Όταν τον ρωτάς τι είναι εκείνο που του κέντρισε το ενδιαφέρον στο φωτορεπορτάζ, ο Θανάσης Σταυράκης απαντά αφοπλιστικά: “Λόγω της έντονης δράσης και ταχύτητας του“. Αμφιταλαντευόμενος στα σχολικά του χρόνια, ανάμεσα στην γραφιστική και στην φωτογραφία, σύντομα τον κέρδισε η δεύτερη και ειδικότερα το φωτορεπορτάζ. Έπειτα ακολούθησαν πολλές επιτυχημένες συνεργασίες – μεγάλα σχολεία, όπως οι Εφημερίδες Νέα, Έθνος και το περιοδικό Έψιλον της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας. Σήμερα, είναι προϊστάμενος των φωτογραφικών τμημάτων για Ελλάδα, Κύπρο, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία για το πρακτορείο Associated Press.
Ωστόσο, οι δημιουργικές του περιπέτειες δεν σταματάνε εκεί. Στις 7 Ιουνίου ξεκινάει το πρώτο διεθνές φεστιβάλ φωτορεπορτάζ τη Αθήνας, το Athens Photo World 2019, το οποίο είναι βασισμένο σε μία ιδέα του ίδιου. Επιλέγοντας, το ιδιαίτερο θέμα “Daily Life”, το φεστιβάλ θέλει να σου δώσει “την ευκαιρία να ταξιδέψεις κατά κάποιον τρόπο ενώ πηγαίνεις στη δουλειά σου ή απλά όταν κάνεις μια βόλτα στο κέντρο της πόλης. Αλλά κυρίως να προβληματιστείς και να δεις άρτιες φωτογραφίες στο χάος των κακών φωτογραφιών που υπάρχουν στα social media“.
Η έκθεση είναι αφιερωμένη στον μεγάλο φωτορεπόρτερ που δεν βρίσκεται πια κοντά μας, Γιάννη Μπεχράκη. Ο γνωστός φωτορεπόρτερ ήταν κοντινός άνθρωπος του Σταυράκη, αλλά και πρότυπο του όπως ο ίδιος δηλώνει: “Ο Γιάννης Μπεχράκης σε μία έκθεση που είχαμε κάνει ως νέοι φωτορεπόρτερ το 1998 μας είχε αποκαλέσει πέντε νέοι «αδρεναλινομανείς». Ήταν το πρότυπο μας“.
Με αφορμή, λοιπόν, το νέο αυτό εγχείρημα ο Θανάσης Σταύρακης μιλάει στο CultureNow.gr για ολόκληρη τη διοργάνωση του APW και για την σημασία του φωτορεπορτάζ στην αφύπνιση των συνειδήσεων. Επίσης, απαντά στο διαχρονικό ερώτημα του αν μία φωτογραφία μπορεί να αλλάξει τον κόσμο, αλλά και μοιράζεται μαζί μας τις στιγμές που τον σημάδεψαν ανεξίτηλα: “Σίγουρα σε σημαδεύουν οι δύσκολες στιγμές με θανάτους, βία και καταστροφές. Είναι και πιο έντονα τα συναισθήματα σου όταν έχεις αποκτήσει οικογένεια. Σκέφτεσαι εάν ήμουν εγώ στην κατάσταση αυτή με του δύο μου γιους και τη γυναίκα μου;”
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
– Αρχικά, μιλήστε μας λίγο για το Athens Photo World. Πως προέκυψε αυτή η ιδέα;
Το APW είναι το πρώτο διεθνές φεστιβάλ φωτορεπορτάζ της πόλης με αποκλειστική δωρεά του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος. Μεγάλες τυπωμένες φωτογραφίες σε κεντρικά και πολυσύχναστα μέρη της πρωτεύουσας θα δώσουν μια άλλη οπτική για δέκα μέρες στο κέντρο της Αθήνας. Οι πολίτες και οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να δουν υψηλής ποιότητας και αισθητικής φωτογραφίες όλο το 24ωρο. Κόσμος ο οποίος θα πάει δύσκολα σε ένα χώρο τέχνης θα έχει την ευκαιρία να δει φωτογραφία μπροστά του και σχεδόν παντού!
Η ιδέα υπήρχε αρκετά χρόνια πριν στο μυαλό μου. Ήθελα να γίνει ένα φεστιβάλ διαφορετικό με μεγάλη αναγνωρισιμότητα και επισκεψιμότητα. Λόγω των κοινωνικών, πολιτικών, μεταναστευτικών και οικονομικών γεγονότων την τελευταία δεκαετία στην Ελλάδα δεν ήταν εφικτό να πραγματοποιηθεί. Μετά από συζητήσεις με τον Γιάννη Κολεσίδη και Λευτέρη Πιταράκη Επιμελητής – Συντονιστής Ψηφιακών Προβολών και Συντονιστής Έκθεσης Γιάννη Μπεχράκης αντίστοιχα με τους οποίους ήμασταν φίλοι χρόνια τους είπα την ιδέα μου και προσπαθούσαμε να φτιάξουμε έναν κεντρικό κορμό. Το Απρίλιο του 2018 έκανα πρόταση στην Χριστίνα Καλλιγιάννη να συντονίσει το φεστιβάλ με την εμπειρία που είχε από άλλα. Θα έχει το γενικό συντονισμό.
– Τι θα δούμε στη φετινή διοργάνωση του Athens Photo World;
Κεντρικό θέμα είναι η παγκόσμια καθημερινότητα. Daily Life. Στο ΚΠΙΣΝ θα έχουμε την 30ετή δουλειά του Γιάννη Μπεχράκη μέσα από 70 φωτογραφίες του και προβολές από ομιλίες του. Στο ισόγειο του ίδιου κτιρίου της ΕΒΕ θα φιλοξενήσουμε την παγκοσμίου κύρους έκθεση του World Press Photo. Θα υπάρξουν ομιλίες προβολές και ένα ντοκιμαντέρ αφιερωμένο στον Γιάννη Μπεχράκη σε παγκόσμια πρώτη προβολή.
Το κέντρο της πόλης θα έχει τρεις εκθέσεις. Στα κάγκελα του Εθνικού Κήπου με φωτογραφίες του Associated Press. Στο Σύνταγμα την έκθεση του καταξιωμένου έλληνα φωτορεπόρτερ Δημήτρη Μιχαλάκη με τον τίτλο Notes. Στον πεζόδρομο της Ερμού στο ύψος του Αρχαιολογικού χώρου του Κεραμεικού μεγάλες φωτογραφίες με μνημεία ορόσημα της χώρας αλλά αποτυπωμένα κάτω από ιδιαίτερες καιρικές και φωτιστικές συνθήκες.
Ψηφιακές προβολές 20 Ελλήνων φωτογράφων κάθε βράδυ στα Προπύλαια του Πανεπιστημίου Αθηνών, στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων και στο κτίριο του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων Ερμού 134 στο Θησείο. Αναλυτικά στο www.apw.gr
– Κεντρικό θέμα του Athens Photo World 2019 είναι η «Καθημερινότητα στον Κόσμο». Τι θέλατε να δείξετε στο κόσμο με την επιλογή αυτού του θέματος;
Το τι συμβαίνει σε άλλες χώρες του πλανήτη. Ο μόχθος για επιβίωση, όμορφες οικογενειακές στιγμές, έθιμα και παραδόσεις άλλων χωρών και άλλα πολλά. Σκοπός μας να τον ταξιδέψουμε κατά κάποιον τρόπο ενώ πηγαίνει στη δουλειά του ή απλά όταν κάνει μια βόλτα στο κέντρο της πόλης. Αλλά κυρίως να προβληματιστεί και να δει άρτιες φωτογραφίες στο χάος των κακών φωτογραφιών που υπάρχουν στα social media. Να γίνει μια οπτική εκπαίδευση. Κοινά στοιχεία ο άνθρωπος δοσμένος μέσα από τις λήψεις φωτορεπόρτερ.
-Εσείς πως ξεκινήσατε να ασχολείστε με τη φωτογραφία και το φωτορεπορτάζ;
Τελειώνοντας το Λύκειο το μακρινό 1991 ήμουν μεταξύ γραφιστικής και φωτογραφίας χωρίς ποτέ να έχω δείξει κάποιο ιδιαίτερο ενδιαφέρον για αυτά. Απλά έπρεπε να διαλέξω ένα επαγγελματικό προσανατολισμό. Στη σχολή μου κέντρισε το ενδιαφέρον το φωτορεπορτάζ. Λόγω της έντονης δράσης και ταχύτητας του. Μετά τις σπουδές μου βρήκα δουλειά τον Αύγουστο του 1992 σε ένα αθηναϊκό φωτογραφικό πρακτορείο καλύπτοντας την επικαιρότητα. Το Icon Photo Press συνεργαζότανε με την εφημερίδα Τα Νέα τη μεγαλύτερη σε κυκλοφορία εφημερίδα. Ότι καλύτερο να γνωρίζεις και να δουλεύεις με μεγάλους δημοσιογράφους και να ξεκινάς με αυτούς που σήμερα είναι αναγνωρίσιμοι και σεβαστοί για την εγκυρότητα τους. Συνέχισα στο αθλητικό φωτορεπορτάζ για ένα χρόνο και το 1997-1997 δούλεψα στην εφημερίδα Έθνος.
Χρόνια αξέχαστα καθώς οι εφημερίδες ήταν τα μεγάλα σχολεία για τους νέους στο χώρο του φωτοειδησεογραφίας. Από 1999 εώς και το 2001 συνεργάστηκα με το περιοδικό Έψιλον της Κυριακάτικης Ελευθεροτυπίας. Το 2000 ξεκίνησα να δουλεύω στο Associated Press. Από το 2014 είμαι προϊστάμενος των φωτογραφικών τμημάτων για Ελλάδα, Κύπρο, Αλβανία και Βόρεια Μακεδονία. Σίγουρα τα καλύτερα επαγγελματικά μου χρόνια. Δεκάδες ταξίδια, απαιτητικές αποστολές και δουλειά χωρίς ωράριο καθώς η έκτακτη επικαιρότητα είναι ασταμάτητη. Δεν έχω μετανιώσει στιγμή για αυτό που επέλεξα. Η δράση και οι εναλλαγές είναι αυτό που σε κρατάει σε εγρήγορση. Σίγουρα ψυχοφθόρο αλλά η ικανοποίηση όταν έχει δυνατές φωτογραφίες ή το θέμα όπως λέμε είναι ανεκτίμητη.
– Τι σας μάγεψε σε αυτό και αποφασίσατε να ασχοληθείτε επαγγελματικά;
Η δράση, τα ταξίδια και το πόσο δημιουργικός μπορείς να γίνεις.
– Έχει κάποιο κομμάτι ανδρεναλίνης η ενασχόληση με το φωτορεπορτάζ; Αυτό το κομμάτι σας έχει ποτέ συνεπάρει;
Σχεδόν όλο είναι αδρεναλίνη. Ο Γιάννης Μπεχράκης σε μία έκθεση που είχαμε κάνει ως νέοι φωτορεπόρτερ το 1998 μας είχε αποκαλέσει πέντε νέοι «αδρεναλινομανείς». Ήταν το πρότυπο μας. Οι τρεις πρώτοι μήνες στο φωτορεπορτάζ είναι οι πιο καθοριστικοί για το εάν σου αρέσει ή του αρέσεις. Εμένα όχι απλά μου άρεσε με συνεπήρε και θέλω πάντα να κάνω δράσεις και εκτός της δουλειά μου με γνώμονα το φωτορεπορτάζ. Όπως συμβαίνει και τώρα με το Athens Photo World.
Girl looking out the window. (Η φωτογραφία περιλαμβάνεται στην έκθεση)
– Μοιραστείτε μαζί μας μία στιγμή που δουλεύατε ως φωτορεπόρτερ και σας σημάδεψε ανεξίτηλα.
Έχουν υπάρξει πάρα πολλές. Σίγουρα σε σημαδεύουν οι δύσκολες στιγμές με θανάτους, βία και καταστροφές. Είναι και πιο έντονα τα συναισθήματα σου όταν έχεις αποκτήσει οικογένεια. Σκέφτεσαι εάν ήμουν εγώ στην κατάσταση αυτή με του δύο μου γιους και τη γυναίκα μου; Από τα πιο έντονα και πρόσφατο γεγονός ήταν η φωτιά του 2018 στο Μάτι. Εξίσου συγκλονιστικό και ο σεισμός στην Αθήνα του 1999. Θέλω όμως να θυμάμαι τα ευχάριστα και ευτράπελα. Όπως το 2003 καλύπτοντας τον αγώνα Φόρμουλα 1 στο Μονακό μάλλον ακολούθησα λάθος οδηγίες. Λίγο πριν την απονομή έπρεπε να βρίσκομαι στην εξέδρα των φωτογράφων αλλά εγώ πήγα στο θεωρείο της βασιλικής οικογένειας του Μονακό. Ευγενικά οι γιγαντιαίων διαστάσεων σωματοφύλακες με ρώτησαν τι κάνω εκεί και μου υπέδειξαν που έπρεπε να βρίσκομαι. Το άγχος τεράστιο να προλάβω να τρέξω με εξοπλισμό είκοσι κιλών πάνω μου. Κρεμάμενος από ένα δέντρο και το άλλο πόδι στην εξέδρα τράβηξα φωτογραφίες που μπήκαν στους New York Times την επόμενη μέρα.
-Το φωτορεπορτάζ έχει έντονο κοινωνικό αντίκτυπο, που διαμορφώνει την κοινή γνώμη και αφυπνίζει συνειδήσεις. Ωστόσο, πιστεύετε πως σε όλο αυτό υπάρχει και μία καλλιτεχνική πλευρά;
Το καταπληκτικό στο φωτορεπορτάζ είναι ότι μέσα σε κλάσματα δευτερολέπτων είσαι σκηνοθέτης, διευθυντής φωτογραφίας και παραγωγός. Άρα κατά μία έννοια η καλλιτεχνική πλευρά υπάρχει. Διότι προσέχεις το κάδρο σου το φωτισμό σου τα περιττά στοιχεία. Μια καλή φωτογραφία είναι η απλή φωτογραφία και θέλει πολύ κόπο για να το καταφέρεις.
– Οι εργασίες του Athens Photo World είχαν ξεκινήσει με την πολύτιμη συνεργασία της οργανωτικής ομάδας με τον Γιάννη Μπεχράκη. Μιλήστε μας λίγο για αυτόν τον ξεχωριστό άνθρωπο, που σήμερα δεν βρίσκεται κοντά μας.
Στα τέλη του 2017 ξεκίνησα τις πρώτες συζητήσεις με τον Γιάννη Μπεχράκη ώστε να ακούσω τη γνώμη του για το οραματιζόμενο αλλά ακόμη τότε μη υλοποιήσιμο εγχείρημα μου. Η γνώμη του και η συμβολή του ήταν βαρύνουσα. Του πρότεινα να είναι ο πρώτος τιμώμενος φωτορεπόρτερ σε ένα διεθνές φεστιβάλ που γινότανε στη χώρα μας. Με βοήθησε με τις επαφές του στο ΙΣΝ και θα οργάνωνε αποκλειστικά το διεθνές βραβείο των 15000 ευρώ που ήταν δική του ιδέα. Ακόμη είχε αποφασίσει για τη αίθουσα και το τι ήθελε για τη μεγάλη ατομική του έκθεση. Μεγάλη κληρονομιά το όραμα του για το ελληνικό και διεθνές φωτορεπορτάζ.
Ο Γιάννης επηρέασε μια ολόκληρη γενιά φωτορεπόρτερ. Ήμουν τυχερός που τον γνώρισα από τα πρώτα βήματα μου. Αξέχαστες στιγμές σε κοινές συναντήσεις και γιορτές. Αξιοσημείωτο το πόσο στήριζε νέους ανθρώπους. Πολύωρες, φοβερές και τρομερές συζητήσεις όταν προσπαθούσαμε να καταλήξουμε στα τυπικά του APW.
Συγκινούμαι όταν θυμάμαι ότι ήρθε και διάλεξε στο ΚΠΙΣΝ την αίθουσα που ήθελε να γίνει η έκθεση του καθώς και το χώρο για την ομιλία του και την ανοιχτή συζήτηση που προγραμμάτιζε με τους καλεσμένους που είχε επιλέξει. Το φετινό APW και τα επόμενα θα είναι αφιερωμένα στη μνήμη του. Το βραβείο που είχε ξεκινήσει να επεξεργάζεται θα έχει πλέον το όνομα Διεθνές Βραβείο Γιάννης Μπεχράκης. Μεγάλες ευχαριστίες για την ολοκλήρωση των παραπάνω στη σύζυγο του Ελισάβετ και το συνεργάτη του και φίλο Άλκη Κωνσταντινίδη.
– Η χώρα μας τα τελευταία χρόνια έχει πληγεί από την προσφυγική κρίση. Τι ρόλο πιστεύετε πως έπαιξε το φωτορεπορτάζ στην ενσυναίσθηση του κόσμου;
Το φωτορεπορτάζ βοήθησε στην κινητοποίηση πολλών ανθρώπων στο να βοηθήσουν. Οι περισσότεροι έμαθαν το τι σημαίνει εθελοντισμός. Ήταν μεγάλο επίτευγμα το οποίο κατά κύριο λόγο προήλθε από τη δύναμη των φωτογραφιών των συναδέλφων. Η πλειοψηφία του κόσμου βοήθησε όπως μπορούσε.
– Τέλος, πιστεύετε πως μία φωτογραφία μπορεί να αλλάξει τον κόσμο;
Σε προηγούμενες δεκαετίες ίσως ναι. Ήταν και λίγα τα μέσα τότε με μεγαλύτερο κύρος. Σήμερα με τον καταιγισμό πληροφοριών και εικόνων που δεχόμαστε δύσκολα. Όταν είναι είδηση και το ποιο γελοίο θέμα που μπορείς να φανταστείς όχι. Αλλά έχοντας ως παράδειγμα την απάντηση μου στην προηγούμενη ερώτηση και κατά νου τη φράση του Γιάννη Μπεχράκη θα μπορούσε να γίνει λίγο καλύτερος.
Info:
Athens Photo World 2019
Τοποθεσία: Σε διάφορα σημεία της Αθήνας
Ημερομηνίες: Από τις 7 μέχρι και τις 16/06/2019
Πληροφορίες: www.apw.gr
***
Διαβάστε επίσης:
Athens Photo World 2019: Η πρώτη έκθεση – αφιέρωμα στο φωτορεπορτάζ στην Αθήνα
