Το Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης φιλοξενεί στη Μονή Λαζαριστών της Θεσσαλονίκης την έκθεση με τίτλο Σύνθεση-Κατασκευή-Παραγωγή. Ρωσική Πρωτοπορία και Σύγχρονη Τέχνη …
Η έκθεση αφορά στη Ρωσική πρωτοποριακή τέχνη, που αναπτύχθηκε την περίοδο 1900-1930, ενώ βασίζεται στη Συλλογή Κωστάκη που διαθέτει το ΚΜΣΤ, είναι μια από τις σημαντικότερες συλλογές της Ρωσικής Πρωτοπορίας στον κόσμο και περιλαμβάνει έργα τέχνης και χρηστικά αντικείμενα εκείνης της περιόδου.
Οι ιστορικοί τέχνης και επιμελητές της έκθεσης, Θοδωρής Μάρκογλου και Αγγελική Χαριστού μας εισάγουν στην έκθεση λίγες ημέρες πριν αυτή ανοίξει τις πόρτες της στο κοινό, μέσω συνέντευξης που παραχώρησαν στο Culturenow.gr.
Συνέντευξη στο Νώντα Δουζίνα
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Culturenow: Μιλήστε μας για την Έκθεση και το σκεπτικό με βάση το οποίο αυτή στήθηκε στο Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης.
Θοδωρής Μάρκογλου: Η έκθεση «Σύνθεση-Κατασκευή-Παραγωγή. Ρωσική Πρωτοπορία και Σύγχρονη Τέχνη» που θα εγκαινιαστεί στις 20.1 και λήγει στις 24.3 ήταν μια ιδέα της Αγγελικής Χαριστού και δική μου. Συνδυάζει έργα της Συλλογής Κωστάκη, η οποία είναι η μόνιμη συλλογή του ΚΜΣΤ και από τις σημαντικότερες συλλογές της Ρωσικής Πρωτοπορίας στον κόσμο, με έργα σύγχρονων Ελλήνων νέων εικαστικών-και όχι μόνο. Η έκθεση στηρίχθηκε σ ένα workshop που έγινε πέρυσι με τη συμμετοχή 12 καλλιτεχνών από πολλούς και διαφορετικούς «τόπους» (εικαστικά, γραφιστική, γλυπτική, σχέδιο μόδας, βιομηχανικό σχέδιο). Τα αποτελέσματα του workshop μπορεί να τα δει ο επισκέπτης στην έκθεση μαζί με έργα 4 εικαστικών-guest artists οι οποίοι έχουν ήδη δουλέψει με βάση και έμπνευση τη Σοβιετική τέχνη εδώ και αρκετά χρόνια. Το σκεπτικό ήταν να προωθηθεί η μόνιμη συλλογή του Μουσείου μ’ ένα διαφορετικό τρόπο, σε συσχετισμό με έργα νέων σύγχρονων εικαστικών αλλά ταυτόχρονα να τους βοηθήσει να έρθουν σ’ επαφή με ένα από τα πιο ριζοσπαστικά ρεύματα της ιστορίας της τέχνης.
C.N.: Τι θα έχει την ευκαιρία να δει ο θεατής σ’ αυτήν την Έκθεση και ποιες είναι οι θεματικές της ενότητες;
Αγγελική Χαριστού: Θα παρουσιάσουμε έργα της Συλλογής Κωστάκη και τα έργα που δημιούργησαν οι συμμετέχοντες στο workshop ειδικά για την έκθεση αυτή. Από την πλευρά της Συλλογής σκοπός μας είναι να δείξουμε κάποια έργα που ενδεχομένως δεν έχουν εκτεθεί στη Θεσσαλονίκη και έχουν χαρακτήρα περισσότερο πειραματικό, γιατί θέλουμε να καταδείξουμε τον τρόπο δουλειάς και το σκεπτικό των καλλιτεχνών της πρωτοπορίας. Άλλωστε αυτό συνάδει και με το γενικό πνεύμα της έκθεσης. Δεν θα λέγαμε ότι έχουμε επιμέρους θεματικές ενότητες διότι ο σκοπός μας είναι να δούμε πώς οι συμμετέχοντες αντιμετώπισαν και εργάστηκαν πάνω στη Ρωσική Πρωτοπορία χωρίς εμείς να τους ζητήσουμε ή να τους περιορίσουμε σε μια συγκεκριμένη κατεύθυνση, έχουμε όμως διευθετήσει την παρουσίαση των έργων με έναν τρόπο που δείχνει το πέρασμα από τη Σύνθεση στην Κατασκευή και την Παραγωγή. Στο ίδιο πλαίσιο εντάξαμε και τους guest artists, των οποίων το έργο γνωρίζαμε και θεωρούσαμε sine qua non για την έκθεσή μας.
C.N.: Ποιος είναι ο αντικειμενικός σκοπός της Έκθεσης και ποιες οι προσδοκίες σας;
Θ. Μ.: Όπως προείπα, η συνεύρεση της δουλειάς σύγχρονων εικαστικών με τα έργα της Συλλογής Κωστάκη ήταν ένας απ τους αρχικούς στόχους του workshop και φυσικά της έκθεσης. Επίσης πολύ σημαντική είναι η διάδοση σε καινούριους επισκέπτες-και όχι μόνο- της σπουδαιότητας των Σοβιετικών καλλιτεχνών σε όλους τους τομείς των εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών και η συνειδητοποίηση του πόσο σύγχρονοι παραμένουν ακόμη. Τέλος το μεγαλύτερο μέρος των έργων που εκτίθενται θα αποτελέσουν μόνιμο τμήμα της ελληνικής συλλογής του ΚΜΣΤ, εμπλουτίζοντας το έτσι συνεχώς με νέα αποκτήματα. Προσδοκούμε φυσικά στο να συνεχιστούν τόσο τα workshops όσο και οι αντίστοιχες εκθέσεις.
C.N.: Ένα μεγάλο μέρος της Έκθεσης αποτελείται από έργα που ανήκουν στη συλλογή Κωστάκη. Ποια είναι η «κληρονομιά» της συγκεκριμένης συλλογής προς τους νεότερους εικαστικούς;
Α. Χ.: «Στην Ελλάδα η Ιστορία της Τέχνης διδάσκεται εστιάζοντας με έναν ακαδημαϊκό πολλές φορές τρόπο στην ελληνική τέχνη, όπως αυτή είναι συνυφασμένη με τη νεότερη ελληνική ιστορία. Ο μοντερνισμός επίσης αντιμετωπίζεται ως κλασικός. Η Συλλογή Κωστάκη δίνει μια άλλη ματιά στην τέχνη του 20ού αιώνα και μπορεί να δείξει στους νέους καλλιτέχνες τη δύναμη της συλλογικής δουλειάς, του πειραματισμού, του συγκερασμού μεθόδων, τεχνικών αλλά και τεχνών. Επίσης τους ελαφρύνει από το φορτίο του ελιτισμού, φωτίζοντας διάφορες πτυχές της λειτουργικότητας της τέχνης ως μέρος της καθημερινότητας και του τοπίου της κοινωνικής ζωής. Οι καλλιτέχνες της Ρωσικής Πρωτοπορίας δημιουργούσαν πάντα με το βλέμμα στραμμένο στο μέλλον και για το λόγο αυτό η τέχνη τους μπορεί να συνομιλεί με τους σημερινούς εικαστικούς».
C.N.: Το πολιτικό στοιχείο είναι έντονο, αφού την εποχή που άνθισε η Ρωσική Πρωτοπορία, υπήρχαν ραγδαίες εξελίξεις στη Σοβιετική Ένωση. Είναι τυχαία η χρονική επιλογή της συγκεκριμένης έκθεσης, σε μια επίσης πολύ ταραγμένη, σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο, εποχή;
Α. Χ.: Η Ρωσική Πρωτοπορία είναι ένα ιστορικό καλλιτεχνικό φαινόμενο που αναπτύχθηκε στα χρόνια που εγκυμονούσαν την επανάσταση του 1917 στη Ρωσία και “εξαλείφθηκε” εξ αιτίας πολλών παραγόντων όταν έσβησε και το επαναστατικό πνεύμα σε πολιτικό επίπεδο στο σοβιετικό πλέον κράτος. Ο χαρακτήρας της ρωσικής πρωτοποριακής τέχνης είναι απαρέγκλιτα πολιτικός αλλά η ιστορία της τέχνης μελετά το πλαίσιο αυτό για να κατανοήσει καλύτερα την τέχνη και το πνεύμα της εποχής. Δεν θέλαμε να δώσουμε κατευθυντήριες στους συμμετέχοντες καλλιτέχνες προς μια έκθεση με βάση το σημερινό συλλογικό αίσθημα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν προέκυψαν έργα που πράγματι χρησιμοποίησαν με λεπτότητα τον ρωσικό τρόπο για να αποδώσουν κάτι άκρως επίκαιρο. Θα μπορούσαμε να πούμε πως η χρονική επιλογή της έκθεσης είναι ίσως τυχαία, αλλά τα αποτελέσματά της, τόσο καλλιτεχνικά όσο και ως προς το αίσθημα των επισκεπτών δεν είναι ασυσχέτιστα με την εποχή που διανύουμε.
C.N.: «Η έκθεση θα πλαισιώνεται από εκπαιδευτικά προγράμματα για όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης». Πόσο εύκολο, να εξοικειωθούν τα μικρά παιδιά με ένα τόσο απαιτητικό τομέα της Τέχνης και ποιος ο απώτερος σκοπός αυτού του εγχειρήματος;
Θ. Μ.: Ακριβώς επειδή η συλλογή αποτελείται από αφηρημένη τέχνη και πιο συγκεκριμένα γεωμετρική αφαίρεση, η οποία στηρίζεται σε όγκους, σχήματα και χρώματα, πιστεύω πως μέχρι κάποια ηλικία τα παιδιά ούτως ή άλλως ενδιαφέρονται απλά να πειραματιστούν, και αυτά, με τα χρώματα και τα σχήματα και έτσι λίγο πολύ έρχονται ίσως σε μια ισορροπία με αυτό που βλέπουν στο Μουσείο. Το «πρόβλημα» ίσως ξεκινάει στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο όπου τους ενδιαφέρει πιο πολύ να «κατανοήσουν», να «αναγνώσουν», να «καταλάβουν» ακριβώς το κάθε έργο ξεχωριστά και λιγότερο να απολαύσουν και εκεί πιστεύω πως χάνουν λίγο το παιχνίδι, σε σχέση με τα παιδιά του Νηπιαγωγείου και του Δημοτικού που απλά σχεδιάζουν, δημιουργούν, εκφράζονται και συνεπώς κατανοούν καλύτερα το φαινόμενο της Ρωσικής Πρωτοπορίας. Ωστόσο οι δυο καταπληκτικές μουσειοπαιδαγωγοί του ΚΜΣΤ Εύη Παπαβέργου και Κατερίνα Παρασκευά που σχεδιάζουν προγράμματα και ξεναγήσεις ανάλογα με τις ανάγκες της κάθε ηλικίας, καταφέρνουν πάντα να ελκύουν τους μαθητές και ταυτόχρονα να τους μυούν στην ιστορία και την τέχνη της συγκεκριμένης περιόδου.