Δανειζόμενη τον τίτλο της από ένα στίχο του ποιήματος 25 Μαΐου (1978) της ποιήτριας, ηθοποιού και αναρχικού Κατερίνας Γώγου (1940-1993), η έκθεση “Θα ανοίξω την πόρτα ίσια, ολόισια στην φωτιά” έχει ως αφετηρία της την φιγούρα των γυναικών ανταρτισσών στις αλληλένδετες ιστορίες του γιουγκοσλαβικού και ελληνικού αντιφασιστικού αγώνα καθώς και του μεταπολεμικού κλίματος του Ψυχρού Πολέμου.
Η έκθεση εισάγει τον εαυτό της στο περίπλοκο κοινωνικό τοπίο των ελληνο-γιουγκοσλαβικών σχέσεων, που βρίσκονταν σε παρόμοιες, αλλά ιστορικά διαφοροποιημένες πολιτικές θέσεις, στην ημιπεριφέρεια της Ευρώπης, και των οποίων οι ιστορίες της αντιφασιστικής αντίστασης, που ηγήθηκαν και εμπνεύσθηκαν από κομμουνιστικές ιδέες, πήραν αιφνίδια τροπή. Και στις δύο χώρες, η πρόσφατη επαναφορά της πατριαρχίας στην κοινωνίας είναι μια από τις πολλές επιπτώσεις της πολιτικής κρίσης, συνδεόμενη με την υποτακτική θέση των χωρών αυτών στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα γεγονός που οδήγησε σε συνθήκες φτώχειας και στις δύο χώρες, στην κατάργηση των εργατικών δικαιωμάτων, στην άνοδο του ρατσισμού και του φασισμού.
Η έκθεση δεν αντιλαμβάνεται την φιγούρα της γυναίκας αντάρτισσας σαν μια ηρωική μεταφορά λύτρωσης ή σαν μια υποσημείωση περασμένων ιστοριών, αλλά σαν μια βασική ηθική αξία στο πεδίο της πράξης/της δράσης, που καθοδηγεί το παρόν. Προσπαθώντας να συνενώσει διάφορες φωνές και προσεγγίσεις που αντιτίθενται στην παρούσα κατάσταση του νεο-συντηριτισμού, της ενίσχυσης της πατριαρχίας και της καταστρεπτικής καπιταλιστικής ανάπτυξης, η έκθεση θίγει την κρίσιμη ερώτηση του ποιες είναι οι γυναίκες αντάρτισσες του σήμερα. Μ’ αυτό τον τρόπο, τονίζει την βασική σημασία των καλλιτεχνικών φωνών, και αναρωτιέται για τον ρόλο της τέχνης και της πολιτισμικής παραγωγής σε πολιτικά ασταθείς περιόδους, και στην δυνατότητά τους να δημιουργήσουν δράσεις που είναι συνάμα πολιτικές και ποιητικές.
Έχοντας κατά νου, την επίδραση και την καινοτόμο γυναικεία συμμετοχή σε ιστορικό και πολιτισμικό επίπεδο, όχι μόνον στους αγώνες της αντίστασης στην Γιουγκοσλαβία, αλλά και στην ευρύτερη ιστορία, οι γυναίκες μαχήτριες και ακτιβίστριες μπορούν να θεωρηθούν ως ‘αντάρτες μέσα στους αντάρτες’, των οποίων οι ιστορίες και η επιρροή τους σε ποικίλες επαναστατικές δράσεις, χρήζει περαιτέρω ενδελεχούς έρευνας και αναγνώρισης.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Κοιτώντας τις αλληλένδετες ιστορίες της αντίστασης σε Γιουγκοσλαβία και Ελλάδα, και τις εμπειρίες επιτυχιών και αποτυχιών της γυναικείας επαναστατικής δράσης, η έκθεση επιχειρεί έναν συσχετισμό τους με ευρύτερους απελευθερωτικούς και αντι-αποικιακούς αγώνες, καθώς και με τις σύγχρονες φεμινιστικές απαιτήσεις για μία εναλλακτική κοινωνία στο σύνολό της. Η έκθεση “Θα ανοίξω την πόρτα ίσια, ολόισια στην φωτιά” εντοπίζει πώς ατομικές φωνές και χειρονομίες συνενώνονται σε συλλογικά κινήματα, χαρτογραφώντας ορισμένα από τα πιθανά ρεύματα συμμετοχικής γυναικείας χειραφέτησης, που κυλούν βαθιά και πλατιά, και διασταυρώνονται με το γενικό ρεύμα των αγώνων.
Συντελεστές
Συμμετέχοντες Καλλιτέχνες: Marwa Arsanios, Lela Čermak, Ντόρα Οικονόμου, Vlatka Horvat, Γιώτα Ιωαννίδου, Sanja Iveković, Adela Jušić, Gülsün Karamustafa, Rajkamal Kahlon, Mujeres Públicas, Ana Vujanović and Marta Popivoda, Θοδωρής Προδρομίδης, Želimir Žilnik
Επιμέλεια: What, How and for Whom/WHW
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Rajkamal Kahlon, Untitled, 2017, ink and gouache on watercolor paper