Θέατρο Μαριονέτας Ανταμαπανταχού: Μια ομάδα μαζί και παντού!

Το Θέατρο Μαριονέτας Ανταμαπανταχού, μια από τις μακροβιότερες ομάδες κουκλοθεάτρου στην Ελλάδα, μετρά αισίως 16 χρόνια πορείας! Εκ μέρους της ομάδας ο Νίκος Τόμπρος μας περιγράφει τη δημιουργική αυτή πορεία, απαντώντας στις ερωτήσεις της Αγγελίνας Λυκόγιαννη.

Ελένη και Νίκο καλωσήλθατε. Αν και γνωριζόμαστε αρκετό καιρό θα την κάνω την ερώτηση γιατί δεν έχω καταφέρει ακόμα να λύσω τον γρίφο: Τί σημαίνει το όνομα “Ανταμαπανταχού” και πώς προέκυψε;

Πρόκειται για την ένωση των λέξεων “αντάμα” που σημαίνει “μαζί” και “πανταχού” που σημαίνει “παντού” και νομίζουμε οτι μας χαρακτηρίζει διότι ταξιδεύουμε πάρα πολύ παρέα με τις κούκλες μας δίνοντας παραστάσεις και έχουμε κάνει φιλίες σε πολλά μέρη εντός και εκτός της Ελλάδας

Το Θέατρο Μαριονέτας Ανταμαπανταχού είναι μια από τις μακροβιότερες ομάδες κουκλοθεάτρου στην Ελλάδα. Μετρώντας αισίως 16 χρόνια πορείας θα ήθελα να μου πείτε ποιά είναι τα χαρακτηριστικά γνωρίσματα των παραστάσεών σας και ποιές οι τεχνικές που χρησιμοποιείτε.

Την έρευνά μας στο κουκλοθέατρο την ξεκινήσαμε με θεατρικά κείμενα όπως το “θάνατο” του Γούντι Άλλεν το 1994. Το ενδιαφέρον μας όμως πολύ σύντομα στράφηκε στο θέατρο δρόμου το οποίο αποτέλεσε για εμάς μεγάλο σχολείο και νομίζω οτι χαρακτηρίζει την δουλειά μας .

Ασχοληθήκαμε πολύ με τις τεχνικές εμψύχωσης – κυρίως της μαριονέτας- με χορογραφημένη δράση βασισμένη πάνω στη μουσική. Η μετέπειτα προσωπική μου ενασχόληση με την μιμική είχε ως αποτέλεσμα να χρησιμοποιούμε όλο και περισσότερο τεχνικές μιμικής μέσα στις παραστάσεις μας και το κείμενο να είναι είτε ανύπαρκτο είτε ελάχιστο.

Πώς γεννιέται η ιδέα για μια καινούργια παράσταση; Από πού αντλείτε ερεθίσματα; Παρακολουθώντας τη δουλειά σας τα τελευταία δύο χρόνια παρατηρώ πως δεν καταφεύγετε στην εύκολη λύση του “έτοιμου”, γνωστού παραμυθιού.

‘Ενα γνωστό παραμύθι θα μπορούσε να θεωρηθεί “εύκολη λύση”, μόνο εμπορικά. Από εκεί και πέρα για να αποδοθεί θεατρικά απαιτεί αρκετή γνώση, τεχνική, και πολλή δουλειά. Εμείς είτε επιλέγουμε ένα παραμύθι είτε κάνουμε χιουμοριστικά σκετς με χαρακτήρες εμπνευσμένους κυρίως απ’το χώρο της μουσικής και του τσίρκου, θέλουμε κάθε φορά να μαθαίνουμε κάτι παραπάνω και να γινόμαστε καλύτεροι.

Μιλήστε μας για την παράσταση του “Γαργαληστή”. Αν δεν κάνω λάθος ήταν η πρώτη σας μεγάλη επιτυχία σε αθηναϊκό έδαφος. Πώς επιλέξατε το παραμύθι του Δημήτρη Μπασλάμ;

Ο “Γαργαληστής” αποτέλεσε για εμάς μια μικρή πρόκληση διότι είναι ένα παραμύθι που στηρίζεται στο κείμενο (όπου περιγράφονται εικόνες  οι οποίες μας ενδιαφέρανε) και στα τραγούδια που το συνοδεύουνε χωρίς κάποια ιδιαίτερη δραματουργία.

Αυτό λοιπόν εμείς έπρεπε να το αποδόσουμε θεατρικά και κατ’επιλογή μας με το ελάχιστο δυνατό κείμενο.Απ’την άλλη ως παραμύθι είχε ποικίλες  αντιδράσεις από το κοινό, θετικές και αρνητικές. Όλοι όμως συμφωνούσαν στο ότι καταφέραμε και το κάναμε μια υπέροχη παράσταση.

Πέρυσι βρεθήκατε για δεύτερη χρονιά στο Θέατρο Επί Κολωνώ με την παράσταση “Της μουσικής… τα νήματα”. Στην παράσταση αυτή απουσιάζει εντελώς η αφήγηση (ένα μέσον που συνήθως χρησιμοποιείτε). Με ποιόν τρόπο αντισταθμίζεται η απουσία της προφορικής ιστορίας που καθοδηγεί με μια έννοια τον θεατή;

Την αφήγηση με κείμενο την έχουμε χρησιμοποιήσει ως τώρα μόνο σε παραμύθια ως βοηθητικό μέσο για την κατανόηση της ιστορίας παίρνοντας υπόψιν κυρίως τα παιδιά.

Οι τεχνικές όμως που χρησιμοποιούμε σε όλες τις παραστάσεις για την αφήγηση βασίζονται στην μιμική και στην λεπτομέρεια και αναλυτικό χειρισμό των μαριονετών μας. Σημαντικό ρόλο παίζει και ο κουκλοπαίκτης ηθοποιός που συμμετέχει στην εξέλιξη της δράσης.

Έχει ιδιαίτερη σημασία για εμάς οτι οι παραγωγές αυτές όπως “Της μουσικής… τα νήματα” που ανέφερες έχουν λειτουργήσει με διαφορετικό τρόπο αλλά εξίσου καλά σε παιδιά και ενήλικες.

Φέτος αλλάξατε “σπίτι” και παρουσιάζετε την  παράσταση “Το αγόρι με τα μαγικά δάκτυλα” στο Θέατρο ΠΚ στο Νέο Κόσμο. Τί νέο έχει να επιδείξει αυτή η παράσταση;

Η παράσταση αυτή μπορώ να πω οτι είναι το αποκρυστάλλωμα της ως τώρα εμπειρίας μας . Έχει φτιαχτεί παίρνοντας σοβαρά υπόψιν τα παιδιά και από ό,τι έχει φανεί στα πρώτα της βήματα παρασύρει και τους ενήλικες.

Πρόκειται για μια διασκευή που κάναμε σε Νορβηγικό μύθο που αναφέρεται σε ξωτικά όπου η αφήγηση γίνεται απ’την μια με κείμενο σε μορφή δεκαπεντασύλλαβου που γράφτηκε από την Ειρήνη Σουργιαδάκη και από την άλλη μέσα απ’την χορογραφημένη δράση των μαριονετών πάνω στην μουσική που έγραψε για το έργο ο Μηνάς Εμμανουήλ. Χρησιμοποιούμε επίσης τεχνικές σύγχρονου θεάτρου σκιών, οι μαριονέτες ποικίλουν σε τεχνικές και μεγέθη και οι εικόνες που έχουμε δημιουργήσει εμφανίζονται μέσα από μπαούλα διαφορετικών μεγεθών.

Μιλήστε μας για τη συμμετοχή σας σε διεθνή φεστιβάλ κουκολοθεάτρου.

Έχουμε συμμετάσχει σε αρκετά διεθνή φεστιβάλ ως τώρα και το θεωρούμε ένα πολύ σημαντικό κομμάτι της κουκλοθεατρικής πορείας μας. Η επαφή και ανταλλαγή με καλλιτέχνες και θιάσους από όλο τον κόσμο μας ανανεώνει, μας εκπαιδεύει και μας δίνει κουράγιο να συνεχίζουμε διότι λαμβάνουμε εκτίμηση και προπάντων σεβασμό  για την δουλειά μας ,από την μεριά των διοργανωτών, που στην Ελλάδα  δυστυχώς βρίσκουμε με το σταγονόμετρο (… ας γκρινιάξουμε και λίγο).

Ποιό πιστεύετε ότι είναι ή ποιό θα θέλατε να είναι το κοινό στο οποίο απευθύνεστε; Έχετε σκεφτεί ποτέ να φτιάξετε μια παράσταση κουκλοθεάτρου που να απευθύνεται αποκλειστικά σε ενήλικες;

Πιστεύουμε οτι μια καλή παιδική παράσταση απευθύνεται σε όλες τις ηλικίες. Η αλήθεια είναι οτι το ενήλικο κοινό δύσκολα εμπιστεύεται μια κουκλοθεατρική παράσταση. Εμεις πάντως είμαστε περήφανοι διότι οι ενήλικες φεύγουν από τις παραστάσεις μας εξίσου ενθουσιασμένοι με τα παιδιά και το ενήλικο κοινό μας διευρύνεται συνέχεια. Το να φτιάξεις παράσταση κουκλοθεάτρου για ενήλικες στην Ελλάδα, εμπορικά είναι πολύ ριψοκίνδυνο. Εμείς λέμε να πάρουμε το ρίσκο και θα είναι ίσως και η επόμενη παραγωγή.

Γιατί το κουκλοθέατρο παραμένει περιθωριοποιημένο στην Ελλάδα; Γιατί η πλειοψηφία του θεατρόφιλου κοινού διατηρεί μια παρωχημένη εικόνα για το θέατρο μαριονέτας και κούκλας;

Θεωρώ οτι η κύρια αιτία είναι η πρόχειρη -και χωρίς γνώση τεχνικής – αντιμετώπιση από πολλούς “καλλιτέχνες” που θεωρούν οτι επειδή έμαθαν να φτιάχνουν μια κούκλα σε κάποιο εργαστήρι, σε Δήμους ή σε κάποια σχολή, μπορούν να γίνουν και κουκλοπαίκτες. Αυτό το φαινόμενο φυσικά δεν υπάρχει μόνο στην Ελλάδα, με την διαφορά οτι εδώ λόγω έλλειψης παράδοσης και δημόσιας επαγγελματικής σχολής κουκλοθεάτρου οι σοβαροί επαγγελματικοί θίασοι είναι ελάχιστοι, οπότε το εύκολο και άτεχνο θέαμα έχει κυριαρχήσει.

Αυτό το σκηνικό τείνει να ανατραπεί τα τελευταία χρόνια λόγω κυρίως κάποιων νέων παιδιών που παρακολουθούν εργαστήρια από αναγνωρισμένους επαγγελματίες κουκλοπαίκτες  και υπόσχονται πολλά για το μέλλον και κάποιοι μάλιστα  έχουν αρχίσει ήδη να γράφουν την δική τους ιστορία στον χώρο.

Ποιός είναι, κατά τη γνώμη σας, ο φυσικός χώρος του κουκλοθεάτρου; Υπάρχουν συνάδελφοί σας που παραμένουν υπέρμαχοι του δημόσιου χώρου και του καπέλου.

Δεν θεωρώ οτι μπορούμε να μιλήσουμε για φυσικό χώρο του κουκλοθεάτρου. Εξατράται απ’ το είδος και τις απαιτήσεις της παράστασης (τεχνικές,χωροταξικές κ.ά.).

Ο χώρος του σύγχρονου κουκλοθεάτρου είν αι ευρύς και πειραματίζεται συνεχώς. Υπάρχουν παραστάσεις που δεν λειτουργούν ή είναι αδύνατον να παιχτούν σε δημόσιο χώρο και αντίστοιχα θεάτρου δρόμου που φαντάζουν αταίριαστες σε θέατρο.

Εξαρτάται αποκλειστικά απ’τον σχεδιασμό και την σκηνοθετική γραμμή του δημιουργού όπως επίσης και από τα τεχνικά μέσα που απαιτούνται.

Τί θα ήταν αυτό που θα βοηθούσε την τέχνη του κουκλοθεάτρου να αγγίξει ένα ευρύτερο κοινό;

Πολλές καλές παραγωγές από κουκλοπαίκτες με πολύπλευρες τεχνικές και θεατρικές γνώσεις οι οποίοι εκπαιδεύονται συνεχώς και δεν ευφησυχάζουν σε αυτό που έχουν κατακτήσει ως τώρα.

Μιλήστε μας για τις υπόλοιπες δραστηριότητες του Θεάτρου Μαριονέτας Ανταμαπανταχού.

Το κύριο βάρος της ενασχόλησής μας με το κουκλοθέατρο το έχουμε ρίξει στο παραστασιακό κομμάτι όπου προσπαθούμε να αποκτούμε συνεχώς όλο και περισσότερες γνώσεις. Έτσι γινόμαστε κατά καιρούς και μαθητές .

Παράλληλα όμως υπό συγκεκριμένες συνθήκες κάνουμε εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, κατασκευάζουμε μαριονέτες για θεατρικές παραστάσεις(έχουμε συνεργαστεί δύο φορές με το Εθνικό θέατρο) και έχουμε διοργανώσει συναντήσεις ή μικρά φεστιβάλ κουκλοθεάτρου στα Βασιλικά της Β. Εύβοιας όπου ήταν η βάση μας για 15 χρόνια και σχεδιάζουμε να το ξανακάνουμε στο άμεσο μέλλον.

Στο παρελθόν έχετε συνεργαστεί με σχήματα όπως οι Άγαμοι Θύται. Ο Νίκος συμμετείχε πέρυσι στην παράσταση “Βόϊτσεκ” της ομάδας σωματικού θεάτρου “Πλεύσις” Τί είδους συνεργασίες θα σας ενδιέφεραν στο εγγύς ή στο απώτερο μέλλον;

Οι συνεργασίες κατέχουν για εμάς μια πολύ σημαντική θέση στην πορεία μας παρ’ ότι έχουμε “καεί” ή απογοητευτεί με κάποιες από αυτές. Στο μέλλον μας ενδιαφέρει να συνεργαστούμε με μουσικό σχήμα, performers και χορευτές (όχι απαραίτητα στην ίδια παράσταση).

Ποιά είναι τα σχέδια και οι προσδοκίες των δημιουργών του Στρατή* και της παρέας του για τη χρονιά που μας έρχεται;

Πρώτα από όλα να ταξιδέψουμε τη νέα μας παράσταση Το αγόρι με τα μαγικά δάκτυλα στην Ελλάδα και στο Εξωτερικό την οποία σκοπεύουμε να μεταφράσουμε στα Αγγλικά και Γαλλικά.

Επόμενος στόχος είναι νέα παραγωγή για ενήλικες και φυσικά συμμετοχή σε φεστιβάλ με παλαιότερες παραστάσεις μας.

Τέλος η διοργάνωση μικρού φεστιβάλ κουκλοθεάτρου και θεάτρου δρόμου στα Βασιλικά το καλοκαίρι του 2011.

*Ο Στρατής είναι ο μικρός βιολιστής και πρωταγωνιστής της φετινής  παράστασης  του Θεάτρου Μαριονέτας Ανταμαπανταχού Το αγόρι με τα μαγικά δάκτυλα

Συνέντευξη στην Αγγελίνα Λυκογιάννη