Τα φετινά 43α Δημήτρια παρουσιάζουν στη Δημοτική Πινακοθήκη της Θεσσαλονίκης τον μεγάλο Έλληνα ζωγράφο Νίκο Χατζηκυριάκο – Γκίκα, σε μία έκθεση που περιλαμβάνει τα πιο αντιπροσωπευτικά έργα του
Ο Νίκος Χατζηκυριάκος – Γκίκας θεωρείται ως ο κύριος εκφραστής του κυβισμού στην Ελλάδα, ενός ιδιώματος που αναπτύχθηκε στο πλαίσιο της «Σχολής του Παρισιού» και διακρίνεται για τη συγκρατημένη του όψη, χωρίς τις αναλυτικές προθέσεις και για το σεβασμό του προς το αντικείμενο.
Ο θαυμασμός του προς την αρχαία ελληνική τέχνη, αλλά και προς τη βυζαντινή και τη λαϊκή, είναι γνωστός. Είναι όμως εξίσου μεγάλο το ενδιαφέρον του για τη «νέα τέχνη», όπως την ονομάζει, που δεν είναι άλλη από αυτή του Πικάσο, του Μπρακ, του Λεζέ, του Κλέε και άλλων, που δεν έχανε την ευκαιρία να παρουσιάζει μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Το 3ο Μάτι».
Το πλέον προσφιλές θέμα του ήταν η Ύδρα, που τον απασχόλησε για δεκαετίες, ξεδιπλώνοντας το πλούσιο ταλέντο του σε απίθανης έμπνευσης εικόνες από το αγαπημένο του νησί.
Στα πρώτα του έργα, των αρχών της δεκαετίας του ‘30, δείχνει να έχει επηρεαστεί από το φοβισμό κι από την τόλμη του να συνθέτει με βάση το χρώμα, αλλά αμέσως μετά προσφεύγει σε μια γεωμετρικότητα από παράλληλα χρωματικά επίπεδα και ζώνες με χωροπλαστική δομή, που στοχεύουν σε μια ποιητική μεταμόρφωση της πραγματικότητας αφηρημένης πνοής, σύμφωνα με τις αρχές του ορφισμού.
Ο Γκίκας εξακολούθησε και μεταπολεμικά να ζωγραφίζει ελληνικά τοπία, μυθολογικά θέματα και νεκρές φύσεις σε αναζήτηση ενός άλλου χώρου, που πρόσφερε νέες οπτικές εντυπώσεις.
Ο θεατής βρίσκεται ήδη πολύ κοντά στο έργο και παρατηρεί τα θέματα μέσα από τις συγχωνευμένες επιφάνειες και τα αλληλοαναιρούμενα επίπεδα, που επηρεάζουν ανάλογα και την προοπτική. Η πραγματικότητα δεν αλλάζει, ακόμα και όταν ο ζωγράφος οδηγείται σ\’ ένα είδος αφαίρεσης, διακόσμησης και επίπεδης ζωγραφικής.
Ο Γκίκας υπήρξε μια σημαντική καλλιτεχνική προσωπικότητα και κατέχει σημαντική θέση στη Γενιά του \’30. Το έργο του είναι ποικίλο και πολυδιάστατο (εκτός από ζωγράφος υπήρξε γλύπτης, χαράκτης και σκηνογράφος), δημοσίευσε πολλές μελέτες και άρθρα για ζητήματα της τέχνης και της αισθητικής σε περιοδικά και εφημερίδες και κατέχει σημαντική θέση στην ελληνική τέχνη του 20ου αιώνα με διεθνή αναγνώριση.
