Άνθρωποι που υπό άλλους όρους δεν θα συναντιούνταν ποτέ, συνυπάρχουν και συνδημιουργούν στην έκθεση «Τίμιοι παράνομοι – Πρόσωπο. Ελευθερία. Σιωπή», που ξανανοίγει στο MOMus-Πειραματικό Κέντρο Τεχνών, σε συνεργασία με το 3ο Σχολείο Δεύτερης Ευκαιρίας Θεσσαλονίκης του Γενικού Καταστήματος Κράτησης Διαβατών, στην Αποθήκη Β1 στο λιμάνι Θεσσαλονίκης, από τις 16 έως τις 28 Ιουνίου 2020.
Μία έκθεση με θεματική τον εγκλεισμό, ανοίγει ξανά για το κοινό μετά την εμπειρία της καραντίνας… Εννιά καλλιτέχνες και μία θεωρητικός τέχνης πήγαν στο 3ο ΣΔΕ Θεσσαλονίκης στο Γενικό Κατάστημα Κράτησης Διαβατών και έδωσαν εργαστήρια σε σύνολο περίπου 130 εκπαιδευόμενων (2017-2020). Οι καλλιτέχνες επιλέχθηκαν με γνώμονα τις σχέσεις των πρακτικών τους με τις προβληματικές μίας κριτικής αισθητικής προσέγγισης του εγκλεισμού.
Οι καλλιτέχνες ήρθαν σε επαφή με μία ετεροτοπία και με τους ανθρώπους που την βιώνουν καθημερινά. Στο πλαίσιο της ανακάλυψης μιας κοινωνικά κρυμμένης ή αγνοημένης πραγματικότητας και της προσπάθειας δημιουργίας μιας άλλης συνθήκης μέσω των ιδεών και της τέχνης, τέθηκαν αυθόρμητα ουσιαστικά φιλοσοφικά και ανθρωπιστικά ερωτήματα.
Η έκθεση περιλαμβάνει κείμενα και έργα (φωτογραφίες, σχέδια, ζωγραφική, βίντεο, performance, εγκαταστάσεις) των εκπαιδευόμενων του σχολείου, καθώς και έργα των καλλιτεχνών που έχουν μπει και δουλέψει στις φυλακές. Κάποια έργα είναι συλλογικά, άλλα έχουν δημιουργηθεί από τους εκπαιδευόμενους υπό την επίβλεψη των καλλιτεχνών και ορισμένα προέκυψαν στους καλλιτέχνες από την εμπειρία τους στη φυλακή. Η έκθεση παρουσιάζει επίσης τρία project του 3ου ΣΔΕ Θεσσαλονίκης και τη δουλειά του Β. Α.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Οι κρατούμενοι στα γραπτά τους καταπιάνονται με τις έννοιες του προσώπου, της ελευθερίας και της σιωπής, ενώ η φράση «τίμιοι παράνομοι» ανήκει σ’ έναν -σήμερα ελεύθερο – εκπαιδευόμενο του θερινού σχολείου του 2017, τον Besnik Firaku, και υποδηλώνει τη ρευστή εισχώρηση της ηθικής μεταξύ του νόμιμου και του παράνομου.
Κύριοι άξονες και προβληματισμοί της έκθεσης είναι οι θεματικές της ιδρυματοποίησης, της ευαισθησίας του σώματος, της κίνησης (και του αυλισμού), της εικόνας και των κωδίκων του σώματος, της διαμόρφωσης της έννοιας της ταυτότητας και του προσώπου (που ο νόμος θέλοντας να το προστατέψει απαγορεύει τη δημοσιοποίησή του για τους κρατούμενους), της υποχρεωτικής συμβίωσης, της ελευθερίας, της σιωπής, της έννοιας του χρόνου και της ετεροχρονίας, του ορίου και του ονείρου, της απόγνωσης, της υπομονής και, τέλος, του σωφρονισμού στη χώρα μας.
Την επανεκκίνηση της έκθεσης συνοδεύει η εφημερίδα του σχολείου που γράφτηκε κατά τη διάρκεια της καραντίνας και που περιέχει και κριτικές από τους εκπαιδευόμενους των εργαστηρίων που έγιναν για την προετοιμασία της έκθεσης
Η έκθεση, της οποίας ο εργαστηριακός χαρακτήρας, αλλά και η κοινωνική του διάσταση εντάσσονται στους προγραμματικούς στόχους του MOMus-ΠΚΤ, θα συνοδευτεί από την έκδοση καταλόγου (υπό ανακοίνωση προσεχώς).
Στην έκθεση συμμετέχουν:
Οι εκπαιδευόμενες και οι εκπαιδευόμενοι (2017-2020) του 3ου Σχολείου Δεύτερης Ευκαιρίας Θεσσαλονίκης του Γενικού Καταστήματος Κράτησης Θεσσαλονίκης (Διαβατά)
Oι καλλιτέχνες: Δημήτρης Αμελαδιώτης, Γιώργος Γεροντίδης, Μαίρη Ζυγούρη, Μαρία Κρεμέτη, Βιργινία Μαστρογιαννάκη, Ριάνον Μόργκαν, Αλέξανδρος Πλωμαρίτης, Τάκης Σπυρόπουλος, Δημήτρης Φραγκάκης
Ο Β. Α., το 3ο ΣΔΕ Θεσσαλονίκης με τρία project
Σημείωμα της επιμελήτριας Σοφίας – Ελίζας Μπουράτση
«Aκούγοντας και δουλεύοντας με τους έγκλειστους εκπαιδευόμενους διαμορφώθηκε μία σχέση που εξελίχθηκε σε μία μορφή άτυπης θεωρητικής και εικαστικής έρευνας γύρω από κάποια από τα θεμελιώδη φιλοσοφικά ερωτήματα. Η εξερεύνηση αυτή εμπλουτίστηκε με την πρόσκληση ακόμα 8 καλλιτεχνών που επιλέχθηκαν με γνώμονα τις σχέσεις των πρακτικών τους με τις προβληματικές μίας κριτικής αισθητικής προσέγγισης του εγκλεισμού.
Η φυλακή αποτελεί μία από τις “ετεροτοπίες” του Michel Foucaul, τους χώρους που δρουν δηλαδή ως χώροι ετερότητας παράλληλα με υπάρχοντες τόπους αντανακλώντας την κοινωνία στην οποία βρίσκονται. Σε αυτό το πλαίσιο, ο χώρος του σχολείου της φυλακής προσεγγίζεται ως μέρος μιας ευρύτερης οντότητας: ενός μηχανισμού, ο οποίος με τη σειρά του αποτελεί την έκφραση ενός λόγου.
Μεθοδολογικά, αυτή η αντιμετώπιση, που μέσω του πεδίου της σύγχρονης τέχνης ξεκινά από μία κοινωνιολογική και πολιτική ανησυχία, τοποθετεί το πεδίο της έρευνάς της στα όρια της εμπειρίας που βιώνει, για να μπορέσει να δει πώς σχηματίζεται η ετερότητα από την ομοιότητα και πώς μορφοποιείται διαλεκτικά το “έξω” από το “μέσα” και αντίστροφα. Προσπάθεια, που υλοποιείται μέσω της συμπαράθεσης δύο κόσμων (της τέχνης και της παραβατικότητας) και δύο θεσμών που τυχαίνει να είναι και οι δύο ετεροτοπίες για τον Foucault (η φυλακή και το μουσείο) και που δημιουργεί ένα είδος μεικτής, ενδιάμεσης εμπειρίας, ένα είδος καθρέφτη.
Αυτή η δουλειά είναι, λοιπόν, πρώτα απ’ όλα μία σπάνια συνάντηση της οποίας το κύριο διακύβευμα είναι η ανταλλαγή μεταξύ των “δύο ομάδων”της ίδιας κοινωνίας».
Κεντρική φωτογραφία θέματος: Μαίρη Ζυγούρη,Οι Frankenstein και οι Νύφες του Frankenstein των Διαβατών, 2019-2020
