτική διαπερνά το σύνολο του έργου του, στην έναρξη του αφιερώματος θα προβληθεί σε DCP ο ψηφιακά αποκατεστημένος και βραβευμένος με το Χρυσό Φοίνικα στις Κάνες Άνθρωπος από σίδερο, ταινία που αναφέρεται στην επανάσταση της «Αλληλεγγύης» και στην οποία εμφανίζεται και ο ίδιος ο Λεχ Βαλέσα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Από τα πρώτα του αριστουργήματα της «πολωνικής σχολής» της δεκαετίας του ’50 μέχρι τα πρόσφατα Κατύν και Γλυκειά έξαψη, ταινίες που άφησαν τις καλύτερες εντυπώσεις στο ελληνικό κοινό, το αφιέρωμα στον Αντρέι Βάιντα περιλαμβάνει 18 μεγάλου μήκους ταινίες μεταξύ των οποίων πολλές ανέκδοτες στην Ελλάδα: Κανάλ (Kanal, 1957), Λότνα (Lotna, 1959), Κυνηγώντας μύγες (Polowanie na muchy, 1969 ), Τοπίο μετά τη μάχη (Krajobraz po bitwie, 1970), Ο γάμος (Wesele, 1973), Χωρίς αναισθητικό (Bez znieczulenia, 1978), Άνθρωπος από μάρμαρο (Czlowiek z marmuru, 1981), Οι δεσποινίδες του Βίλκο (Panny z Wilka, 1979), Ο μαέστρος (Dyrygent, 1980), Δαντόν (Danton, 1983), Η θυσία του Κόρτσακ (Korczak, 1990), Κατίν (Katyn, 2007), Γλυκειά έξαψη (Tatarak, 2009).
Το πρόγραμμα συμπληρώνουν η τηλεοπτική ταινία Μωσαϊκό (Przekladaniec, 1968), μοναδική κωμωδία στην καριέρα του Βάιντα -την οποία επέλεξε ο ίδιος για το αφιέρωμα στην Ταινιοθήκη-, το ντοκιμαντέρ Η νεκρή τάξη (Umarla klasa, 1978), ταινία αφιερωμένη στην ομότιτλη θεατρική παράσταση του μεγάλου Πολωνού σκηνοθέτη Ταντέους Κάντορ (Tadeusz Kantor) και δύο επεισόδια από την τηλεοπτική σειρά μυθοπλασίας Με το πέρας των χρόνων, των ημερών… (Z biegiem lat, z biegiem dni…, 1980) που βασίζεται στην 7ωρη παράσταση-ποταμό, με έργα πολωνών συγγραφέων της εποχής μεσοπολέμου που παρουσίασε το 1978 ο Βάιντα στο θέατρο «Στάρυ».
Δυστυχώς ο ίδιος ο Αντρέι Βάιντα δεν θα καταφέρει να παραστεί στην Αθήνα λόγω των εντατικής του ενασχόλησης με την ολοκλήρωση της τελευταίας του ταινίας Βαλέσα (Walesa). Ενδέχεται να παραστεί ωστόσο κάποιος από τους στενούς συνεργάτες του. Τέλος το αφιέρωμα πλαισιώνει μια έκθεση πολυμέσων που θα παρουσιαστεί στους χώρους της Ταινιοθήκης από την Τρίτη 18/12 και περιλαμβάνει άγνωστες φωτογραφίες από τις σημαντικότερες ταινίες του Βάιντα, αυτοπορτραίτα του σκηνοθέτη καθώς και μία συλλογή από τις καλύτερες αφίσες των ταινιών του. Την έκθεση θα εγκαινιάσει μια συζήτηση στρογγυλής τραπέζης με θέμα το έργο του Βάιντα και τη σχέση του με τον κινηματογράφο της Ανατολικής Ευρώπης. Σύντομα θα ανακοινωθούν περισσότερες λεπτομέρειες για τους ομιλητές της συζήτησης στρογγυλής τραπέζης.
Στην επιμέλεια του αφιερώματος συνεργάζεται ο Πολωνός κριτικός κινηματογράφου Krzysztof Stanislawski.
Επισημαίνουμε πως πολλές από τις κόπιες του αφιερώματος πέρα από την ταυτόχρονη μετάφρασή τους στα ελληνικά, θα έχουν και αγγλικούς υπότιτλους.
Κανάλ (Kanal)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1956, α/μ, 91΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Jerzy Stefan Stawiński Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Jerzy Lipman Ι Ηθοποιοί: Teresa Iżewska, Tadeusz Janczar, Wieńczysław Gliński Ι Παραγωγή: Studio Filmowe Kadr
Για τον Βάιντα η ιστορία της εξέγερσης της Βαρσοβίας το 1944 εναντίον των Γερμανών, η οποία εξελίχθηκε κάτω από το αδιάφορο βλέμμα του Κόκκινου Στρατού, δεν αποτελεί απλά μια τραγική μνήμη. Στην ταινία του εστιάζει στον εφιάλτη της ήττας και της ψυχικής κατάρρευσης των στρατιωτών, ο ηρωισμός των οποίων αποδείχτηκε μάταιος. Το πρώτο μέρος γυρίστηκε ως ρεπορτάζ, ενώ το δεύτερο αποτελεί μια αποκαλυπτική διήγηση των περιπλανήσεων τους στους υπονόμους της Βαρσοβίας. Το σενάριο βασίζεται στα προσωπικά βιώματα του σεναριογράφου Γιέζυ Στέφαν Σταβίνσκι, ο οποίος υπήρξε αρχηγός ενός τμήματος των εξεγερμένων.
Βραβευμένο με τον Αργυρό Φοίνικα στις Κάννες (1957) το Κανάλ θεωρείται η απαρχή της λεγόμενης «πολωνικής σχολής του κινηματογράφου».
Στάχτες και διαμάντια (Popiol i Diament)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1958, α/μ, 97΄(ψηφιακή αποκατάσταση)
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Jerzy Andrzejewski, Andrzej Wajda (βασισμένο στο ομότιτλο μυθιστόρημα του Jerzy Andrzejewski) Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Jerzy Wójcik Ι Ηθοποιοί: Zbigniew Cybulski, Ewa Krzyżewska, Wacław Zastrzeżyński, Adam Pawlikowski Ι Παραγωγή: Studio Filmowe Kadr
To Μάιο του 1945 ένας νέος στρατιώτης της αντίστασης του δεξιού πυλώνα (Armia Krajowa), ο οποίος συμμετείχε στην εξέγερση της Βαρσοβίας και συνεχίζει τον αγώνα εναντίον της κομουνιστικής εξουσίας, λαμβάνει την εντολή να σκοτώσει τον τοπικό γραμματέα του κόμματος. Αντιμέτωπος με το συναίσθημα του έρωτα, αρχίζει να συνειδητοποιεί τον παραλογισμό του εγχειρήματος, μιας που ο πόλεμος έχει πια τελειώσει. Η πίστη όμως στον στρατιωτικό όρκο θα υπερισχύσει της αγάπης.
Άλλο ένα αριστούργημα της «πολωνικής σχολής», το οποίο από πολλούς κριτικούς θεωρείται ως μία από τα πιο σημαντικές και αντιπροσωπευτικές πολωνικές ταινίες στην ιστορία του παγκόσμιου κινηματογράφου.
Βραβείο FIPRESCI στο Φεστιβάλ Βενετίας (1959) και δύο υποψηφιότητες για BAFTA.
Λότνα (Lotna)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1959, έγχρ., 85΄ (ψηφιακή αποκατάσταση)
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda I Σενάριο: Wojciech Żukrowski, Andrzej Wajda I Διεύθυνση Φωτογραφίας: Jerzy Lipman I Ηθοποιοί: Jerzy Pichelski, Adam Pawlikowski, Jerzy Moes, Mieczysław Łoza, Bożena Kurowska, Wiesław Gołas Ι Παραγωγή: Studio Filmowe Kadr
Τελευταίο επεισόδιο στην ιστορία του πολωνικού ιππικού. Σεπτέμβριος του 1939 στην αρχή του β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι Γερμανοί εισβάλλουν στην Πολωνία. Η Λότνα -μια όμορφη αραβική φοράδα από το στάβλο μιας αριστοκρατικής οικογένειας- καταλήγει στον αρχηγό του λόχου και γίνεται το αντικείμενο του παράξενου πόθου των υπόλοιπων στρατιωτών. Ο πόλεμος όμως παίρνει τούς κατά σειρά αναβάτες της Λότνα τον έναν μετά τον άλλον …
Αθώοι μάγοι (Niewinni Czarodzieje)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1960, α/μ, 83΄ (ψηφιακή αποκατάσταση)
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Jerzy Andrzejewski, Jerzy Skolimowski Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Krzysztof Winiewicz Ι Ηθοποιοί: Tadeusz Łomnicki, Krystyna Stypułkowska, Wanda Koczeska, Roman Polański, Jerzy Skolimowski, Andrzej Trzaskowski Ι Παραγωγή: Studio Filmowe Kadr
Ψυχολογική σπουδή για δυο νέους που συναντιούνται σε ένα κλαμπ και περνούν μαζί μια νύχτα γεμάτη με ιδιόμορφο ερωτικό παιχνίδι λέξεων και απόψεων. Η πολιτικά αθώα υπόθεση της ταινίας, όπου ο κεντρικός ήρωας, ένας νέος γιατρός με μοναδικό πάθος να παίζει κρουστά στο τζαζ συγκρότημα του Κριστόφ Κομέντα, έγινε, για τους ιδεολογικούς καθοδηγητές της εποχής, πιο ενοχλητική και από το θέμα της εξέγερσης της Βαρσοβίας…
Βραβείο στο Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Εδιμβούργου (1961).
Όλα για πούλημα (Wszystko na sprzedaz)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1968, έγχρ., 94΄
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Andrzej Wajda Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Witold Sobociński Ι Ηθοποιοί: Beata Tyszkiewicz, Elżbieta Czyżewska, Andrzej Łapicki, Daniel Olbrychski Ι Παραγωγή: Zespół Filmowy Kamera
Το πολωνικό «8 ½» αποτελεί μια πρωτότυπη εικονογράφηση των παθών, πόθων και αδυναμιών των ανθρώπων του κινηματογράφου. Η ταινία δομείται γύρω από το μοτίβο ενός ηθοποιού, ο οποίος δεν εμφανίζεται στα γυρίσματα της ταινίας. Βασίζεται σε προσωπικά βιώματα του σκηνοθέτη, ο οποίος αδυνατεί να συμφιλιωθεί με το θάνατο του αγαπημένου του ηθοποιού (του εξαιρετικού Ζμπίγκνιεφ Τσιμπούλσκι, γνωστού από την ταινία Στάχτες και διαμάντια).
Βραβείο των Πολωνών Κριτικών Κιν/φου (1969).
Μωσαϊκό (Przekladaniec)
Μυθοπλασία (για την τηλεόραση), Πολωνία, 1968, α/μ, 35΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Stanisław Lem Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Wiesław Zdort Ι Ηθοποιοί: Bogumił Kobiela, Ryszard Filipski, Anna Prucnal, Jerzy Zelnik Ι Παραγωγή: Zespół Filmowy Kamera
Κωμωδία επιστημονικής φαντασίας βασισμένη σε σενάριο του Στανίσλαβ Λεμ. Δύο αδέλφια, ο ένας οδηγός και ο άλλος συνοδηγός, συμμετέχουν σ’ ένα σημαντικό αγώνα Ράλι. Η τραγική του έκβαση οδηγεί τα αδέλφια βαριά τραυματισμένα σε μια κλινική, η οποία ειδικεύεται σε μεταμοσχεύσεις. Θα επιζήσει μόνο ένας απ’ τους δύο, χάρη στη μεταμόσχευση οργάνων από τον άλλο. Για την ασφαλιστική εταιρία όμως, ο θάνατος του ενός από τα αδέλφια δεν είναι και τόσο ξεκάθαρο ζήτημα.
Κυνηγώντας μύγες (Polowanie na muchy)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1969, έγχρ., 104΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Janusz Głowacki Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Zygmunt Samosiuk Ι Ήθοποιοί: Małgorzata Braunek, Zygmunt Malanowicz, Hanna Skarżanka, Ewa Skarżanka, Daniel Olbrychski Ι Παραγωγή: PRF Zespoły Filmowe
Πικρή φαρσοκωμωδία που παρουσιάζει ένα σύγχρονο κόσμο, όπου οι άντρες είναι όλο και λιγότερο δυνατοί, αρρενωποί και ρομαντικοί, σε αντίθεση με τις γυναίκες που αποκτούν όλο και περισσότερη εξουσία, υπερισχύοντας των ανδρών και εγκλωβίζοντάς τους σαν τις μύγες σε μυγοπαγίδες. Η σατιρική εικόνα μιας κοινωνίας κυριαρχούμενης από το όχι και τόσο ασθενές φύλο, δοσμένη με ειρωνεία και πικρία ταυτόχρονα.
Υποψηφιότητα για το Χρυσό Φοίνικα στο Φεστιβάλ Καννών (1969).
Τοπίο μετά τη μάχη (Krajobraz po bitwie)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1970, έγχρ., 109΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Andrzej Brzozowski, Andrzej Wajda (βασισμένο στα διηγήματα του Tadeusz Borowski) Ι Διεύθυνση φωτογραφίας: Zygmunt Samosiuk Ι Ηθοποιοί: Daniel Olbrychski, Stanislawa Celinska, Aleksander Bardini, Tadeusz Janczar I Παραγωγή: Film Polski, PRF Zespoły Filmowe
Σε ένα από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης στη Γερμανία στο τέλος του β’ παγκοσμίου πολέμου, οι απελευθερωτές Αμερικανοί φρουρούν τους πρώην κρατούμενους διασφαλίζοντας την ομαλή μετάβασή τους στην κανονική ζωή. Οι τελευταίοι, αντιμέτωποι καταρχάς με το αίσθημα της επιβίωσης καλούνται να λάβουν δύσκολες πολιτικές αποφάσεις για το μέλλον τους. Το σενάριο βασίζεται στα διηγήματα του συγγραφέα Ταντέους Μπορόφσκι, ο οποίος δεν κατάφερε να ξεπεράσει τα τρομερά τραύματα από την παραμονή του στα στρατόπεδα συγκέντρωσης του Άουσβιτς και του Νταχάου, αυτοκτονώντας το 1951.
Υποψηφιότητα για Χρυσό Φοίνικα στις Κάννες (1970).
Ο γάμος (Wesele)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1972, έγχρ., 102΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Andrzej Kijowski (βασισμένο στο θεατρικό έργο του Stanislaw Wyspianski) I Διεύθυνση Φωτογραφίας: Witold Sobocinski I Ηθοποιοί: Marek Walczewski, Izabella Olszewska, Ewa Zietek, Daniel Olbrychski I Παραγωγή: Film Polski
«Που βρήκατε τόσο καλό σεναριογράφο;» ρώτησε τον Βάιντα, ο Ελία Καζάν, όταν είδε την ταινία. Η αφελής ερώτηση του διάσημου σκηνοθέτη, πέρα από την ανεκδοτολογική της διάσταση, αποτελεί περίτρανη απόδειξη πως το αμιγώς πολωνικό δράμα του Στάνισλαβ Βισπιάνσκι, συγγραφέα και ζωγράφου που έζησε στο μεταίχμιο 19ου και 20ου αιώνα, μπορεί να εντυπωσιάσει θεατές που δεν είναι εξοικειωμένοι με την πολωνική εθνική μυθολογία. Ο Βάιντα κατόρθωσε στην ταινία αυτή να μεταφράσει το δράμα της Πολωνίας του διαμελισμού και της προσπάθειας ομογενοποίησης των διαφορετικών κοινωνικών τάξεων σε μία κινηματογραφική γλώσσα κατανοητή στο διεθνές κοινό, αποτίοντας φόρο τιμής στο «πνεύμα του Βισπιάνσκι» που έχει επηρεάσει το έργο του.
Αργυρό Κοχύλι στο Φεστιβάλ του Σαν Σεμπαστιάν (1973).
Η γη της επαγγελίας (Ziemia Obiecana)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1974-2000, έγχρ., 138΄ (ψηφιακή αποκατάσταση)
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Andrzej Wajda (βασισμένο στο μυθιστόρημα του Władysław S. Reymont) Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Witold Sobociński, Edward Kłosiński, Wacław Dybowski Ι Ηθοποιοί: Daniel Olbrychski, Wojciech Pszoniak, Andrzej Seweryn, Kalina Jędrusik, Anna Nehrebecka Ι Παραγωγή: Zespół Filmowy X
Η μεταφορά στη μεγάλη οθόνη του μυθιστορήματος του βραβευμένου με Νόμπελ Πολωνού λογοτέχνη Βλαντίσλαφ Σ. Ρέιμοντ, διαδραματίζεται στην πόλη του Λοτζ -από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά κέντρα υφαντουργίας του 19ο αιώνα σε ραγδαία ανάπτυξη-, όπου η ψαλίδα μεταξύ εργοστασιαρχών, συνήθως Γερμανών, Εβραίων, Πολωνών, και εργατικής τάξης ολοένα και μεγαλώνει. Από αυτές τις τρεις εθνότητες κατάγονται και οι ήρωες τις ταινίας που αποφασίζουν από κοινού να ανοίξουν εργοστάσιο με σκοπό τον πλουτισμό. Ο άγριος καπιταλισμός τους καταπίνει και τους αναγκάζει να πράξουν ενάντια στις ηθικές αρχές τους. Μεταξύ των αριστουργημάτων του πολωνικού κινηματογράφου, τιμήθηκε με περισσότερα από 25 βραβεία, μεταξύ άλλων με τα: Μεγάλο Βραβείο στο Φεστιβάλ του Σικάγο (1975), Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Πολωνικού Κινηματογράφου στο Gdańsk (1975), Χρυσό Μετάλλιο στο φεστιβάλ της Μόσχας (1975), Α΄ βραβείο στο φεστιβάλ της Kartagena (1977), Μεγάλο Βραβείο στο φεστιβάλ στο Valladolid (1977) και με υποψηφιότητα για Όσκαρ ξενόγλωσσης ταινίας (1976).
Νεκρή τάξη (Umarla klasa)
Ντοκιμαντέρ, Πολωνία, 1976, έγχρ, 70΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Andrzej Smulski, Andrzej Wajda I Διεύθυνση Φωτογραφίας: Janusz Kalicinski, Edward Klosiński I Μοντάζ: Halina Prugar I Συμμετέχουν: Tadeusz Kantor, Maria Stangret-Kantor, Zofia Kalinska, Andrzej Welminski Ι Παραγωγή: Zespol Filmowy X
Η πιο διάσημη παράσταση του Ταντέους Κάντορ και του Θεάτρου Cricot 2 βασίζεται στα έργα των Βιτκάτσι (ψευδώνυμο του Στανισλάβ Ιγκνάσι Βιτκιέβιτς) και Μπρούνο Σουλτς και κινηματογραφήθηκε το 1976 από τον Βάιντα. Η παράσταση είναι ένα κολάζ φτιαγμένο από έντονες εικόνες, γκροτέσκες και ζοφερές, κινητικές και στατικές, με τον Κάντορ να βρίσκεται επί σκηνής και να σκηνοθετεί σαν μαέστρος τους ηθοποιούς του.
O άνθρωπος από μάρμαρο (Czlowiek z marmuru)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1977, α/μ & έγχρ, 165΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Aleksander Scibor-Rylski Ι Διεύθυνση φωτογραφίας: Edward Klosinski Ι Ηθοποιοί: Jerzy Radziwilowicz, Krystyna Janda, Tadeusz Lomnicki, Boguslaw Sobczuk Ι Παραγωγή: Film Polski, Zespol Filmowy X
Ο Βάιντα είχε γράψει το σενάριο της ταινίας Ο άνθρωπος από μάρμαρο πολλά χρόνια πριν βρει την κατάλληλη στιγμή για να το παρουσιάσει στους υπάλληλους του Πολωνικού Υπουργείου Πολιτισμού, πείθοντάς τους πως η ταινία αυτή δεν αποτελούσε καταφανή κριτική του κομμουνιστικού κράτους. Η περιορισμένη διανομή της ταινίας λειτούργησε θετικά συμβάλλοντας στον ευρύτερο απόηχό της και τη μεγάλη ανταπόκριση του κοινού. Συνδέοντας την καλλιτεχνική δεξιοτεχνία με την άμεση κριτική του ψεύδους, της βίας και της δουλοπρέπειας, η ταινία είχε απίστευτη δύναμη επίδρασης. Η δραματική πορεία του Ματέους Μπίρκουτ έγινε σύμβολο της πάλης του ατόμου με τον ολοκληρωτισμό. «Ο αγώνας του Μπίρκουτ για την αλήθεια δεν τέλειωσε την δεκαετία του ’50 διαρκεί ακόμη και σήμερα. Η απόδειξη είναι ο απελπισμένος αγώνας της Αγνιέσκα με την νομενκλατούρα της τηλεόρασης»– μοιάζει να λέει ο Βάιντα μέσω της ταινίας του. Θα ακολουθήσει Ο άνθρωπος από σίδερο το 1981 που αποτελεί τη συνέχεια της ιστορίας του Μπίρκουτ και του γιου του Μάτσιεκ.
Βραβείο FIPRESCI στις Κάννες (1978).
Χωρίς αναισθητικό (Bez znieczulenia)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1978, έγχρ., 125΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Agnieszka Holland, Andrzej Wajda Ι Διεύθυνση φωτογραφίας: Edward Klosiński | Ηθοποιοί: Zbigniew Zapasiewicz, Ewa Dalkowska, Andrzej Seweryn, Krystyna Janda Ι Παραγωγή: Zespol Filmowy X
Ταινία-αφετηρία για το λεγόμενο «κινηματογράφο της ηθικής ανησυχίας», ένα από τα σημαντικότερα ρεύματα του νέου πολωνικού σινεμά στο τέλος της δεκαετίας του 1970. Εμπνευστές του κινήματος ήταν νέοι καλλιτέχνες της εποχής, έχοντας στο πλευρό τους το Βάιντα δάσκαλο και μέντορά τους. Βασισμένη σε πραγματική ιστορία, η ταινία επικρίνει τον υπαρκτό σοσιαλισμό στην Πολωνία, που παρά τις οποιεσδήποτε προσπάθειες φιλελευθερισμού, οδηγείται στη χρεοκοπία. Ο σκηνοθέτης αποκαλύπτει τους μηχανισμούς λειτουργίας και ελέγχου της κοινωνίας, από τον οποίον δεν γλυτώνουν ούτε οι εξέχουσες προσωπικότητες.
Χρυσό Λιοντάρι στο Φεστιβάλ Πολωνικών Ταινιών του Gdańsk (1978) και Βραβείο Οικουμενικής Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες (1979).
Ο μαέστρος (Dyryzent)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1979, έγχρ., 102΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Andrzej Kijowski Ι Διεύθυνση φωτογραφίας: Sławomir Idziak | Ηθοποιοί: John Gielgud, Krystyna Janda, Andrzej Seweryn, Jan Ciecierski Ι Παραγωγή: Zespol Filmowy X
Ο Μαέστρος του Βάιντα κατέχει τη δεύτερη θέση στις πιο αγαπημένες ταινίες του Ίνγκμαρ Μπέργκμαν. Στην τόσο υψηλή αξιολόγηση συμβάλλει ίσως το μοτίβο της «αναζήτησης του χαμένου χρόνου», που συχνά επανέρχεται στο έργο του Σουηδού σκηνοθέτη. Η δραματική ιστορία τριών ανθρώπων για τους οποίους η μουσική συνιστά το νόημα της ζωής, βρήκε μεγαλύτερη απήχηση στο ευρωπαϊκό απ’ ότι το πολωνικό κοινό.
Αργυρή Αρκούδα για τον ηθοποιό Αντρέι Σεβέρυν στο Φεστιβάλ του Βερολίνου το 1980, Βραβείο FIPRESCI και OCIC στο φεστιβάλ του San Sebastian (1980), Grand Prix στο φεστιβάλ του Βελιγραδίου (1981).
Οι δεσποινίδες του Βίλκο (Panny z Wilka)
Μυθοπλασία, Πολωνία-Γαλλία, 1979, έγχρ., 116΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Zbigniew Kamiński (βασισμένη στο διήγημα του Jarosław Iwaszkiewicz) Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Edward Kłosiński Ι Ηθοποιοί: Daniel Olbrychski, Anna Seniuk, Christine Pascal, Maja Komorowska Ι Παραγωγή: Zespół Filmowy X, Pierson Production – Les Films Molière
Βασισμένη στο διήγημα του Γιαρόσλαβ Ιβασκίεβιτς, κλασικού πολωνού συγγραφέα του 20ου αιώνα, η ταινία θίγει το προσωπικό ζήτημα της σχέσης του ανθρώπου με τον χρόνο που έχει περάσει. Αναζητώντας ίχνη του παρελθόντος, ο κεντρικός ήρωας επιστρέφει μετά από πολλά χρόνια στον τόπο των νεανικών του χρόνων, μια τυπική πολωνική οικία ευγενών, την εποχή που όλες οι δεσποινίδες ήταν ερωτευμένες μαζί του, αναβιώνοντας μνήμες περασμένων συναισθημάτων. Εκείνος είναι πλέον σαραντάρης, και εκείνες σύζυγοι και μητέρες. Όσο κι αν θέλουν να επιστρέψουν στην παλιά οικειότητα, τα πράγματα έχουν αλλάξει.
Υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας (1980), Ειδικό Βραβείο Κριτικής Επιτροπής στα Πολωνικά Βραβεία Κιν/φου (1979).
Με το πέρας των χρόνων, των ημερών… (Z biegiem lat, z biegiem dni…)
Σειρά μυθοπλασίας (για την τηλεόραση), Πολωνία, 1980, έγχρ.
Επεισόδιο 1: Κρακοβία 1874, 58΄
Επεισόδιο 2: Κρακοβία 1886, 82΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Gabriela Zapolska, Joanna Ronikier I Διεύθυνση Φωτογραφίας: Witold Adamek, Edward Klosiński I Ηθοποιοί: Jerzy Grzegorzewski, Dorota Pomykala, Melania Sadecka, Jan Nowicki, Anna Tomaszewska I Παραγωγή: Teatr Stary W Krakowie, WFF Wroclaw, WFDiF, Zespol “X” DLA TVP
Το 1978 στο Θέατρο «Στάρυ» στην Κρακοβία ο Βάιντα παρουσίασε μια 7ωρη παράσταση-ποταμό, με έργα πολωνών συγγραφέων της εποχής μεσοπολέμου. Στην παράσταση αυτή θα βασιστεί αργότερα η τηλεοπτική σειρά.
Ο άνθρωπος από σίδερο (Czlowiek z zelaza)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 1981, έγχρ., 147΄ (ψηφιακή αποκατάσταση)
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Aleksander Scibor-Rylski Ι Διεύθυνση φωτογραφίας: Edward KlosinskiΙ Ι Ηθοποιοί: Jerzy Radziwilowicz, Krystyna Janda, Marian Opania, Bogusław Linda | Παραγωγή: Zespol Filmowy X
Η γέννηση της «Αλληλεγγύης» στην Πολωνία και οι ανθρώποι που αντιστάθηκαν στο κομουνιστικό καθεστώς. Η ταινία υπενθυμίζει πως η πορεία της κατάρρευσης του κομουνισμού στην Ευρώπη, που τελικά θα οδηγήσει και στην πτώση του τείχους του Βερολίνου, ξεκινά τον Αύγουστο του 1980 στα ναυπηγεία του Γκντανσκ. Εκεί εργαζόταν ο Λεχ Βαλέσα καθώς και ο κεντρικός χαρακτήρας της ταινίας ο Μάτσιεκ Μπίρκουτ, γιος του Ματέους, του ήρωα της ταινίας Ο άνθρωπος από μάρμαρο. Χρυσός Φοίνικας και Βραβείο Οικουμενικής Κριτικής Επιτροπής στο Διεθνές Φεστιβάλ Καννών (1981), Βραβείο «Αλληλεγγύης» στο Φεστιβάλ Πολωνικών Ταινιών στο Gdańsk (1981), Υποψηφιότητα για Όσκαρ (1982).
Δαντών (Danton)
Μυθοπλασία, Γαλλία- Πολωνία, 1982, έγχρ., 136΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Jean-Claude Carrière (βασισμένο στο θεατρικό έργο της Stanislawa Przybyszewska) Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Igor Luther | Ηθοποιοί: Gérard Depardieu, Wojciech Pszoniak, Anne Alvaro, Roland Blanche, Patrice Chéreau I Παραγωγή: Gaumont, TF1 Films, S.F.P.C., T.M., Ministère de la Culture, Film Polski, Les Films du Losange, Zespół Filmowy X
Η ταινία του Βάιντα για την Γαλλική Επανάσταση γυρίζεται την εποχή που η επανάσταση της «Αλληλεγγύης» στην Πολωνία λήγει άδοξα. Η επανάσταση που τρώει τα ίδια τα παιδιά της- αυτή είναι η κεντρική ιδέα της ταινίας του Βάιντα που βασίζεται στο θεατρικό έργο της Στανισλάβα Ψιμπισέφσκα. Η ταινία αναλύει την αναπτυσσόμενη επαναστατική τρομοκρατία που καταπίνει τους επινοητές της και την οξύμωρη συνθήκη, όπου το δίκαιο του ατόμου υποσκιάζεται από το δίκαιο του όχλου, ο όποιος υποτίθεται ότι αγωνίζεται πρωτίστως για το δίκαιο του ατόμου. Το 1982 το στρατιωτικό καθεστώς της Πολωνίας θα κλείσει στις φυλακές τα στελέχη της «Αλληλεγγύης», και παραλίγο να στείλει στη λαιμητόμο τον Λεχ Βαλέσα.
BAFTA Καλύτερης Ξενόγλωσσης Ταινίας (1984), Σεζάρ Σκηνοθεσίας (1983), Βραβείο Ερμηνείας από το Φεστιβάλ του Μόντρεαλ (1983) (από κοινού στους Gérard Depardieu και Wojciech Pszoniak).
Η θυσία του Κόρτσακ (Korczak)
Μυθοπλασία, Πολωνία-Γερμανία, 1990, α/μ, 113΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Agnieszka Holland Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Robby Muller Ι Ηθοποιοί: Wojciech Pszoniak, Ewa Dałkowska, Teresa Budzisz-Krzyżanowska, Marzena Trybała, Piotr Kozłowski Ι Παραγωγή: Studio Filmowe Perspektywa, Regina Ziegler Filmproduktion (Berlin Zachodni), Telmar Film International Ltd., Erato Films, ZDF, BBC Films
Σε σενάριο της Ανιέσκα Χόλαντ, η ταινία αποτίει φόρο τιμής στον Πολωνό-εβραίο γιατρό, παιδαγωγό και συγγραφέα Γιάνους Κόρτσακ , ο οποίος θεωρείται και πρόδρομος της χάρτας των δικαιωμάτων του παιδιού. Ο Κόρτσακ, ιδρυτής δυο ορφανοτροφείων στην προπολεμική Βαρσοβία, αφιέρωσε τη ζωή του στα ορφανά παιδιά, τα οποία και ακολούθησε στην μετακόμισή τους στο Γκέτο της Βαρσοβίας, αλλά και τους θαλάμους αερίων του χιτλερικού στρατοπέδου της Τρεμπλίνκα το 1942. Φέτος, το 2012, εορτάζεται επίσημα στην Πολωνία το «Έτος Γιάνους Κόρτσακ», με αφορμή τη συμπλήρωση 70 χρόνων από τη «θυσία του Κόρτσακ» και 100 χρόνων από τη δημιουργία του πρωτοποριακού ορφανοτροφείου «Dom Sierot».
Βραβείο Φωτογραφίας στα Γερμανικά Βραβεία Κιν/φου (1991), Ειδική Μνεία της Κριτικής Επιτροπής στις Κάννες (1990).
Κατίν (Katyn)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 2007, έγχρ., 117΄
Σκηνοθεσία: Andrzej Wajda Ι Σενάριο: Andrzej Wajda, Władysław Pasikowski, Przemysław Nowakowski Ι Διεύθυνση Φωτογραφίας: Paweł Edelman, Marek Rajca Ι Ηθοποιοί: Artur Żmijewski, Andrzej Chyra, Maja Ostaszewska, Danuta Stenka Ι Παραγωγή: Akson Studio Ι Συμπαραγωγή: Telewizja Polska – Agencja Filmowa, Telekomunikacja Polska (με την υποστήριξη του Πολωνικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου) | Διανομή: VIDEORAMA
Ο Βάιντα θίγει για πρώτη φορά στην ταινία αυτή την εικόνα της πολωνικής κοινωνίας με φόντο τα μεταπολεμικά διλήμματα. Τόσο λόγοι πολιτικοί για πάνω από μισό αιώνα, όσο και η αμηχανία καλλιτεχνικής έκφρασης για περισσότερο από δέκα χρόνια, εμπόδισαν αρκετούς Πολωνούς σκηνοθέτες να αγγίξουν τη θεματική αυτή. Η σοβιετική φρασεολογία την οποία είχε υιοθετήσει και η Πολωνία, ισχυριζόταν πως οι 20.000 Πολωνοί αξιωματικοί, οι οποίοι αιχμαλωτίσθηκαν το 1939, δολοφονήθηκαν από τους Γερμανούς μετά το 1941, ενώ στην πραγματικότητα εκτελέσθηκαν με εντολή του Στάλιν το 1940. Ο Βάιντα με την ταινία αυτή ξεπερνά την αδυναμία αναφοράς σε ένα έγκλημα, το οποίο παύει πλέον να είναι ταμπού. Αν και ο ίδιος συνδέεται προσωπικά με την ιστορία, καθώς το όνομα του πατέρα του βρίσκεται στην λίστα των θυμάτων, η αναπαράστασή του εστιάζει κυρίως στις γυναίκες-μάρτυρες: μητέρες, σύζυγοι και κόρες.
Υποψηφιότητα για Όσκαρ Ξενόγλωσσης Ταινίας (2008), Βραβείο Κοστουμιών στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου (2008), επτά βραβεία στα Πολωνικά Βραβεία Κιν/φου.
Γλυκειά έξαψη (Tatarak)
Μυθοπλασία, Πολωνία, 2009, έγχρ., 83΄
Σκηνοθεσία-Σενάριο: Andrzej Wajda (βασισμένο στο διήγημα του Jarosław Iwaszkiewicz) Ι Διεύθυνση φωτογραφίας: Paweł Edelman Ι Σκηνογραφία: Magdalena Dipont Ι Ηθοποιοί: Krystyna Janda, Paweł Szajda, Jan Englert, Jadwiga Jankowska-Cieślak Ι Παραγωγή: Akson Studio, Telewizja Polska – Agencja Filmowa, Agencja Media Plus (με την υποστήριξη του Πολωνικού Ινστιτούτου Κινηματογράφου) | Διανομή: VIDEORAMA
Βασισμένη στο διήγημα του Γιάροσλαβ Ιβάτσκιεβιτς, η ταινία δίνει αρχικά την εντύπωση μιας συγκινητικής και διακριτικής ιστορίας για την ανεκπλήρωτη αγάπη, σύντομα ωστόσο μετατρέπεται σε πολυδιάστατη αφήγηση για τον έρωτα που έρχεται καθυστερημένος και το θάνατο που έρχεται νωρίς. Η ηθοποιός Κριστίνα Γιάντα δεν υποδύεται μόνο το ρόλο της κεντρικής ηρωίδας Μάρθας, αλλά και τον εαυτό της – μιας γυναίκας που θρηνεί τον πρόωρο θάνατο του αγαπημένου της συζύγου, του επιτυχημένου οπερατέρ Έντβαρντ Κλοσίνσκι, για πολλά χρόνια στενού συνεργάτη του Βάιντα. Οι δυο γυναίκες – η Μάρθα και η Κριστίνα – συγχωνεύονται σε μία βαθιά πληγωμένη ύπαρξη που πρέπει να βρει την εσωτερική δύναμη να αντιμετωπίσει το αναπόφευκτο του θανάτου.
Βραβείο Alfred Bauer στο φεστιβάλ του Βερολίνου (2009), Βραβείο FIPRESCI στα Ευρωπαϊκά Βραβεία Κινηματογράφου (2009).