Το τελευταίο τραγούδι του Ντύλαν – Κώστας Δρουγαλάς: Κριτική βιβλίου

«Το τελευταίο τραγούδι του Ντύλαν» είναι μια ευμεγέθης νουβέλα για την κρίση, γραμμένη από έναν πολύ νέο πεζογράφο, ο οποίος βρίσκεται στη γενιά αυτή που πλήττεται περισσότερο από την κατάσταση την οποία βιώνουμε όλοι στις μέρες μας.

Δυο νέοι ζουν στην σύγχρονη Θεσσαλονίκη, σε μια κοινωνία που μαστίζεται από την κοινωνική, οικονομική και πολιτισμική κρίση, ενώ εκείνοι προσπαθούν να βρουν τον δρόμο τους προς την επιβίωση, την αυτογνωσία και εν τέλει την ενηλικίωση. Πρόκειται για δύο αδέλφια. Ο πατέρας δεν υπάρχει μέσα στο σπίτι και η συγκατοίκησή τους με μια μητέρα, η οποία βυθίζεται καθημερινά, όλο και περισσότερο, στην κατάθλιψη και οδηγείται σε απόπειρες αυτοκτονίας έχει κάνει τα δυο αδέλφια να αναλάβουν ο καθένας τον δικό του ρόλο μέσα στην οικογένεια αυτή, ώστε να μπορέσουν έτσι να αντιμετωπίσουν την προβληματική αυτή κατάσταση. Ο Βασίλης είναι πιο ρεαλιστής. Παλεύει να αποκαταστήσει μια ισορροπία μέσα στο σπίτι. Στον αντίποδα ο ιδεολόγος Πέτρος. Βιώνει την οικογενειακή και κοινωνική κρίση με έναν διαφορετικό τρόπο.

Άνθρωποι που είδαν τις σπουδές τους να αποδομούνται χωρίς κανένα αντίκρισμα, που συνυπάρχουν με τη βία της μοναξιάς και των δρόμων, την οικογενειακή βία, την κρατική των χαμένων ευκαιριών και του κοινωνικού αποκλεισμού, την ανεργία και την ελπίδα που αχνοφαίνεται μέσα στις ψευδαισθήσεις. Η φτώχια, ο κόσμος των απόκληρων, η κατάθλιψη από τη μια και από την άλλη οι ανθρώπινες σχέσεις και η ανάγκη για επικοινωνία είναι δύο στοιχεία που χαρακτηρίζουν το βιβλίο αυτό.

Κεντρικός πυρήνας της ιστορίας είναι ένα τραγούδι, που όταν το ακούσει κανείς τίποτα πια στη ζωή του δε θα είναι το ίδιο. Για να δικαιωθεί η αντίληψη πως η τέχνη είναι το αδιαφιλονίκητο εκείνο στοιχείο που αντιπαλεύει τη συμβατικότητα και το τέλμα. Είναι το αντιστύλι στις ανέλπιδες αντιξοότητες της ζωής, «η πιο αδιάλλακτη πράξη λευτεριάς», όπως λέει ο Ελύτης.

Και από την άλλη ο έρωτας. Μοναδικό και απαράβατο εφαλτήριο ζωής και δημιουργίας ονείρων, ακόμη και όταν κανείς πορεύεται στους δρόμους της απογοήτευσης και της απελπισίας, αναζητώντας μια οποιαδήποτε δουλειά, για να μπορέσει να επιβιώσει.

Η τέχνη λοιπόν, ως απαρχή της εξελικτικής πορείας των ανθρώπων, ως το όχημα που θα οδηγήσει στον επαναπροσδιορισμό κάθε κοινωνικού ορίου της προσωπικής ελευθερίας σε έναν αρμονικό συνδυασμό με τον έρωτα που απειλεί να λάβει εκδίκηση για όλα ονειρεύτηκε είναι οι δύο πυλώνες πάνω στους οποίους στηρίζεται το συγκεκριμένο βιβλίο.

Ο Κώστας Δρουγαλάς καταθέτει ένα κείμενο, που, ούτε για μια στιγμή, δεν καταφεύγει σε έναν στείρο διδακτισμό. Το βιβλίο του είναι καθαρά ανθρωποκεντρικό. Σέβεται και αγαπάει τον άνθρωπο και αυτό στο οποίο στοχεύει είναι η ανάδειξη εκείνων των αρετών που μπορούν να αλλάξουν τις κατεστημένες νοοτροπίες δεκαετιών και να αποδείξουν ότι η λύση κάθε αινίγματος εναπόκειται στον ίδιο τον άνθρωπο, όταν αυτός ενεργοποιήσει όλες τις δυνατότητές του. Τα όρια των ανθρώπων άλλωστε μεταβάλλονται, όταν οι κοινωνικές και οικονομικές συγκυρίες γίνονται αφορμή για να αναπτυχθούν νέες αξίες, να αναφανούν ανάγκες παροπλισμένες από καιρό, όπως η αλληλεγγύη και ο ατομικός σεβασμός, η συντροφικότητα και η φιλία, η αποδοχή της ετερότητας των συνανθρώπων.

Κινηματογραφικά γραμμένο το βιβλίο αυτό καταφέρνει να περάσει στην αφηγηματική του ροή και τελικά στον αναγνώστη όμορφες εικόνες, εικόνες μιας υπερρεαλιστικής ποιητικής, όπως όταν ο Πέτρος γυρίζει μέσα στην πόλη και κρατώντας μια παλιά κιθάρα παίζει τραγούδια του Ντύλαν στους άστεγους, σε πιάτσες, ταξί, στα πάρκα των πεινασμένων της πόλης. Επειδή η ανάγκη για ομορφιά και αξιοπρέπεια δεν κοιτάζει τα βρώμικα ρούχα των εξαθλιωμένων, ούτε σταματά μπροστά στις πόρτες των πεινασμένων. Επειδή η τέχνη είναι η μοναδική πηγή αισιοδοξίας και ελπίδας μέσα στον αφιλόξενο κόσμο της παρακμής. Και τελικά, ίσως το τελευταίο τραγούδι του Ντύλαν και όλα όσα αυτό προτείνει να είναι το κύκνειο άσμα μιας ολόκληρης εποχής που οφείλουμε να ακούσουμε.

Μια νουβέλα για την μετά κρίση εποχή, έστω και αν μιλά γι’ αυτήν. Μια ιστορία για την υπαρξιακή αντοχή και αυτογνωσία, για τον επαναπροσδιορισμό των ηθικών αξιών και την περιπέτεια της ενηλικίωσης μέσα στον παραλογισμό μιας ανήθικης λογικής. Μια κραυγή διαμαρτυρίας στο τελευταίο τραγούδι του Ντύλαν.

Το βιβλίο του Κώστα Δρουγαλά, Το τελευταίο τραγούδι του Ντύλαν, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πικραμένος.