«Το μαγικό βαρέλι και άλλες ιστορίες»: Η τέχνη της γραφής γιορτάζει στα χέρια του Μάλαμουντ

Η αμερικανική λογοτεχνία της εποχής του Μάλαμουντ που περιελάμβανε τον Σάλιντζερ, τον Σίνγκερ, τον Ντος Σάντος και τόσους άλλους σπουδαίους συγγραφείς διακρίνεται για την αλήθεια των γεγονότων που πρεσβεύει, τα οποία μάλιστα πηγάζουν από την απλή καθημερινότητα των ανθρώπων. Η εβραϊκή κοινότητα, μέλος της οποίας είναι και ο Μάλαμουντ, είναι μία πολυπληθής κοινότητα που έχει τα σκήπτρα της λογοτεχνικής δραστηριότητας και πρωταγωνιστεί κατά κόρον εκείνη την περίοδο μέσα από εξιστορήσεις που διακρίνονται για το γλαφυρό τους ύφος. Είναι αυτοί που κατά την διάρκεια του πολέμου εκτοπίστηκαν εκτός Ευρώπης και βρήκαν καταφύγιο σε μία Αμερική που δεχόταν μετανάστες για απλές εργασίες με σκοπό την εύρεση ενός εισοδήματος για την επιβίωσή τους, γιατί οι περισσότεροι ξεκίνησαν κάνοντας παράλληλα δουλειές.

Στην Αμερική της επιβίωσης και της πάλης για οικονομική επιβίωση

Ο Μάλαμουντ όπως και ο Άρθουρ Μίλλερ με τον οποίο βρήκα αρκετές ομοιότητες ως προς την απόδοση των χαρακτήρων ενδιαφέρεται για τον καθημερινό άνθρωπο, τον βιοπαλαιστή, αυτόν που μοχθεί για ένα κομμάτι ψωμί και είναι έτοιμος να κάνει οποιαδήποτε εργασία προκειμένου να το εξασφαλίσει. Ο συγγραφέας πετυχαίνει να καθηλώσει τον αναγνώστη με το σκηνικό που στήνει μέσα στο αστικό τοπίο, μέσα στην πόλη ή σε κάποιο προάστιο. Και από την αφήγησή του δεν ξεφεύγει κανείς, πρωταγωνιστούν ξενοδόχοι, θυρωροί, μεσίτες, υπηρέτριες και κάθε λογής χαρακτήρες που δια χειρός Μάλαμουντ μοιάζουν σαν να παίζουν σε ένα θεατρικό έργο και ο Μάλαμουντ να αποτελεί τον σκηνοθέτη που κρύβεται κάπου πίσω για να τους παρακολουθεί. Ο τρόπος παράθεσης των διαλόγων και το ύφος του στις ιστορίες αυτές που εκτυλίσσονται από την δεκαετία του ’40 μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του ’60 ο Μάλαμουντ ξεδιπλώνει την εκφραστική του ευφυΐα.

Εξάλλου, όσα πρόσωπα ο ίδιος χρησιμοποιεί είναι όσα παρατήρησε κατά τα δύσκολα χρόνια της πρώιμης παραγωγής του στην Αμερική τότε που αναγκαζόταν να κάνει διάφορες δουλειές για να τα φέρει εις πέρας πριν αφοσιωθεί πλήρως στην γραφή. Ένας τέτοιος χαρακτήρας μήπως δεν είναι και ο συγγραφέας Μίτκα στην ιστορία Η κοπέλα των ονείρων μου όπου γράφει χαρακτηριστικά σαν να μιλάει ο ίδιος πίσω από τον ίδιο: “Γράφω πάνω από είκοσι χρόνια και μερικές φορές – για τον έναν ή τον άλλο λόγο – τα πράγματα γίνονται τόσο άσχημα που νιώθω πως δεν θέλω να συνεχίσω. Αυτό που κάνω τότε είναι να ξεκουράζομαι για λίγο και μετά να προχωρώ σε μιαν άλλη ιστορία. Όταν οι χυμοί μου αρχίσουν να ρέουν ξανά, ξαναγυρίζω στην πρώτη ιστορία και συνήθως αυτή αρχίζει πάλι”.

Τέτοια πρόσωπα ευάλωτα, εύθραυστα και σε μόνιμη περισυλλογή περιγράφει και ο Μάλαμουντ σε αυτές τις τόσο ανθρώπινες αφηγήσεις του που αιχμαλωτίζουν την προσοχή του αναγνώστη καθώς νιώθει πως ζει και ο ίδιος τα γεγονότα και συμπάσχει με τους ήρωες που είτε αναζητούν εργασία, είτε προσπαθούν να ορθώσουν το ανάστημά τους σε μία κοινωνία που αναμφίβολα έχει τα δικά της στερεότυπα. Στην εισαγωγή του βιβλίου γραμμένη από τον ίδιο τον εκδότη του Μάλαμουντ, τον Ρομπέρ Ζιρού ο αναγνώστης θα βρει επεξηγήσεις πολύτιμες και σίγουρη αφορμή να διεισδύσει και άλλο, εφόσον το επιθυμεί, στο έργο του σπουδαίου Μάλαμουντ γιατί εδώ παίρνουμε μία γεύση από τις ιστορίες του, ωστόσο ο συγγραφέας έχει γράψει και σπουδαία μυθιστορήματα όπως ο Μάστορας για παράδειγμα που και αυτό κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Καστανιώτη και είναι ένα μεγαλειώδες σε σημασία έργο.

Οι ξεχωριστοί άνθρωποι του Μάλαμουντ

Σαν άλλος Μαξ Πέρκινς πάντως – ο οποίος ειρήσθω εν παρόδω υπήρξε ο εκδότης του Τόμας Γουλφ του Περί χρόνου και ποταμού – ο Ζιρού αναφέρεται διθυραμβικά στον Μάλαμουντ πλέκοντας το εγκώμιό του συγγραφέα και καταθέτει την δήλωση με τα παρακάτω επαινετικά σχόλια δια στόματος Ντάνιελ Στερν στο μνημόσυνο: “…ο Μάλαμουντ πλησίασε όσο κοντύτερα μπορούσε στο να δημιουργήσει μία θρησκεία της τέχνης. Μία θρησκεία οδύνης και κωμωδίας, παίρνοντας τον Εβραίο ως το δικό του σημείο εκκίνησης για ό,τι ήταν πιο ανθρώπινο στην ανθρωπότητα. “Όλοι οι άνθρωποι είναι Εβραίοι” – είναι ίσως η πιο διάσημη και πιο αινιγματική αράδα του”.

Δίχως άλλο, οι Εβραίοι είναι στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος του συγγραφέα όχι άδικα διότι μέσα σε έναν ορυμαγδό γεγονότων και διαφόρων πεποιθήσεων που κυκλοφορούν εκείνη την εποχή, τελικά αναδεικνύει τον Εβραίο μπακάλη ή τον φτωχό Εβραίο που μέσα από την γραφή του γίνεται ένας καθημερινός ήρωας που παλεύει και άλλες φορές πετυχαίνει ενώ άλλες αποτυγχάνει. Δεν τον αγιοποιεί ούτε και τον ωραιοποιεί, τον παρουσιάζει στην ολότητά του και την τρωτότητά του, μας προσφέρει κανονικούς ανθρώπους που συχνάζουν σε υποβαθμισμένες περιοχές της Νέας Υόρκης ή ακόμα και σε άλλες πόλεις όπως τον Καρλ στην Ρώμη που αναζητούν την δική τους προσωπική τύχη κάτω από αντίξοες πολλές φορές συνθήκες και όμως επιμένουν με πείσμα. Και ο υδραυλικός που αναζητά μία κοπέλα που δεν του δίνεται λόγω του χαμηλού του μορφωτικού επιπέδου είναι ένα δημιούργημα του Μάλαμουντ, είναι δηλαδή ένας τρόπος να αποτίσει φόρο τιμής σε εκείνους τους εργατικούς και ξεχασμένους ανθρώπους για τους οποίους λίγοι μιλούν και ακόμα λιγότεροι θαυμάζουν.

Αποσπάσματα του βιβλίου

Υπήρχαν φορές που το θεωρούσε έργο ανθρώπου και, σαν όλα τα ανάλογα έργα, αναντικατάστατο. Άλλες φορές φοβόταν ότι δεν έφταιγε το κεφάλαιο αυτό καθαυτό, αλλά η δική του επιπόλαιη περιέργεια, που μπλεκόταν σε κάποιο βαθμό με την παράξενη προσωπικότητα του Σάσκιντ.

Ο Σαμ και η Σούρα έκλεισαν το μαγαζί κι έφυγαν μακριά. Για όλη την υπόλοιπη ζωή του, εκείνος δεν ξαναγύρισε στην παλιά του γειτονιά, με τον φόβο ότι το μαγαζί του απόμεινε αδειανό, και η ιδέα να ρίξει μια ματιά απ’ τη βιτρίνα τον τρόμαζε.

Διαβάστε επίσης:

Μπέρναρντ Μάλαμουντ – Το μαγικό βαρέλι και άλλες ιστορίες