Δώδεκα χρόνια μετά το αποκαλυπτικό και συγκινητικό ντοκιμαντέρ για τους αυτοκρατορικούς πιγκουίνους και την περιπέτεια αναπαραγωγής τους, ο βραβευμένος με Όσκαρ Luc Jacquet επιστρέφει με ένα ακόμα μοναδικό εγχείρημα.
Το Ταξίδι του Αυτοκράτορα 2: Το κάλεσμα είναι μια επική ιστορία με ασύλληπτα τοπία και πρωτόγνωρες υποθαλάσσιες λήψεις που απαθανατίζουν την εκπληκτική βιοποικιλότητα ενός από τα πιο όμορφα οικοσυστήματα του κόσμου.
Θέτει ερωτήματα γύρω από τη δύναμη του ενστίκτου και αποκαλύπτει το μυστηριώδες κάλεσμα των αυτοκρατόρων όπως δεν το έχει δει ποτέ κανείς. Η ταινία είναι μια εξαιρετική μαρτυρία της ανεξερεύνητης πολικής άγριας ζωής αλλά και των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής.
Την αφήγηση αλλά και επιμέλεια του ελληνικού κειμένου έχει αναλάβει ο Διονύσης Σαββόπουλος, συνοδεύοντας με τη χαρακτηριστική χροιά και την ευαισθησία του τον θεατή στο ηρωικό αυτό ταξίδι.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Σύνοψη
Μέσα από την ματιά και τις αναμνήσεις του προγόνου του, ένας νεαρός πιγκουίνος ετοιμάζεται να ζήσει το πρώτο του ταξίδι. Ενστικτωδώς απαντά στο μυστήριο κάλεσμα που τον ωθεί προς τον ωκεανό για να αντιμετωπίσει τις απίστευτες δοκιμασίες που θα χρειαστεί να ξεπεράσει για να εκπληρώσει το πεπρωμένο του και να εξασφαλίσει την επιβίωση του είδους του. Περιηγηθείτε μαζί του στα τοπία της Ανταρκτικής, νιώστε τον αέρα και το κρύο που αντιμετωπίζει σε κάθε του βήμα και βουτήξτε μαζί του στα μέχρι τώρα ανεξερεύνητα του βυθού της θάλασσας.
Σημείωμα του δημιουργού Luc Jacquet
Η περιπέτεια συνεχίζεται
12 χρόνια μετά το Ταξίδι του Αυτοκράτορα, ξαναβρίσκω τους αυτοκρατορικούς πιγκουίνους κατά τη διάρκεια της αποστολής Wild-Touch Antarctica. Μιλώντας γι’ αυτό σε όλο τον κόσμο, είχαν σχεδόν γίνει μια αφηρημένη έννοια. Φοβόμουν πως η εικόνα που είχα σχηματίσει, υπέρβαινε την πραγματικότητα – κι όμως όχι! Είμαι πολύ χαρούμενος που τους ξαναβλέπω, είναι ακόμη πιο όμορφοι κι απ’ όσο τους θυμόμουν! Η έλξη που νιώθω γι’ αυτούς είναι ξεκάθαρη. Καταρχάς είναι η σιλουέτα τους που μοιάζει στην δική μας, που από μακριά είναι πραγματικά έντονο. Το να συναναστρέφεσαι με τους πιγκουίνους αποτελεί κάτι παραπάνω από μια απλή παρατήρηση – είναι μια γνωριμία. Είναι εξοικειωμένοι μαζί μας. Αυτό είναι πολύ σπάνιο. Είμαστε αρπακτικά, τα ζώα μας αποφεύγουν. Οι πιγκουίνοι, όχι μόνο μας ανέχονται αλλά θέλουν να μας γνωρίσουν, μας πλησιάζουν…Είναι πραγματικά μοναδικά όντα. Δεν έχω καλύτερη ανάμνηση από τη βόλτα μου πάνω στο πάγο, συνοδευόμενος από έναν πιγκουίνο για μεγάλο μέρος της διαδρομής. Είναι μεγάλο προνόμιο να ξαναζούμε αυτές τις στιγμές μαζί σας και να συνεχίζουμε την περιπέτεια.
Αυτό το μυστικό κάλεσμα, αυτό το ένστικτο που επιτρέπει στον αυτοκρατορικό πιγκουίνο να πραγματοποιήσει το θαύμα να παραμείνει ζωντανός, εκεί που κανείς άλλος δεν μπορεί να επιζήσει, μου φάνηκε σαν αποκάλυψη κατά τη διάρκεια του τελευταίου ταξιδιού.
Πίσω στην Ανταρτική
Η Ανταρκτική με παθιάζει και με ταξιδεύει. Κάθε φορά που επιστρέφω είναι ένα όνειρο, κάτι εκτυφλωτικό, μια περιπέτεια. Η μαγεία παραμένει άθικτη. Πέρασα συνολικά 3,5 χρόνια εκεί και δεν θα την βαρεθώ ποτέ.
Στην καρδιά μου έχω κρατήσει κάποια ανείπωτα πράγματα για τους πιγκουίνους, ένα μέρος της ζωής τους εξακολουθεί να μου διαφεύγει. Κινώ γη και ουρανό για να οργανώσω μια καινούρια αποστολή στο Dumont d’Urville στο αρχιπέλαγος Géologie Archipelagos, ένα από τα ομορφότερα μέρη στον κόσμο.
Για να φτάσουμε εκεί, χρειάζονται 24 ώρες πτήσης από το Παρίσι στο Χόμπαρτ της Τασμανίας, και 11 μέρες με καράβι γύρω από τα παγόβουνα και αντιμετωπίζοντας καταιγίδες. Έντεκα άτομα φτάσαμε εκεί, στα πλαίσια της καλλιτεχνικής και επιστημονικής αποστολής Wild-Touch Antarctica για να εξακριβώσουμε την ομορφιά, την απίστευτη βιοποικιλότητα του τόπου και να μεταφέρουμε μια πρωτοφανή ματιά του αρχιπελάγους.
Φτάνοντας εκεί, άφησα την τσάντα μου και πήγα στη φωλιά των πιγκουίνων, όπου βρίσκεται εγκατεστημένη η αποικία. Είχαν ήδη περάσει 12 χρόνια που είχα να τους δω. Τους ξαναέβρισκα επιτέλους, σαν να μην είχαν κουνηθεί από τότε, σαν να είχε σταματήσει ο χρόνος από την τελευταία μου επίσκεψη. Ένιωσα μεγάλη συγκίνηση αντικρίζοντας 7000 πιγκουίνους! Παραμείναμε εκεί για 2 μήνες, από τον Νοέμβριο μέχρι τον Δεκέμβριο. Είχα τον χρόνο να τους παρακολουθήσω ξανά, να τους ακολουθώ συνεχώς για να μελετήσω την συμπεριφορά τους, με την ελευθερία να τα καταγράψω όλα για την ταινία. Είχα αποκτήσει περισσότερη ωριμότητα για να εκτιμήσω το προνόμιο που είχα να βρίσκομαι εκεί.
Το ένστικτο
Η ιδέα να γυρίσω μια ταινία μου ήρθε κατά νου, όταν κατά την διάρκεια της αποστολής βοηθούσα τους νεοσσούς να μπουν στην θάλασσα. Γιατί ξεκινούν έτσι ξαφνικά; Έχουν λάβει κάποιο μήνυμα; Επί τέσσερις μήνες ήταν καθιστοί στην αποικία τους και ξαφνικά αποφασίζουν να φύγουν. Αποφάσισα να τους ακολουθήσω. Δεν τους έχασα από τα μάτια μου. Προχωρούσα στον ρυθμό τους, μέχρι που μερικές φορές έτρεχα για να τους ξεπεράσω. Η πορεία τους διαρκούσε πολλή ώρα, σταματούσαν, δίσταζαν, έψαχναν. Πήγα μαζί τους ως την θάλασσα. Για πρώτη φορά παρευρισκόμουν στη μεγάλη βουτιά των νεοσσών πιγκουίνων. Το βράδυ, ο Vincent Munier, ένας από τους δύο φωτογράφους της αποστολής που δούλευε στο φως της δύσης του ηλίου, ανέλαβε να απαθανατίσει εκείνη την στιγμή. Το επόμενο πρωί ακόμη τίποτα. Δεν είχα κουνηθεί. Τι περίμεναν; Έμεναν εκεί, ακίνητοι. Ύστερα από 4 μέρες, ένας από αυτούς πλησίασε στην άκρη του νερού και βούτηξε. Οι άλλοι ακολούθησαν, πήδηξαν όλοι μαζί, και εξαφανίστηκαν μακριά. Με συγκίνησε πραγματικά, είχα περάσει τόσες μέρες κοντά τους και δεν θα τους ξανά έβλεπα ποτέ. Αυτοί οι νεαροί πιγκουίνοι, καλυμμένοι ακόμα από πούπουλα, μόλις είχαν βουτήξει στο νερό για 4 χρόνια χωρίς να ξέρουν να κολυμπούν. Μήπως είναι αυτό που αποκαλούμε ένστικτο;
Το θαύμα της επιβίωσης
Καταγράφοντας τον κύκλο της ζωής των αυτοκρατόρων, συνειδητοποίησα πως είναι γεμάτη συναντήσεις που ποτέ δεν αναβάλουν. Κατά τη διάρκεια της εξέλιξής τους, οι αυτοκράτορες επιβιώνουν εκεί που κανένα άλλον ον δεν μπορεί. Υπάρχει μια κατευθυντήρια δύναμη, ένα ένστικτο.
Στο Dumont d’Urville, οι αυτοκράτορες αυξήθηκαν από το 1956. Ο Christophe Barbraud, ένας βιολόγος φίλος μου, μου εξήγησε πως είχε ασχοληθεί με έναν αυτοκρατορικό πιγκουίνο ηλικίας 43 ετών. Η μοίρα του κατά την τελευταία περίοδο αναπαραγωγής του με γοήτεψε. Πόσες φορές κόντεψε να χάσει την ζωή του ψάχνοντας να βρει τον ωκεανό ύστερα από 4 μήνες νηστείας, στον πιο δύσκολο χειμώνα του πλανήτη; Από πόσα αρπακτικά κατάφερε να ξεφύγει; Η μακροζωία του μου πρόσφερε μια ενδιαφέρουσα δραματική εξέλιξη, γιατί ήρθε αντιμέτωπος με θέματα όπως το θαύμα του να είσαι ζωντανός και η επιμονή. Αντιμετώπισα τον πιγκουίνο σαν έναν ηθοποιό. Ήθελα να μου διηγηθεί τα ταξίδια του. Ως ανθρώπινα όντα, νιώθουμε εξαιρετικά ευαίσθητοι μπροστά στα τρελά στοιχεία της Ανταρκτικής. Ο αυτοκράτορας όμως, παραμένει στωικός σε μια χιονοθύελλα. Αυτό σε προκαλεί να νιώσεις σεβασμό και θαυμασμό. Τα πάντα με συναρπάζουν σχετικά με αυτό το άγριο ζώο: το χάρισμά του, η ηρεμία του, ο ρυθμός του, που είναι τόσο κοντά στο δικό μας κώδικα.
Απρόσιτα μέρη
Είναι περίπλοκο να πάει κανείς στην Ανταρκτική και ήμασταν μια πολύ μικρή ομάδα. Κατά την άφιξη μας, είχαμε ένα πολυάσχολο πρόγραμμα και διαθέταμε δύο μήνες για να το πετύχουμε. Θέλαμε να προχωρήσουμε πολύ γρήγορα, αλλά έπρεπε να δεχτούμε ότι ήταν αδύνατο.
Διασχίζοντας την Ανταρκτική, το τοπίο σου προσφέρει τον χρόνο να σκεφτείς και να παρατηρήσεις ό,τι συμβαίνει γύρω σου. Γινόμαστε διαπερατοί, το βλέμμα μας ευερέθιστο και οι αισθήσεις μας αναπτύσσονται. Καθώς οι βδομάδες περνούν, νιώθω όλο και περισσότερο εξοικειωμένος με την αποικία των πιγκουίνων. Με δέχτηκαν στην προσωπική τους ζωή και την καθημερινότητά τους. Αποκοιμήθηκα κάτω από τον ήλιο, μέσα στη μέση των νεοσσών που με ξύπναγαν τραβώντας με το ράμφος τους την κουβέρτα μου. Δεν είχα πια την ίδια επαφή με τον χρόνο, δεν υπήρχε η έννοια του ραντεβού και του κινητού τηλεφώνου! Η φύση με καθοδηγούσε σε κάθε μου βήμα. Έζησα στον ρυθμό αυτών των ζώων, με τις μόνες δυσκολίες την κούραση και το κρύο, είναι μια απίστευτη ευκαιρία! Ο καθένας δούλευε μόνος του, σε διαφορετικά μέρη και σε διαφορετικές χρονικές στιγμές. Όταν ξανασυναντιόμασταν, βρίσκαμε την ευκαιρία για μεγάλες συζητήσεις, με τον καθένα μας να διηγείται τα βιώματά του, και να δείχνουμε τις φωτογραφίες που τραβήξαμε μέσα στη μέρα.
Στην Ανταρκτική πρέπει να προσέχεις τις εναλλαγές στις καιρικές συνθήκες. Ποτέ δεν ξέρεις πως θα αλλάξει ο καιρός. Μπορεί να παραμείνει σταθερός κατά τη διάρκεια της μέρας ή να σε ξεσηκώσουν δυνατοί άνεμοι σε λίγα μόνο λεπτά. Οι θερμοκρασίες μπορούν πολύ γρήγορα να κυμανθούν από 0 ως -20 βαθμούς Κελσίου και τα τοπία να μεταμορφωθούν σε λιγότερο από κάτι ώρες σε απρόσιτα μέρη για τα γυρίσματα.
Ο Αυτοκράτορας
Ο αυτοκρατορικός πιγκουίνος είναι ένα είδος που ακροβατεί σε τεντωμένο σχοινί. Αυτό το πτηνό έχει ύψος κατά μέσο όρο λίγο πάνω από ένα μέτρο. Ανήκει στην οικογένεια των σπονδυλωτών και μπορεί να επιβιώσει εκεί που κανένας άλλος ζωντανός οργανισμός δεν μπορεί. Κάθε χρόνο, στην αρχή του χειμώνα, ενώ όλα τα άλλα ζώα φεύγουν, ο αυτοκράτορας επιστρέφει στη λευκή ήπειρο για να δώσει ζωή.
Αυτή η καινούρια ταινία έρχεται να ολοκληρώσει την ιστορία για όσα δεν ξέρουμε, την άγνωστη πλευρά των αυτοκρατόρων. Ποιο μήνυμα καλεί όλους τους αυτοκράτορες να εγκαταλείψουν τον ωκεανό τον Μάρτιο; Τι ωθεί το αρσενικό να εγκαταλείψει τον νεοσσό για να επιζήσει; Είναι άραγε αυτό το ένστικτο; Το κάλεσμα που ωθεί αυτό το είδος να είναι στην ώρα του σ’ αυτά τα μεγάλα συναπαντήματα. Αυτό που οδηγεί τους νεοσσούς να περπατούν σε σειρά, σαν ενήλικες, αυτό που χωρίς να έχουν ξανά κολυμπήσει ποτέ στην ζωή τους, απλά πέφτουν στο νερό και κολυμπούν χιλιόμετρα.
Από επιστημονική άποψη, δεν υπάρχει μόνο μία απάντηση σε όλα αυτά. Η επιστήμη ψάχνει για απαντήσεις, μελετάει τις ορμόνες, τις συνθήκες του περιβάλλοντος. Για έναν σκηνοθέτη, αυτό το απύθμενο και δυσνόητο μέρος του ζώου, είναι απόλυτα συναρπαστικό. Αυτή η ανεξήγητη μαγεία της ζωής των αυτοκρατόρων κάνει αυτά τα είδη ακόμα πιο όμορφα!
Οι αυτοκράτορες αναγνωρίζονται μέσα από το τραγούδι τους
Κάθε αυτοκράτορας έχει μια μοναδική φωνή για τη διευκόλυνση της αναγνώρισής του. Για να ακουστούν πάνω από τον θόρυβο της αποικίας, οι πιγκουίνοι στέκονται και χρησιμοποιούν το στήθος τους ως αντηχείο. Γύρω από τον τραγουδιστή, διαμορφώνεται ένας σιωπηλός κύκλος για λίγα δευτερόλεπτα, αρκετά όμως ώστε ο καλούμενος να ακούσει το τραγούδι. Ένας ενήλικας διακρίνει την κραυγή του παιδιού του, ακόμα και όταν ο θόρυβος της αποικίας υπερβαίνει τα 6dB.
Το φτέρωμα των αυτοκρατόρων είναι πιο κρύο κι από τον αέρα!
Με τη μελέτη υπέρυθρων εικόνων των αυτοκρατόρων στην αποικία Dumont d’Urville, Σκωτσέζοι και Γάλλοι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι η επιφάνεια του φτερώματος των αυτοκρατόρων ήταν πιο κρύα κι από τον αέρα. Σχεδόν όλη η επιφάνεια του φτερώματος των ζώων βρίσκονταν κάτω από το σημείο ψύξης, με εξαίρεση τα ράμφη τους και τα μάτια τους.
Οι αποικίες πιγκουίνων
Οι αποικίες πιγκουίνων είναι εκεί που βρίσκονται οι αυτοκράτορες για να αναπαραχθούν κατά τη διάρκεια του νότιου χειμώνα. Παρά την τεράστια περιοχή της Ανταρκτικής ηπείρου, υπάρχουν λίγες τέτοιες τοποθεσίες. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πληρούν πολύ συγκεκριμένα κριτήρια. Είναι επίπεδες σανίδες πάγου, σταθερές καθ’ όλη την διάρκεια του χρόνου. Ο πάγος πρέπει να είναι αρκετά παχύς και ισχυρός για να εξασφαλίσει τη μέγιστη ασφάλεια των πιγκουίνων κατά τη διάρκεια της αναπαραγωγής. Ο προσανατολισμός της περιοχής είναι επίσης καθοριστικός: πρέπει να βρεθούν υπό την προστασία από τον αέρα καθώς όταν είναι πολύ έντονος, αποδυναμώνει τον πάγο.
Οι ερωτικές παρελάσεις
Οι παρελάσεις ξεκινούν κατά την επιστροφή των αυτοκρατόρων στις αποικίες τους. Διαρκούν περίπου δέκα ημέρες. Είναι μια τεράστια συνάντηση όλων των αυτοκρατόρων της αποικίας. Σε αυτό το σημείο, ο αριθμός των αυτοκρατόρων είναι πολύ κρίσιμος.
Τα αρσενικά και τα θηλυκά είναι σε θέση να αναπαραχθούν. Οι αυτοκράτορες παρελαύνουν και τραγουδούν όλοι μαζί την ίδια στιγμή. Για μέρες μοιάζει να χορεύουν, να τεντώνουν τον λαιμό τους, να σκύβουν το κεφάλι τους σαν να υποκλίνονται. Μερικά ζευγάρια, μόνο το 15%, καταφέρνουν, να αναγνωριστούν από την προηγούμενη εποχή. Για άλλους, σχηματίζονται νέα ζευγάρια. Νέοι αυτοκράτορες και ενήλικες που δεν έχουν βρει ταίρι επιστρέφουν πάλι στον ωκεανό. Η ζωή μες το καταχείμωνο στην Ανταρκτική είναι πάρα πολύ δύσκολη, καθώς οι αυτοκράτορες έρχονται μόνο για να αναπαραχθούν. Στο τέλος της παρέλασης οι πιγκουίνοι ζευγαρώνουν και στη συνέχεια πέφτει ξανά ησυχία.
Σκηνοθεσία: LUC JACQUET
Παραγωγή: YVES DARONDEAU CHRISTOPHE LIOUD, EMMANUEL PRIOU
Συμπαραγωγή: LAURENT BAUJARD PIERRE-EMMANUEL, FLEURANTIN et VINCENT DEMARTHE
Μουσική: CYRILLE AUFORT
Επιμέλεια κειμένου/αφήγηση στα ελληνικά: ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΣΑΒΒΟΠΟΥΛΟΣ