Η αρχική ιδέα πίσω από τα Θεωρήματα ήταν η εξής: να δημιουργηθεί μία έκθεση που θα λειτουργήσει ως πλατφόρμα σύγχρονης τέχνης, όπου επιστήμονες του θεωρητικού κριτικού λόγου, μέλη της Ελληνικής Ένωσης Κριτικών Τέχνης AICA Hellas, η οποία υπάγεται στον επίσημο διεθνή φορέα κριτικών τέχνης International Association of Art Critics, θα μπορούν κάθε δύο χρόνια να προτείνουν Έλληνες καλλιτέχνες ώστε να χαρτογραφηθεί σταδιακά το πολυσχιδές τοπίο της σύγχρονης καλλιτεχνικής παραγωγής της χώρας.
Αντίστοιχες σημαντικές προσπάθειες υπήρξαν και στο παρελθόν, όπως η ελληνική συμμετοχή στα Ευρωπάλια ή η Athens by Art, παρ’ όλα αυτά η σταθερή διετής επανάληψη ενός παρόμοιου εγχειρήματος και ο πλουραλισμός των απόψεων μέσα από τη δημιουργική συνέργεια ενός χαρακτηριστικού δείγματος θεωρητικών-καλλιτεχνών, λόγου και έργου, ορίζει ένα νέο και ελεύθερο τοπίο ανάδειξης του σήμερα της ελληνικής τέχνης. Προς αυτήν την κατεύθυνση λειτουργεί και ο κατάλογος της έκθεσης, ένα κριτικό ντοκουμέντο ιστορικής καταγραφής για τον μελλοντικό μελετητή.
Η Λογική ως Καλλιτεχνικό Μέσο
Η ανάγκη για την ύπαρξη των Θεωρημάτων υπήρχε στο μυαλό του καθένα από εμάς, αλλά η σύλληψη της τρέχουσας μορφής και η κυοφορία τους συντελέστηκε στη σκέψη του Ομότιμου καθηγητή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου και Προέδρου της AICA Hellas Εμμανουήλ Μαυρομμάτη, που της πρόσδωσε το θεωρητικό της πλαίσιο όπως και το όνομά της. Τα Θεωρήματα πηγάζουν από τη φιλοσοφία της Λογικής, καθώς το ζητούμενο είναι να γίνονται ορατά τα στάδια του προβληματισμού του καλλιτέχνη και της δημιουργίας του έργου τέχνης, ακολουθώντας το προσωπικό ταξίδι της μεταμόρφωσης της ιδέας σε εικαστική μορφή. Αυτή η σχεδόν βιολογική όσμωση καλλιτεχνικής φύσης και περιβάλλοντος, nature και nurture, μέσα από το ίζημα των προσωπικών βιωμάτων αλλά και την απόρριψη αχώνευτων προτύπων και τάσεων, καθώς ο καλλιτέχνης προσηλώνεται στην εξωτερίκευση του απόλυτα σημαντικού γι αυτόν, συνιστούν την ουσία των Θεωρημάτων. Τα Αξιωματικά και Παραγωγικά Συστήματα αποτελούν την πρώτη θεματική, όπου τη θέση του θεωρήματος καταλαμβάνει η γέννηση της καλλιτεχνικής πρότασης η οποία δεν επιδιώκει να θεωρηθεί θέσφατη και προφανής από την αρχή, αλλά, μέσα από την απρόσκοπτη διαδικασία παραγωγής του καλλιτεχνικού έργου, ζητά να δημιουργήσει ένα οπτικό αξίωμα που μέσα από αρχές επαγωγής θα μπορέσει να οδηγηθεί πίσω στο αρχικό θεώρημα καταδεικνύοντας την αλήθεια του. Μέσα από τη διατύπωση πολλαπλών προτάσεων, τα Θεωρήματα συμβάλλουν στην κατασκευή ενός πολύτιμου παλίμψηστου σύγχρονης εννοιολογικής καλλιτεχνικής παραγωγής.
Η Κριτική σε Δημιουργική Εγρήγορση
Η συγκεκριμένη χρονική στιγμή που συντελούνται τα Θεωρήματα 1 είναι πιο επιτακτική από ποτέ. Διανύοντας τον δέκατο χρόνο βαθιάς κρίσης σε όλες τις εκφάνσεις, οι καλλιτέχνες γίνονται ο πολιτισμικός κυματοθραύστης και καθρέπτης μίας κοινωνίας σε αναταραχή. Η έννοια της παράδοσης, ως μία λεπτή ύφανση στοιχείων που αποπνέει ένας τόπος και αδιόρατα επικολλάται στα μαλακά μόρια της μνήμης, -και η οποία σε συνδυασμό με τις αντίστοιχες άλλων τόπων, κεντούν έναν παγκόσμιο χάρτη βιοποικιλότητας πολιτισμών-, αυτή η ποιότητα διαρρηγνύεται και ξεφτίζει, καθώς εκλαμβάνεται ως περιττή και αντίπαλη της εξομοιωτικής συμμόρφωσης σε ένα νέο παγκοσμιοποιημένο μοντέλο επίπλαστα ανεμπόδιστης ροής στη μετακίνηση ανθρώπων και ιδεών, που όμως κατασκευάζει τους δικούς του τοίχους και φράχτες ενώ ταυτόχρονα εντοπίζει και ελέγχει συνειδήσεις για ίδιον όφελος.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η πληθώρα των στερεότυπων που αναπαράγονται από τα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, και η υφέρπουσα παρακολούθηση και χειραγώγηση της κοινής γνώμης για το τι θεωρείται αποδεκτό ή σημαντικό, δημιουργούν ένα νέο δυστοπικό τοπίο ανελευθερίας και εξοστρακισμού όσων πορεύονται επιχειρώντας να ανακαλύψουν και να ταυτοποιήσουν το τι θα μπορούσε να είναι αληθινά ουσιαστικό για την τέχνη ως αντανάκλαση και τρόπος ζωής.
Η δυνατότητα της κριτικής της τέχνης να αντιλαμβάνεται τη χειραγώγηση και ταυτόχρονα η ικανότητα της να αφουγκράζεται την αλήθεια πέρα από τη φενάκη της εκάστοτε δοσμένης πραγματικότητας, είναι ένα καίριο ζητούμενο των Θεωρημάτων για τους 18 κριτικούς τέχνης που ανταποκρίθηκαν στο ανοιχτό κάλεσμα και τους 46 καλλιτέχνες που αυτοί επέλεξαν. Και όλη αυτή η προσπάθεια παρουσιάζει ένα αποτέλεσμα αυθόρμητο, ζωντανό και πέρα για πέρα εξωθεσμικό, καθώς κανείς δεν επιλέχθηκε από κανέναν με όρους πέραν της συνάρτησης έργου και λόγου, συνάρτηση δομημένη στον μεταξύ τους μακρύ και εποικοδομητικό διάλογο. Η πρόταση για την παρουσίαση των Θεωρημάτων στον φυσικό τους χώρο, στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης, έγινε θερμά αποδεκτή από τη Διευθύντρια Κατερίνα Κοσκινά και του ΔΣ του ΕΜΣΤ.
Η οργανωτική επιτροπή των Θεωρημάτων, η οποία αποτελείται από το εκάστοτε προεδρείο της AICA και από μέλη της Ένωσης με μεγάλη εμπειρία στην οργάνωση εκθέσεων, ήρθε αντιμέτωπη με την πρόκληση να τοποθετήσει τα έργα στο χώρο, όπου κάθε πρόταση λειτουργεί ως μικρή ξεχωριστή επιμέλεια, ζητώντας να εντοπίσει εάν και με ποιον τρόπο θα ανέπτυσσαν διαλόγους, ή και αντίλογο μεταξύ τους μέσα στο ίδιο χωροταξικό πλαίσιο.
Και το αποτέλεσμα εξέπληξε ακόμα και εμάς τους ίδιους τους κριτικούς τέχνης, και όχι μόνο σε μορφολογικό ή υφολογικό επίπεδο όπου υπήρξε μία πολυεπίπεδη διαβάθμιση και ορχηστρική αρμονία στη χρήση των υλικών και των μέσων. Ζητήματα όπως η διαχείριση της μνήμης, η σύνδεση με τον τόπο ως χθόνιο αίτημα, η ανάπτυξη της ζωής μέσα σε ένα τεχνητά κατασκευασμένο αστικό περιβάλλον και η πολιτική αντίδραση στους κατευθυνόμενους εξ ισχύος νόμους επιβολής εξουσίας που το διέπουν, αποτέλεσαν κοινούς σταθμούς σε μία δαιδαλώδη εικαστική περιπέτεια, τον προβληματισμό της οποίας έθεσαν οι θεωρητικοί και ανέλαβαν να φέρουν εις πέρας οι καλλιτέχνες.
Συμμετέχοντες θεωρητικοί και καλλιτέχνες
Άννα Λάσκαρη, Μάρω Μιχαλακάκος, Αιμιλία Παπαφιλίππου σε πρόταση της Σωζήτας Γκουντούνα. Κώστας Βαρώτσος, Κωνσταντίνος Ξενάκης, Νίνα Παπακωνσταντίνου σε πρόταση της Χάριτος Κανελλοπούλου. Δημήτρης Τράγκας σε πρόταση της Λένας Κοκκίνη. Νίκος Παπαδόπουλος σε πρόταση του Τάσου Κουτσουρή. Νίκη Γκουλέμα σε πρόταση του Χριστόφορου Μαρίνου. Θανάσης Πάλλας, Παναγιώτης Τανιμανίδης, Τάσσος Τριανταφύλλου σε πρόταση του Εμμανουήλ Μαυρομμάτη. Γιάννης Ζιώγας, Νίκος Τρανός, Έρση Χατζηαργυρού σε πρόταση της Μπίας Παπαδοπούλου. Κωστής Τριανταφύλλου, Γιώργος Τσακίρης σε πρόταση του Μιλτιάδη Παπανικολάου. Άγγελος Αντωνόπουλος, Μπιλ Μπαλάσκας, Γιώργος Παπαδάτος σε πρόταση της Αρτέμιδος Ποταμιάνου. Ευγενία Αποστόλου, Γιώργος Χατζημιχάλης σε πρόταση του Κωνσταντίνου Πρώιμου. Άρης Προδρομίδης σε πρόταση του Σταμάτη Σχιζάκη. Ιάνθη Αγγελιόγλου, Ειρήνη Γρηγοριάδου, Μαρία Λουίζου σε πρόταση της Αθηνάς Σχινά. Δημήτρης Αντωνίτσης, Νίκος Ποδιάς, Άρτεμις Ποταμιάνου σε πρόταση της Φαίης Τζανετουλάκου. Γιώργος Διβάρης, Βάλλυ Νομίδου, Άγγελος Σκούρτης σε πρόταση της Λίνας Τσίκουτα. Κέλλυ Μενδρινού σε πρόταση του Μίλτου Φραγκόπουλου. Πάκυ Βλασσοπούλου, Χρυσάνθη Κουμιανάκη, Κοσμάς Νικολάου σε πρόταση της Κλέας Χαρίτου. Μπάμπης Βενετόπουλος, Απόστολος Λουφόπουλος, Κωνσταντίνος Τηλιγάδης σε πρόταση της Άννας Χατζηγιαννάκη. Βαγγέλης Γκόκας, Γιώργος Γυπαράκης, Νίκος Καναρέλης σε πρόταση του Κώστα Χριστόπουλου.
Καλλιτέχνες που προτάθηκαν ως τιμητικές συμμετοχές από την επιτροπή είναι οι: Δημήτρης Αληθεινός, Θόδωρος Παπαδημητρίου, Μάριος Σπηλιόπουλος, Γιώργος Χαρβαλιάς,
Την έκθεση επιμελούνται τα μέλη του ΔΣ της AICA Hellas Εμμανουήλ Μαυρομμάτης, Σταμάτης Σχιζάκης, Άρτεμις Ποταμιάνου, Φαίη Τζανετουλάκου και Σωζήτα Γκουντούνα και τα μέλη της ‘Ένωσης Μπία Παπαδοπούλου και Λίνα Τσίκουτα.
Την Τετάρτη 28/3 17.00-19.00 στην Αίθουσα Διαλέξεων του ΕΜΣΤ πραγματοποιείται συζήτηση με το κοινό με θέμα «Τα Θεωρήματα ως Παράδειγμα Ανοιχτής Πλατφόρμας Διατύπωσης Κριτικού Λόγου».
* Σημ.: Θα ακολουθήσει και δεύτερο μέρος του άρθρου, το οποίο επιχειρεί να χαρτογραφήσει τις αμφίδρομες διαδρομές των έργων στο χώρο, όπως και να απαντήσει σε αρκετά ερωτήματα που τέθηκαν με αφορμή την έκθεση.
Διαβάστε επίσης:
Θεωρήματα: Έκθεση της AICA – Hellas στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης