Το Bauhaus και η Νέα Μουσική: Συναυλία του Συνόλου Φεστιβάλ Ιονίων στο Ωδείο Αθηνών

Θα προηγηθεί ξενάγηση στην έκθεση «Από το κτήριο στην κοινότητα: ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος και το Bauhaus» στις 19:30 από τον Λουκά Μπαρτατίλα, επιμελητή της έκθεσης

Έκθεση

Ο Ιωάννης Δεσποτόπουλος είναι ο μοναδικός Έλληνας αρχιτέκτονας που έζησε για δύο χρόνια στη Βαϊμάρη κατά την εποχή του Bauhaus, κι ήρθε σε άμεση επαφή με τις αρχές, τη διδασκαλία και τους ανθρώπους της διάσημης αυτής σχολής. Η εμπειρία του Bauhaus και γενικότερα του κλίματος της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης ήταν καταλυτική για το μετέπειτα έργο του καθώς ήταν από τους πρώτους Έλληνες αρχιτέκτονες που μίλησαν για την ιδεολογική, πολιτική και κοινωνική διάσταση της αρχιτεκτονικής. Ο Δεσποτόπουλος κατανόησε το Bauhaus όχι ως ένα «στυλ» αλλά ως έναν τρόπο σκέψης και δημιουργίας, κάτι που εφάρμοσε στην πρόταση του για το Πνευματικό Κέντρο Αθηνών το 1959 και στο κτίριο του Ωδείου Αθηνών, το μοναδικό κτίριο αυτής της πρότασης που υλοποιήθηκε.

Η έκθεση εστιάζει στο Ωδείο Αθηνών, παρουσιάζοντας παράλληλα πτυχές της διαδρομής του αρχιτέκτονα και άγνωστα στοιχεία από την πρότασή του για το Πνευματικό Κέντρο Αθηνών. Κεντρικό στοιχείο της έκθεσης αποτελεί η κοινωνική διάσταση του έργου του Δεσποτόπουλου. Η κοινότητα αποτελεί όχι μόνο ένα από τα βασικά στοιχεία της σχολής του Bauhaus, αλλά και μία από τις βασικές αρχές οργάνωσης των οικισμών στην Ελλάδα. Ο Δεσποτόπουλος που γνωρίζει καλά αυτές τις αρχές, θα τις μεταφέρει στα σχέδια του Πνευματικού Κέντρου και στο κτίριο του Ωδείου.

Στην έκθεση παρουσιάζεται πρωτότυπο υλικό από το αρχείο του αρχιτέκτονα που φυλάσσεται στα Αρχεία Νεοελληνικής Αρχιτεκτονικής του Μουσείου Μπενάκη.

Το Bauhaus και η Νέα Μουσική

Παρόλο που στο ίδιο το Bauhaus η μουσική δεν διδασκόταν παρά περιφερειακά, τόσο το ίδιο το ίδρυμα με τα φεστιβάλ που διοργάνωνε όσο και ιδίως οι καθηγητές του εμπλέκονταν σε μία άμεση όσο και ευρεία αλληλεπίδραση με την σύγχρονη μουσική και τις αναζητήσεις της. Είναι για παράδειγμα γνωστή η σχέση και ο θεωρητικός διάλογος του Wassily Kandinsky με τον Arnold Schoenberg την κρίσιμη περίοδο της διαμόρφωσης της αφαίρεσης και της ατονικότητας. Λιγότερο γνωστή είναι η σχέση του Kandinsky με τον Efim Golyshev, συνθέτη και ζωγράφο που συνδέεται με τον κύκλο του Busoni, το Βερολινέζικο Dada και δημιουργό του πιθανότατα πρώτου σειραϊκού έργου στην ιστορία.

Παράλληλη είναι και η γόνιμη επίδραση της σκέψης και του έργου του Josef Matthias Hauer, ενός από τους πρώτους θεωρητικούς του δωδεκάφθογγου, στην θεωρία των χρωμάτων του Johannes Itten. Οι συνεργασίες του Oskar Schlemmer με τον Paul Hindemith συνέβαλλαν στην δημιουργία νέων επιδραστικών μορφών μουσικού θεάτρου ριζοσπαστικοποιώντας την τεχνική και την αισθητική της παράστασης. Στα festival σύγχρονης μουσικής του Bauhaus συμμετείχαν διεθνείς προσωπικότητες όπως ο Igor Stravinsky, ο Arnold Schoenberg, και o George Antheill ενώ η επίδραση των καινοτομιών του Erik Satie υπήρξε καθοριστική. Στους συνθέτες που συνδέονται με αυτό πρέπει οπωσδήποτε να συμπεριλάβουμε τον κύκλο του Busoni, τον Hanns Eisler και τον Stefan Wolpe, τον σπουδαιότερο ίσως συνθέτη που υπήρξε παράλληλα και μαθητής του Bauhaus.

Το Bauhaus συνομίλησε ουσιαστικά με τις πιο πρωτοποριακές μουσικές τάσεις της εποχής του, την πολιτική τέχνη και την φιλοσοφία. Στα φεστιβάλ του συμμετείχαν διεθνείς φυσιογνωμίες της μουσικής και αναδείχθηκαν διαφορετικές πτυχές της δημιουργίας: την ατονικότητα, τις διάφορες σχολές του δωδεκαφθογγισμού, τους διάφορους νεοκλασσικισμούς, τον εξπρεσσιονισμό, το dada και την στρατευμένη τέχνη του Novembergroup και Arbeitsratfür Kunst . Στην συναυλία αυτή παρουσιάζουμε έργα συνθετών που συνδέονται με το Bauhaus ή παρουσιάστηκαν στα φεστιβάλ του.

Πρόγραμμα

–Stefan Wolpe (1902-1972): από τα Cinq marches characteristique sop. 10 (1928-1934) για πιάνο.
–Yefim Golyshev (1897-1970): Zwölftondauer-Komplexe (2000), για βιολί, βιόλα και τσέλο, πιάνο.
–Igor Stravinsky (1882-1971): Σουΐτα από L’histoire du soldat (1918),για κλαρινέτο, βιολί και πιάνο.

Διάλειμμα

–Josef Mathhias Hauer (1883-1959): Zwölftonspiel (1948?), για κουαρτέτο εγχόρδων και πιάνο.
–Hanns Eisler (1898-1962): Palmströmop.5 (1923-24), για φωνή, φλάουτο, κλαρινέτο, βιολί, βιόλα και τσέλο.
–Paul Hindemith (1895-1963): DerDämon, op. 28 (1922) σουΐτα για οργανικό σύνολο.

Κατά την διάρκεια της προσέλευσης του κοινού θα εκτελείται το έργο: Tapisserieenferforge από την musique d’ameublement (1917) του Erik Satie (1886-1925).

Ερμηνεύουν

Σολίστ: Αγγελική Kαθαρίου–μεσόφωνος

Σύνολο Φεστιβάλ Ιονίων
Ναυσικά Τσάρα – φλάουτο
Σπύρος Τζέκος – κλαρινέτο
Σπύρος Αρκούδης – τρομπέτα
Μπάμπης Καρασαββίδης – βιολί
ΝτόριανΙντρίζι – βιολί
Ηλίας Σδούκος – βιόλα
Μαρίνα Κολοβού – τσέλο
Μαριλένα Σουρή – πιάνο