Την πρώτη επίσημη ημέρα της Άνοιξης, συζήτησα με τον Μάριο Ιωάννου, λίγες μέρες αφότου είχα βρεθεί στο Artiria Athens και είχα συμμετάσχει στην «Τελετή Τσαγιού» που παρουσιάζει εκεί.
Μια παράσταση που δεν αφορά μόνο το τσάι, αλλά τον χρόνο, την ευθύνη και τις αθέατες πλευρές της καθημερινότητάς μας. Ποιος μαζεύει το τσάι μας; Κάτω από ποιες συνθήκες παράγεται ό,τι θεωρούμε δεδομένο; Ποιο είναι το πραγματικό κόστος των προϊόντων που καταναλώνουμε;
Ο Ιωάννου, ως Κικουνοχάνα, δεν μας δίνει απαντήσεις. Απλώς μας αφήνει να κοιτάξουμε το είδωλό μας στο πάτο του φλιτζανιού και να αναρωτηθούμε αν έχουμε το θάρρος να το αντικρίσουμε. Κάτι που κάνει με χιούμορ και τρυφερότητα.
Ακολουθεί μια αποτύπωση των όσων είπαμε.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η Γέννηση της «Τελετής Τσαγιού»
Η παράσταση Tea Ceremony μιλά για την παιδική εργασία, τη σύγχρονη σκλαβιά και το σκληρό πρόσωπο του καπιταλισμού. Είναι ένας μονόλογος, που δημιουργήσαμε από το μηδέν εγώ και ο σύντροφός μου, Achim Wieland.
Με τον Achim το δουλεύαμε καιρό. Αυτοσχεδίαζα επί σκηνής ενώ ο Αchim κρατούσε αμέτρητες σημειώσεις. Παράλληλα ψάχναμε και από χίλιες δυο πηγές. Ταινίες, Βιβλία, Χαϊκού, φωτογραφίες, μουσικές. Εγώ ας πούμε πέτυχα ένα ντοκιμαντέρ που έλεγε για την “σπαρακτική ομορφιά της εναλλαγής των τεσσάρων εποχών του χρόνου” στην Ιαπωνία. Ο Achim εντόπισε ένα παραδοσιακό παραμύθι… Για μήνες συναρμολογούσαμε το έργο σαν παζλ, μέχρι να καταλήξουμε στη δομή του.
Αυτό που παρακολούθησες τις προάλλες είναι το αποτέλεσμα μιας εξέλιξης έξι ετών.
Η Συνάντηση Ανατολής και Μεσογείου
Όταν ξεκίνησε η παράσταση είχε μια φόρμα αυστηρή, μιας και ήταν φρέσκια ακόμα η επιρροή της δασκάλας που είχα από το Τόκιο. Το στάδιο των προβών που αφορούσε το κινησιολογία ήταν μαρτύριο για μένα. Η Zuiou Shinozuka που είναι δασκάλα και χορεύτρια στο Κυότο με διέκοπτε συνέχεια (“no , no you are not supposed to…”). Τα ανοικονόμητα χέρια μου έπρεπε να περιοριστούν. Ένας παθιασμένος Μεσογειακός τύπος με μια Γιαπωνέζα χορογράφο και ένα Γερμανό σκηνοθέτη. Σαν ανέκδοτο ακούγεται.Ένα ανέκδοτο που δε θα άλλαζα με τίποτα στον κόσμο.
Υπάρχει ένα σπουδαίο βιβλίο, το “The Invisible Actor” του Yoshi Oida, όπου περιγράφει πώς έφυγε από την Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, και την κλειστή φόρμα του Καμπούκι, ανακαλύπτοντας το δυτικό θέατρο, διατηρώντας όμως την αυστηρότητα της ιαπωνικής φόρμας. Διαβάζοντας το, ως μεσογειακός, ένιωθα λες και έπρεπε να κάνω την αντίθετη διαδρομή από τον Oida.
Πάντως, τη φόρμα αποφάσισα να τη σπάσω συνειδητά – προσαρμοζόμενος σε διάφορες συνθήκες.
Στην Αθήνα, για παράδειγμα, βρίσκομαι πολύ κοντά στο κοινό. Είναι κι αυτός ένας λόγος που η Κικουνοχάνα έπρεπε να γίνει πιο προσιτή, πιο ανθρώπινη. Άρχισα να εισάγω περισσότερο χιούμορ. Το γέλιο ανοίγει το κοινό, το προετοιμάζει. Έτσι, όταν έρθει η στιγμή της σύγκρουσης, το χτύπημα γίνεται πιο δυνατό.
Αυτό το είχα διαπιστώσει και με το «Ημερολόγιο ενός Τρελού» το οποίο έχω παίξει σε διάφορα καφενεία της Κύπρου. Εκεί έμαθα και τι σημαίνει να μην έχεις την ασφάλεια μιας θεατρικής αίθουσας. Χρειάστηκε να απαντήσω στον εαυτό μου: Τι είναι αυτή η τέχνη; Γιατί τη δημιουργώ; Τι προσπαθώ να πετύχω; Από τότε ρίζωσε μέσα μου η πεποίθηση πως το θέατρο που θέλω να κάνω δεν είναι απλώς ψυχαγωγία – αλλά μια εμπειρία που μπορεί να ακολουθεί τον άλλο για μέρες μετά.
Αυτό που είδες – η μεσογειακή γκέισα – ήταν αποτέλεσμα χρόνων δουλειάς και αναζήτησης.
Η πορεία προς τον ρόλο της Γκέισας
Ως ηθοποιός ξεκίνησα το 1994 από το Θέατρο Σφενδόνη στην Ιφιγένεια στη χώρα των Ταύρων. Η επαφή μου με το Δήμο Αβδελιώδη με έμαθε πολλά που τα κουβάλησα ως εδώ που με συναντάτε αυτή τη στιγμή. Συνειδητή αναπνοή, παύση, Ρυθμός, ενεργειακή ροή. Έμαθα πολλά και από την Άννα Κοκκίνου.
Τη θυμάμαι να λέει πως θαυμάζει τους ηθοποιούς που κάνουν ελάχιστους ρόλους στη ζωή τους. Όπως στο Καμπούκι, όπου ένας ηθοποιός παίζει δύο-τρεις ρόλους σε όλη του την πορεία. Κι όμως, αυτό ακριβώς κάνω κι εγώ. Το «Ημερολόγιο ενός Τρελού» το παίζω εδώ και 15 χρόνια. Η Κικουνοχάνα είναι έξι χρόνια στη ζωή μου. Έχω αυτή την τάση να μένω, να εντρυφώ, να ανακαλύπτω νέα πράγματα μέσα από την επανάληψη.
Η γκέισα ήταν ένα κάλεσμα. Καμιά φορά, αυτά τα καλέσματα έρχονται από πηγές που δεν κατανοούμε απόλυτα. Ένα μυστήριο που απλώς συμβαίνει—όπως η αρχή μιας φιλίας.
Υπήρχε, σίγουρα, ένας μεγάλος έρωτας από μέρους μου για την ιαπωνική κουλτούρα. Με μαγνήτιζε με απροσδιόριστο τρόπο…Δεν αφορά τη σάρκα, δεν είναι κάτι το ξεκάθαρα αισθησιακό, και όμως, είναι βαθιά ερωτικό.
Ίσως η πρώτη εικόνα που με συνεπήρε ήταν ο Jeremy Irons, στην ταινία “M. Butterfly” που αυτοκτονεί ντυμένος γκέισα, σε μια φυλακή. Αυτή η εικόνα με συγκλόνισε. Ο άνδρας που ντύνεται γκέισα. Ο άνδρας που χάνει τον εαυτό του μέσα σε μια περσόνα.
Αυτή η λεπτότητα, αυτή η φαινομενική αδυναμία, δεν ήταν ξένη σε μένα. Ήμουν εκείνος που στην αυλή του σχολείου δεχόταν πειράγματα γιατί ήταν πολύ ευγενικός. “Πλήρωσα” το δικό μου τίμημα ως ευγενικός, ομοφυλόφιλος μαθητής. Οπότε, όταν ήρθα σε επαφή με αυτό τον κόσμο, ένιωσα μια οικειότητα.
Κάποιος μπορεί να γελάσει ακούγοντάς με να λέω πως καμιά φορά νιώθω σαν ένα κουρασμένο αηδόνι. Τι αηδόνι, θα μου πεις—ένας άντρας 53 χρονών. Κι όμως, το μέσα μου το νιώθει.
Ένας συνδυασμός βιωμάτων και ρόλων με έχουν διαμορφώσει. Κάπως μυστηριακά λοιπόν όλα μαζί με οδήγησαν σε αυτή την επιλογή: να υποδύομαι μια γυναίκα, μια γκέισα, την Κικουνοχάνα.
Η ζωντάνια της στιγμής – Ιστορίες από τις στάσεις της Τελετής
Στη Ρώμη, εξαιτίας ενός λάθος πατήματος, αντί μουσικής ακούστηκε ένας άλλος ήχος που είχα κατεβάσει από μύγες. Αυθόρμητα είπα: «Ω Θεέ μου, αυτό δεν έπρεπε να συμβεί στην τέλεια τελετή μας!» Το κοινό γέλασε, αναγνωρίζοντας πως μπροστά του έχει μια ψεύδο-γκέισα, έναν άνδρα ηθοποιό που πάει να στήσει ένα θέατρο μέσα στο θέατρο, και μια τέλεια τελετή που μπάζει από παντού.
Στην Αλβανία αισθάνθηκα πως αντιλήφθηκαν το νόημα της φράσης «Μην ανησυχείτε, δεν θα σας ζητήσω να φανταστείτε πολύπλοκα πράγματα, όπως τον Θεό», όσο πουθενά αλλού. Ήταν το μόνο κοινό που γέλασε τόσο πολύ με αυτό – κάτι που βρήκα υπέροχο.
Το “Tea Ceremony” έχει παιχτεί επίσης στο Σεράγεβο, στο «Θέατρο του Πολέμου»… ένα θέατρο που, την εποχή που ο πόλεμος μαινόταν στην περιοχή, οι παραστάσεις συνεχίζονταν κάθε βράδυ. Και ο κόσμος πήγαινε. Πλήθος κόσμου. Συγκινητικό το ότι έπαιξα σε μια τόσο ιστορική τοποθεσία.
Στο Μαυροβούνιο κατά τη διάρκεια της παράστασης, έγινε διακοπή ρεύματος και έπαιξα με το φως των κινητών του κοινού. Εκείνο το βράδυ κατάλαβα πως, όσο κι αν προετοιμάζεσαι, η ζωή σταθερά θα σου στέλνει προκλήσεις. Αν είσαι ανοιχτός, τις υποδέχεσαι και μεγαλώνεις. Γίνεσαι πιο ευέλικτος. Αν όχι, πιθανόν καταλήγεις να υποφέρεις. Εκεί βραβεύτηκα – στο Fiat Festival – αποδεικνύοντας πως η ευελιξία ήταν και παραμένει το κλειδί. Μέσα στη φόρμα, μέσα στις απρόσμενες καταστάσεις, είναι σημαντικό να βρίσκεις τη ζωντάνια της στιγμής.
Η Απώλεια και η Επιστροφή
Ο Achim λάτρευε το θέατρο. Ήταν πάντα μαζί μου. Όταν πέθανε, πίστευα ότι δεν θα ξαναπαίξω. Σκεφτόμουν να αποσυρθώ, να πάω σε κανένα βουνό. Αλλά το θέατρο έχει τη δύναμη να σε παρασέρνει ξανά μέσα του…
Τώρα είμαι μόνος μου. Όχι, το παίρνω πίσω αυτό, γιατί πάντα βρίσκεται ένα ζευγάρι μάτια να σε εμπνέει, να σε τραβάει μπροστά. Στην περίπτωση μου είναι η βαφτιστικιά μου, η Στέφανι, το κορίτσι που σε καλωσόρισε στο χώρο του Artiria Athens. Τη νιώθω σα δύναμη σε αυτή την ξαφνική μοναξιά που ήρθε στη ζωή μου.
Οπότε είμαστε εγώ, η Στέφανι, και η ανάμνηση του Achim. And the show must go on…
Tea Time: Ώρα για Αλλαγή
Παλιότερα είχα άγχος μη τυχόν το κοινό δει την παραμάνα που κρατάει το κιμονό μου. Πλέον το χρησιμοποιώ, και όταν μου πέφτει λέω “oh I’m so sorry”, «λυπάμαι τόσο πολύ γι’ αυτό το φρικτό θέαμα που βλέπετε»… το αντιμετωπίζω σαρκαστικά σκεπτόμενος πόσο ανθρώπινο πόνο παρακολουθούμε καθημερινά στα κινητά μας, τι θηριωδεις βλέπουμε να συμβαίνουν… οπότε πόσο μπορεί να σε πειράξει μια παραμάνα σε έναν κόσμο που καταρρέει;
Αυτό το πιάνουν όλοι οι λαοί, γιατί όλοι πονάνε από αυτό που βλέπουν στο κινητό τους, και τους στεναχωρεί η σκέψη πως δεν μπορούν να διαφύγουν, να γλιτώσουν από τον πόνο και την καταπίεση του άλλου. Τον πόνο τον φοράμε, το κάνουμε στολίδι, τον τρώμε… Αντιλαμβάνεται δηλαδή ο άλλος πως οι βόμβες που έχουν πέσει στην Παλαιστίνη επηρεάζουν την οικονομία της χώρας του… πως με έναν τρόπο έχει σκοτωμένα παιδάκια στο πιάτο του.
Ζούμε σε ζοφερούς καιρούς. Ο κόσμος δεν είναι όπως θα έπρεπε να είναι, αλλά αν πρόκειται να έρθει η αλλαγή, εμείς θα τη φέρουμε. Αντιλαμβάνομαι πως συμβαίνουν πράγματα. Έχει προκύψει μια νέα συνειδητοποίηση. Βγαίνει ο κόσμος έξω, διαμαρτύρεται, διαδηλώνει…
Από την αρχή της παράστασης, λέω ότι κι εσείς ως φιλοξενούμενοι πρέπει να κάνετε αυτά που σας αντιστοιχούν, πως μην ανησυχείτε θα σας καθοδηγώ, μα πως έχετε κι εσείς ευθύνη. Η «Τελετή Τσαγιού» μας δείχνει ότι κανείς δεν μπορεί να είναι αμέτοχος, και κανένας δεν μπορεί προχωρήσει μόνος του.
«Τα πουλιά έχουν ανάγκη τον ουρανό, κι ο Χριστός τον μαραγκό που φτιάχνει τον σταυρό του».
***
Η Τελετή του Τσαγιού
Σάββατο και Κυριακή στις 21:00
Artiria Athens
Διαβάστε επίσης:
Η Τελετή του Τσαγιού, των Achim Wieland και Μάριου Ιωάννου στο Artiria Athens
