Από έξω προς τα μέσα και πάλι έξω. Η τέχνη γεννήθηκε σε ανοιχτό χώρο, εξελίσσεται, επιμένει και μάχεται. Απορροφά, εισπνέει και εκπνέει. Η φωνή της είναι ένα συλλογικό μουρμουρητό, που αφυπνίζεται σε περιόδους αλλαγής. Γεφυρώνει την επικοινωνία, μεταξύ του σύγχρονου έξω κόσμου και του μοντέρνου εσωτερικού, και αναδημιουργεί έναν επιδραστικό διάλογο. Είναι αμοιβαία επωφελής. Με αφετηρία την έννοια του αναπροσδιορισμού των χώρων, πρόκειται για έναν εποικοδομητικό διάλογο, που συμπαρασύρει τους πάντες.
Εξαιτίας των κανονισμών κατά του COVID-19, αναθεωρούμε τους εξωτερικούς χώρους των εγκαταστάσεων του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη, οι οποίοι σπάνια αξιοποιούνται. Σε μια προσπάθεια να μοιραστούμε τις εγκαταστάσεις μας με ένα ευρύτερο κοινό και ένα σύνολο δημιουργών, ξεκινάμε ένα ταξίδι, ενώ, παράλληλα, αποκαλύπτουμε το μουσείο ως έναν ζωντανό οργανισμό, ο οποίος αλλάζει διαρκώς. Ενεργοποιώντας και δίνοντας μια καινούρια προοπτική σε μερικούς από τους πιο ανεπιτήδευτους χώρους του Ιδρύματος, βρισκόμαστε στην αφετηρία μιας συλλογικής εξερεύνησης ανάμεσα σε παραγωγούς, επιμελητές εκθέσεων, καλλιτέχνες και στις πιθανές γωνιές του Ιδρύματος. Πώς ζει η τέχνη μέσα, γύρω και έξω από ένα καταξιωμένο Ίδρυμα τέχνης; Πώς μπορούν οι καλλιτέχνες να εισπνεύσουν την αρχιτεκτονική του μουσείου και τι λογής δημιουργία προκύπτει από αυτό, όταν εκπνεύσουν;
Η σειρά εκθέσεων «THF RAW» λειτουργεί ως μια ανοικτή πρόσκληση σε επιμελητές εκθέσεων του τόπου μας, οι οποίοι χρειάζονται χώρους για να πειραματιστούν, να τολμήσουν και να συνεργαστούν με καλλιτέχνες της επιλογής τους. Αξιοποιώντας τους εναλλακτικούς, μη εκθεσιακούς χώρους του μουσείου, δίνεται μια δυνατότητα τόσο της ανάδειξης των αόρατων και αχρησιμοποίητων χώρων, που βρίσκονται στο περιθώριο του Ιδρύματος, όσο και της επιμέλειας έργων, τα οποία θα ιδωθούν μέσα από ένα καινούριο πρίσμα σε αυτούς τους ανεπιτήδευτους, αλλά καταξιωμένους χώρους στην καρδιά της Αθήνας.
ΜΕΤΑΞΥ ΚΑΙ ΑΝΑΜΕΣΑ
Νικόλας Βεντουράκης & Αντώνης Θεοδωρίδης
Όταν διασχίζουμε το τοπίο βρισκόμαστε σε μία ενδιάμεση φάση. Από το σημείο εκκίνησης έως τον προκαθορισμένο ή και άγνωστο προορισμό είμαστε συνεχώς σε μια μετάβαση. Κάθε μας βήμα είναι η αρχή αυτού που θα συμβεί, η διαρκής επιστροφή μας σε μια πρότερη κατάσταση αλλά και η άφιξή μας σε μία νέα η οποία πρόκειται να αναδυθεί. Αρχίζουμε λοιπόν να αντιλαμβανόμαστε τον κόσμο καθώς προχωράμε από έναν χώρο σε έναν άλλο, ούτε μέσα ούτε έξω αλλά ενδιάμεσα.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Η έκθεση με τίτλο «Μεταξύ και Ανάμεσα» πραγματεύεται αυτές τις μεταβατικές στιγμές της ύπαρξης μέσα από το συνεργατικό έργο του Νικόλα Βεντουράκη και του Αντώνη Θεοδωρίδη το οποίο παίρνει τη μορφή μιας φωτογραφικής εγκατάστασης στην ταράτσα του Ιδρύματος Εικαστικών Τεχνών & Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη. Η έννοια της οριακότητας, την οποία εισήγαγε ο ανθρωπολόγος Arnold van Gennep στις αρχές του 20ού αιώνα και την οποία επανεξέτασε ο Victor Turner τη δεκαετία 1960 –ο ίδιος που μας δανείζει τη φράση που αποτελεί και τον τίτλο της έκθεσης– περιγράφει την ενδιάμεση φάση που εντοπίζεται σε κάθε τελετουργία μετάβασης ή σε κάθε ακραία κατάσταση που σηματοδοτεί μια κοινωνική αλλαγή, η οποία εν τέλει ανασυγκροτεί την κοινωνία εντός της οποίας πραγματοποιείται. Η οριακή αυτή περίοδος, η οποία χαρακτηρίζεται από την απουσία της σταθερότητας και την πλήρη διάλυση των κοινωνικών δομών, είναι μια περίοδος αβεβαιότητας που ενέχει όμως παράλληλα άπειρες δυνατότητες. Σε μια εποχή εγκλεισμού και κοινωνικής απομόνωσης καλούμαστε να επαναδιαπραγματευτούμε τους ενδιάμεσους χώρους και χρόνους όπου το πραγματικό είναι αυτό που θα πρέπει να φανταστούμε.
Τα έργα που παρουσιάζονται εδώ μας δείχνουν τον δρόμο, ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι. Έχοντας ως αφετηρία την ίδια την πόλη της Αθήνας, όπου το φυσικό βρίσκεται σε διαρκή διαπραγμάτευση με το τεχνητό περιβάλλον, ο Βεντουράκης και ο Θεοδωρίδης μας καθοδηγούν στο περιθώριο, εκεί όπου δεν θα κοιτάζαμε, σε αυτό που βρίσκεται ανάμεσα. Ο χώρος της έκθεσης μετατρέπεται σε έναν χώρο αναμονής, έναν χώρο μεταβατικό, όπου τα όρια μεταξύ του φυσικού και του κατασκευασμένου είναι πλέον δυσδιάκριτα.
Ο τρόπος με τον οποίο οργανώνονται οι πόλεις φανερώνει τις κοινωνικές δομές που διαμορφώνουν την ανθρώπινη εμπειρία την ίδια στιγμή που η εμπειρία μας θέτει τις προϋποθέσεις για τις δράσεις που θα επιτρέψουν την ανάδυση νέων δομών. Ο Εθνικός Κήπος, ο οποίος βρίσκεται στο κέντρο της πόλης, γίνεται η αρχή μίας διαβατήριας τελετουργίας. Πρόκειται για τον πρώτο οργανωμένο χώρο διακοσμητικού πρασίνου του νέου ελληνικού κράτους, που σχεδιάστηκε στα μέσα του 1800 από τον αρχιτέκτονα François Louis Bareaud υπό τις οδηγίες της βασίλισσας Αμαλίας σύμφωνα με τις αρχές του αγγλικού τύπου, ο οποίος αναπαριστά μία ιδεαλιστική όψη της φύσης. Μέσα στο χάος της πόλης ο Κήπος ως ένας φυσικός αλλά και απόλυτα οργανωμένος χώρος για περισυλλογή και απομόνωση συνιστά ένα σιωπηλό όριο και ένα πέρασμα που ευνοεί τις συναντήσεις. Οι μακράς διάρκειας λήψεις κατά τη διάρκεια της νύχτας αποτυπώνουν ένα κατάφυτο τοπίο απόλυτης ηρεμίας που έρχεται σε αντίθεση με την ένταση της πόλης που το περικλείει, η οποία φαίνεται να παραμένει ακέραιη. Από μια άλλη οπτική που βλέπει την πόλη όχι ως ένα οργανωμένο σύνολο αλλά ως μία σύνθεση χωρίς αυστηρή συνοχή, η αντίθεση μεταξύ φυσικού και τεχνητού εντείνεται.
Στιγμές έξω από το συνηθισμένο φαίνεται να διακόπτουν τις καθημερινές μας πρακτικές και μας προσκαλούν να δούμε την πόλη με άλλο μάτι. Η φύση κυριαρχεί με διακριτικά και άλλοτε με πιο ριζικά μέσα δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο μία νέα στρώση που μπλέκεται με το πολιτιστικό και ιδεολογικό αφήγημα των χώρων που διασχίζουμε και κατοικούμε. Τις φωτογραφίες συμπληρώνει μία ηχητική εγκατάσταση με ήχους που συλλέχθηκαν σε διάφορα σημεία του Κήπου και οι οποίοι μαρτυρούν τον παράλληλο κόσμο αυτού του τόπου κατά τη διάρκεια της ανοίκειας νυχτερινής σιωπής. Μεταξύ της τάξης και της απόλυτης αναρχίας, βρισκόμαστε και πάλι στο όριο, στο μεταίχμιο που μας χωρίζει από την ύπαρξη μίας προκαθορισμένης δομής και από την ενσωμάτωσή μας σε μία νέα κατάσταση.
Στον τελευταίο όροφο του Ιδρύματος Β. & Μ. Θεοχαράκη, με άμεση θέα τον Εθνικό Κήπο και το κέντρο της πόλης, τόσο συμβολικά όσο και γεωγραφικά, βρισκόμαστε σε άλλη μια οριακή κατάσταση, όπου το μέσα και το έξω εναλλάσσονται διαρκώς δημιουργώντας ένα απόκοσμο συναίσθημα, εντός και εκτός χώρου και χρόνου, αλλά ταυτόχρονα «μεταξύ και ανάμεσα».
Επιμέλεια: Μυρτώ Κατσιμίχα
Διεύθυνση Παραγωγής: Μαρίνα Μήλιου – Θεοχαράκη
Καλλιτέχνες: Νικόλας Βεντουράκης και Αντώνης Θεοδωρίδης
Σχεδιασμός Έκθεσης: Ειρήνη Δάφνη Σάπκα
Κατασκευή Σκηνικών: AnotherKindArt
Σχεδιασμός Ήχου: Bias
Bοηθός Παραγωγής: Νεφέλη Σιαφάκα
ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ
O Αντώνης Θεοδωρίδης είναι εικαστικός φωτογράφος με έδρα την Αθήνα. Είναι υπότροφος του Ιδρύματος Fulbright και του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος καθώς και κάτοχος τίτλου MFA Photography από το University of Hartford στις ΗΠΑ. Η πρακτική του συνδυάζει την παραδοσιακή αναλογική φωτογραφία με ψηφιακά μέσα, εκτυπώσεις, έρευνα και κολλάζ. Χρησιμοποιώντας διαφορετικούς τύπους μηχανών και μέσων, απεικονίζει ανθρώπους και τοπία δημιουργώντας ευκρινή και πλούσια σε χρώμα τυπώματα ψεκασμού μελάνης και εγκαταστάσεις. Έπειτα από ένα οδοιπορικό στις Δυτικές Πολιτείες των ΗΠΑ το 2014, η εργασία του Εφημερίδα από την Αμερικανική Δύση δημοσιεύθηκε από τις Εκδόσεις Άγρα στην Αθήνα. Από το 2016 εργάζεται συστηματικά στην Αθήνα, ενώ το 2017 η εργασία του Τρόποι Διαφυγής παρουσιάστηκε στο Μουσείο Μπενάκη στα πλαίσια του Athens Photo Festival 2017. Οι εργασίες του, μέσω της φωτογραφικής εικόνας και της οπτικής κουλτούρας εν γένει, εξετάζουν σύγχρονες δυτικοκεντρικές αντιλήψεις με έμφαση στις έννοιες των πολιτισμικών στερεοτύπων, της ιστορικής μνήμης και των ορίων της γνώσης. Η πρακτική του στοχεύει στην ανακατασκευή και επανερμηνεία του φωτογραφικού υλικού μέσω τεχνικών κολλάζ, εκτυπώσεων και εγκαταστάσεων. Το έργο του έχει παρουσιαστεί στην Ελλάδα και στο εξωτερικό και περιλαμβάνεται στις συλλογές του European Investment Bank Institute, του Μουσείου Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, της Δημοτικής Πινακοθήκης Θεσσαλονίκης, καθώς και σε ιδιωτικές συλλογές.
Η Μυρτώ Κατσιμίχα (γεν. 1991, Αθήνα) είναι επιμελήτρια και πολιτιστική παραγωγός που ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Είναι απόφοιτος του Τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου (Αθήνα, 2012) και του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Επιμέλειας Σύγχρονης Τέχνης του London Metropolitan University και της Whitechapel Gallery (Λονδίνο, 2014). Η επιμελητική και ερευνητική της πρακτική εστιάζει στις ανεξάρτητες μορφές οργάνωσης και στα εναλλακτικά εκπαιδευτικά μοντέλα στο πεδίο της σύγχρονης τέχνης. Την περίοδο 2017-18 συμμετείχε στο πρόγραμμα 12-μηνης πρακτικής άσκησης στο Τμήμα Δημόσιων Προγραμμάτων του Μουσείου Μοντέρνας Τέχνης της Νέας Υόρκης, στο πλαίσιο της οποίας διοργάνωσε και συντόνισε το πρόγραμμα με τίτλο «Από την Πόλη του Μεξικού στη Νέα Υόρκη: Μια συζήτηση με την Tamara Ibarra και την Rachel Valinsky» για τις συνεργατικές πρακτικές και τη σύνδεση των ανεξάρτητων καλλιτεχνικών χώρων και των οργανισμών σύγχρονης τέχνης (ΜοΜΑ, 5 Σεπτεμβρίου 2018). Προηγούμενες επιμέλειες: Unlikely Outcomes: An Improvision, Void, Αθήνα (2020)·DELIVERART, μία κινητή εμπειρία στο κέντρο της Αθήνας (2019)·10.000 Steps—Θοδωρής Πιστιόλας, Μουσείο Βορρέ, Αθήνα (2019)·If I cannot bend, I will move, Snehta Residency, Αθήνα (2019) Going where we come from, ένας εικαστικός περίπατος στην Κυψέλη σε σύλληψη της Maëlle Gross και συν-επιμέλεια της Olivia Fahmy, Αθήνα (2017) Things are left to become concrete, Snehta Residency, Αθήνα (2016) Of other places, σειρά προβολών, State of Concept, Αθήνα (2015) και EXOTICA and 4 other cases of the self, σε συν-επιμέλεια των Fanny Nina Borel και Elisabetta Rabajoli, me Collectors room, Βερολίνο (2014). Στο παρελθόν έχει εργαστεί σε διάφορους πολιτιστικούς οργανισμούς στην Ελλάδα και το εξωτερικό, όπως στην documenta 14 (Αθήνα & Κάσελ), State of Concept Athens (Αθήνα), στην Μπιενάλε της Αθήνας και στο Phenomenon Anafi μεταξύ άλλων. Αυτή την περίοδο εργάζεται στο Onassis AiR, το διεθνές πρόγραμμα καλλιτεχνικής έρευνας και φιλοξενίας του Ιδρύματος Ωνάση.
Ο Νικόλας Βεντουράκης είναι εικαστικός με εξειδίκευση στο μέσο της φωτογραφίας. Στο καλλιτεχνικό του έργο επιχειρείται η ανάλυση των παρανοήσεων και των υποθέσεων που δημιουργούνται κατά τη διάδραση μεταξύ έργου και θεατή. Ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές σπουδές του στις Καλές Τέχνες (Φωτογραφία) με έπαινο στη σχολή καλών τεχνών Central Saint Martins στο Λονδίνο και έχει βραβευτεί με το Deutsche Bank Award στη Φωτογραφία (2013). Είχε επιλεγεί στο Future Map (2013), στο Catlin Guide (2014) και το Fresh Faced Wild Eyed (2014) της The Photographers’ Gallery ως ένας από τους κορυφαίους αποφοίτους καλών τεχνών στο Ηνωμένο Βασίλειο. Έχει προταθεί για πολλαπλά διεθνή βραβεία και το 2015 ήταν αποδέκτης της υποτροφίας Fulbright. Έχει παρουσιάσει έργα του στην Ελλάδα, την Ιταλία, την Πορτογαλία, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, τη Γερμανία, την Κροατία και στο Ηνωμένο Βασίλειο, μεταξύ άλλων. Πρόσφατες εκθέσεις: «The Same River Twice» στο Μουσείο Μπενάκη, Αθήνα· «Hors Pistes 14» στο Centre Pompidou, Παρίσι· «Perfect Storm» στο NRW-Forum, Ντίσελντορφ· MAC International, Ντάρλινγκτον· Μπιενάλε Φωτογραφίας, Θεσσαλονίκη·Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών, Τίρανα· καθώς και στο παράλληλο πρόγραμμα της 15ης Μπιενάλε της Κωνσταντινούπολης. Είναι καλλιτεχνικός διευθυντής του Lucy Art Residency και συν-επιμελητής του “A Hollow Place” στην Αθήνα. To 2020 βραβεύτηκε από την ARTWORKS με το Πρόγραμμα Υποστήριξης Καλλιτεχνών Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.