Το «Αν» του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ είναι ένα αξεπέραστο εγχειρίδιο ζωής

Είναι συναρπαστικό πως μερικές λέξεις με τη μορφή ποιήματος μπορούν και δημιουργούν ένα ολόκληρο σύμπαν σκέψης. Δεν είναι όμως ένα απλό ποίημα, είναι ένα ποίημα με νόημα και διαχρονικό, ένα ποίημα που με αφετηρία έναν υποθετικό σύνδεσμο όπως είναι το αν συγκινεί μικρούς και μεγάλους, ένα ποίημα διδακτικό και βαθιά διεισδυτικό για τον κόσμο που μας περιβάλλει και στον οποίο έχουμε κληθεί να ζήσουμε. Για να είμαστε ακριβείς αυτό το ποίημα αφορά σε όλους και απευθύνεται σε όλους, μικρούς και μεγάλους, γιατί είναι οικουμενικό και ποτέ δεν έπαψε να εμπνέει τον άνθρωπο με τα διδάγματά του. Ο Κίπλινγκ σε όλα του τα πεζά όπως για παράδειγμα στο βιβλίο “Ο άνθρωπος που θα γινόταν βασιλιάς” μας εντάσσει σε ένα πλαίσιο αλληγορικών εικόνων, με μια ποιητικότητα εμφανέστατη στο λόγο του.

Ο Κίπλινγκ, τιμημένος με το βραβείο Νόμπελ το 1907, υπήρξε διάσημος για τις ιστορίες του για παιδιά, όπως το πασίγνωστο “Βιβλίο της ζούγκλας”, μέσα από το οποίο τόσες και τόσες γενιές ταξίδεψαν στο μαγικό κόσμο της φύσης για να γνωρίσουν όλα τα ζώα εκείνα που μπορούν και ξυπνάνε στα παιδιά αλλά και στους μεγάλους την αγάπη για το περιβάλλον. Ο Μόγλης, ο πρωταγωνιστής του βιβλίου είναι το παιδάκι με το οποίο έχουν ταυτιστεί τόσοι μικροί αναγνώστες και αποτελεί έναν χαρακτήρα που δεν μπορεί να αφήσει κανέναν ασυγκίνητο. Ο ίδιος έχοντας βιώσει την βρετανική αποικιοκρατία κυρίως στην Ινδία όπου γεννήθηκε και έχοντας επιστρέψει εκεί αργότερα, μπορεί και έχει αντικειμενική ματιά σε όσα συμβαίνουν σε μια χώρα όπου το βρετανικό στοιχείο είναι έντονο. Με ωριμότητα και με ευαισθησία θα γράψει: “Ο Θεός δεν μπορεί να είναι πανταχού παρών, γι’ αυτό έπλασε τις μητέρες” προσφέροντας το δικό του στίγμα και τη δική του προσέγγιση.

Ένα ποίημα βάλσαμο για την ψυχή και φάρμακο για το νου που πάντα αναζητά

Ο Κίπλινγκ γράφει απλά αλλά και μεστά και έχει τη δυνατότητα με την αφηγηματική του δεξιότητα να δημιουργεί έναν κόσμο πραγματικό αλλά παράλληλα και ονειρικό όπως ακριβώς πράττει και εδώ. Κανέναν δεν τον εμποδίζει να ρίξει γέφυρες με το φαντασιακό που είναι όμως άρρηκτα δεμένο με τη ζωή την ίδια και τα μηνύματά του είναι εκείνα που μας διαπερνούν σαν ηλεκτρικό ρεύμα προσκαλώντας μας να τον ακολουθήσουμε στο ταξίδι του στη χώρα του «Αν». Το «Αν» είναι ένα ολόκληρο θέατρο σκέψης και εκεί πρωταγωνιστές είναι όλοι και καθένας ξεχωριστά γιατί το ποίημα εισπράττεται από τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά και ανάλογα με τα βιώματά του μπορεί και το ερμηνεύει διαφορετικά. Η σπουδαία εικονογράφηση της Letizia Iannaccone και η ελεύθερη απόδοση του Δημήτρη Αθηνάκη αποτελούν σημείο αναφοράς για μια έκδοση που τιμά το όνομα του σπουδαίου συγγραφέα και ποιητή.

Είναι συγκινητικό παράλληλα το γεγονός πως ο Κίπλινγκ γράφει ένα ποίημα που κατοικεί μέσα μας ακολουθώντας μας για πάντα, με συλλογισμούς που χαράσσονται στο μυαλό μας γιατί αυτό καλείται να τους επεξεργαστεί και να τους μετουσιώσει σε πράξη ελευθερίας και προόδου. Δεν λογίζεται ως σώφρον να αντιγράφει κανείς κακές πρακτικές ανθρώπων τοξικών, ανθρώπων που επιβουλεύονται και στρέφονται ενάντια μας προξενώντας τον πόνο και την λύπη. Ο ελεύθερος άνθρωπος καλείται να παραμερίσει ανόητες συμπεριφορές και να κοιτάει μπροστά γιατί ο κόσμος είναι πολύ μεγάλος και δεν αξίζει πισωγύρισμα. Είναι αλήθεια μεγάλη όταν ο Κίπλινγκ δηλώνει πως “ο κόσμος είναι κτήμα σου σε κάθε σπιθαμή του μα πάνω απ’ όλα φτιάχτηκες από καλή σοδειά” και είναι μια ανοιχτή πρόσκληση πως αξίζει να απελευθερωθούμε από συμπεριφορές που πληγώνουν και στις οποίες δεν αξίζει να δώσουμε σημασία.

Πολυταξιδεμένος και μοναχικός άνθρωπος υπήρξε ιδιαίτερα εσωστρεφής και ενώ ο ίδιος αγάπησε τα παιδιά όσο τίποτε άλλο, σε αυτό ίσως έπαιξαν ρόλο και τα ευτυχισμένα του παιδικά χρόνια. Ωστόσο, ο ίδιος έγινε αφορμή να μην “αγαπηθεί” τόσο από τα παιδιά καθώς τα ίδια καλούνταν συνεχώς να αντιγράφουν το ποίημα αυτό από τους δασκάλους τους εν είδει τιμωρίας. Ωστόσο, με την πρώτη έκδοση του ποιήματος έγινε πασίγνωστος και μάλιστα σε τέτοιο βαθμό που το ποίημα διαβαζόταν πιο πολύ στις χώρες που είχε επισκεφθεί, ανάμεσα σε αυτές και η γενέτειρά του Ινδία, από ότι στην Αγγλία. Μάλιστα λέγεται πως κάποια στιγμή της ζωής του στην Ινδία, όταν είχε αρρωστήσει βαριά, έξω από το σπίτι του περίμενε τόσος κόσμος και μικρά παιδιά για να μάθουν πως βαίνει η υγεία του, θεωρώντας τον ως έναν εκ των σπουδαιότερων δασκάλων του έθνους.

Αγάπες όπως αυτή και η αφοσίωση στο πρόσωπό του δεν ήταν τυχαία και μια τέτοια αγάπη δεν γεννιέται από τη μια μέρα στην άλλη. Αρνήθηκε κάθε τιμή που του προσφέρθηκε στην Βρετανία και δέχτηκε μόνο το βραβείο Νόμπελ ενώ δυστυχώς βίωσε και το θάνατο των δύο του παιδιών ήδη από νωρίς. Η μοίρα του θυμίζει λίγο αυτή του Δανού πρίγκιπα Χανς Κρίστιαν Άντερσεν που βρήκε μέσω της γραφής την απάντηση στη θλίψη που βίωσε και μια δίοδο λύτρωσης όπως άλλωστε και ο ίδιος ο Κίπλινγκ. Έχοντας ελάχιστους φίλους όπως για παράδειγμα τον Χένρι Τζέιμς, ο Κίπλινγκ μας άφησε παρακαταθήκη αυτό το σπουδαίο ποίημα που όσο και αν το διαβάζει κάποιος ανακαλύπτει τη σοφία που κρύβεται πίσω από τους στίχους, στίχοι που έχουν μείνει εγχάρακτοι στις καρδιές των ανθρώπων και η επαναφορά των ανθρώπων σε αυτό είναι τακτική καθώς αποτελεί έναν αέναο οδηγό ζωής.

Αποσπάσματα από το βιβλίο

“Αν γίνεται να ‘σαι λογικός μέσα σε τόση τρέλα και αν γι’ αυτά που γίνονται τα φταίξιμο σου πέφτει…”

“Είμαι από τη φύση μου έμπορος λέξεων. Και οι λέξεις, βέβαια, είναι το πιο ισχυρό ναρκωτικό που χρησιμοποιείται από την ανθρωπότητα”

Διαβάστε επίσης:

Αν: Το διαχρονικό ποίημα του Ράντγιαρντ Κίπλινγκ σε εικονογράφηση για παιδιά