Χάρλεμ ώρα μηδέν θα μπορούσε να είναι ένας άλλος τίτλος για το σπουδαίο αυτό μυθιστόρημα του Colson Whitehead (Κόλσον Γουάιτχεντ), ένα μυθιστόρημα βαθιά κοινωνικό και ανθρώπινο, καθώς ο συγγραφέας καταθέτει στις σελίδες αυτές όλο τον παλμό από μια ζωή δύσκολη, σκληρή και άγρια, μια ζωή ενός έγχρωμου που παλεύει να συνυπάρξει ισότιμα σε μια κοινωνία λευκών, μια κοινωνία εχθρική που συμπεριφέρεται άκρως υποτιμητικά σε αυτόν. Παρουσιάζει όμως και όλο το φάσμα της άγριας εγκληματικότητας μέσα από την παρουσίαση του πρωταγωνιστή του Ρέι Κάρνεϊ. Ο Γουάιτχεντ είναι μία πολυσχιδής αλλά και πολύ ενδιαφέρουσα προσωπικότητα, ένας γνήσιος λογοτέχνης και μια πνευματική προσωπικότητα που έχει ήδη αφήσει ανεξίτηλο το στίγμα της σε αυτό που ονομάζουμε αμερικανική λογοτεχνία, με μία πληθώρα έργων.
Το Χάρλεμ φλέγεται και μαστίζεται από την παρανομία και την παραβατικότητα
Η λογοτεχνία των έγχρωμων και λευκών συγγραφέων, όπως η Μπίτσερ Στόου με την Καλύβα του Μπάρμπα-Θωμά, η Χάρπερ Λι με το Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια, ο Ραλφ Έλισον με τον Αόρατο άνθρωπο, ο Τζέιμς Μπάλντουιν με το Κουαρτέτο του Χάρλεμ, ο Γουίλιαμ Μέλβιν Κέλι με το βιβλίο του Ένας διαφορετικός τυμπανιστής, το έργο της Μάγιας Αγγέλου έχει μακραίωνη ιστορία. Αυτά είναι μόνο μερικά από τα πιο αντιπροσωπευτικά μυθιστορήματα που έγραψαν ιστορία και η λίστα είναι ατελείωτη όπως και ο πόνος των ανθρώπων αυτών άλλωστε. Ο Κόλσον Γουάιτχεντ πιστός σε αυτήν την μακραίωνη παράδοση και άξιος εργάτης της αφηγηματικής τέχνης μας ξανασυστήνεται μέσα από ένα μυθιστόρημα που ολοκληρώνει την επονομαζόμενη Τριλογία του Χάρλεμ, θυμίζοντάς μας την τετραλογία του Τζέιμς Μπόλντουιν πολλές δεκαετίες πριν. Είναι ένας εξαιρετικός συνεχιστής και επίγονος συγγραφέων που στηλιτεύουν όσα εκτυλίχθηκαν σε μια χώρα που πέρασε μέσα από τις συμπληγάδες πέτρες, όχι αναίμακτα, και συνεχίζει έως σήμερα να πληρώνει ακριβά το κόστος του διχασμού και της μισαλλοδοξίας.
Σε μία Αμερική που ακόμα και σήμερα τόσα χρόνια μετά την κατάργηση της σκλαβιάς και την ανάδειξη της υποτιθέμενης ισότητας, ο πόνος του ρατσισμού και τα απόνερα του μίσους δεν λένε να στεγνώσουν, το βιβλίο αυτό έρχεται να ταράξει για μια ακόμα φορά τα νερά της λήθης, τα νερά της αδιαφορίας, τα νερά μιας κοινωνίας σε πλήρη αποδιοργάνωση και αποσύνθεση. Περιγράφονται σκηνές “απείρου κάλλους”, σκηνές απάνθρωπες που δεν μπορούν καν να συμβαίνουν, δεν νοείται να συμβαίνουν και όμως όλα αυτά που ο συγγραφέας καταθέτει ήταν μια θλιβερή πραγματικότητα για τόσα χρόνια χωρίς κανένας να έχει παρέμβει έστω και για λίγο. Στους δρόμους του Χάρλεμ, η παραβατικότητα δίνει και παίρνει, σαρώνει τα πάντα και ο πρωταγωνιστής πρώην μικροαπατεώνας αδυνατεί να βγει αλώβητος από αυτόν τον βασανιστικό κυκεώνα της εγκληματικότητας στον οποίο βουτάει όλο και πιο βαθιά κάθε μέρα. Ο κόσμος βρίσκεται σε αποδρομή και αποσύνθεση, σε κάθε γειτονιά του Χάρλεμ μυρίζει άρωμα σήψης, ανηθικότητας και καταστροφής κάθε έννοιας ανθρωπισμού, είναι μια πραγματικότητα πλήρους αποδόμησης.
«Η εγκληματικότητα δεν είναι μάστιγα, οι άνθρωποι είναι. Η εγκληματικότητα είναι απλώς ο τρόπος με τον οποίο οι άνθρωποι μιλούν καμιά φορά μεταξύ τους» γράφει ο Γουάιτχεντ προσπαθώντας να εξηγήσει τα όσα συμβαίνουν στους δρόμους του Χάρλεμ. Η ανθρώπινη φύση, έτσι όπως περιγράφεται μέσα από την αφήγηση, παραμένει πάντα επιρρεπής και δυστυχώς ρέπει προς το κακό ήδη από την εποχή του Αδάμ και της Εύας, το προπατορικό αμάρτημα ήταν το εναρκτήριο λάκτισμα στην παρακμή του ανθρώπου που έχει οδηγήσει αιώνες τώρα στον αφανισμό, στις δολοφονίες, στις γενοκτονίες και στους αιματηρούς πολέμους. Αυτή είναι άλλωστε και η κατάσταση σε μια περιοχή της Νέας Υόρκης όπου όλα μυρίζουν μπαρούτι και οι καθημερινές ασκήσεις βαρβαρότητας και εγκλήματος βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη καθιστώντας το έγκλημα μια κανονικότητα αφαιρώντας έτσι το δικαίωμα των ανθρώπων να ζήσουν ειρηνικά και φιλήσυχα. Ο Γουάιχεντ είναι κυνικός, καυστικός και ωμός στα όσα καταθέτει δίχως καμία προσπάθεια ωραιοποίησης μιας και η δεκαετία του ’70 βάφτηκε με το αίμα ανθρώπων που είχαν κάνει σημαία τους την παρανομία.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μέσα από το μυθιστόρημα αυτό αναδεικνύονται περίτρανα οι κοινωνικές ανισότητες και ένας κόσμος κατώτερος, μια τάξη κοινωνική στο περιθώριο, μια κατηγορία ανθρώπων δεύτερης κατηγορίας σαν ο Λίνκολν ποτέ να μην έδειξε το σωστό δρόμο, σαν ο χρόνος να έχει παγώσει για πάντα στα χρόνια της σκλαβιάς. Η λογοτεχνία ανέκαθεν υπήρξε ένας τρόπος ανάδειξης των κοινωνικών ζητημάτων και οι συγγραφείς μέσα από τα γραπτά τους και την αφήγησή τους καθρεφτίζουν με γλαφυρό και έμμεσο τρόπο όλα αυτά που συμβαίνουν στην κοινωνία, ανταποκριτές της οι ίδιοι μας καλούν σε συστράτευση και σε συλλογισμό. Εμείς δεν έχουμε παρά να μελετήσουμε το έργο τους και να γίνουμε κοινωνοί των πιο μύχιων σκέψεών τους αναλογιζόμενοι και τον ρόλο μας σε αυτό το κλίμα αναταραχής, η ήπια αντίδραση του καθενός μας απέναντι στο τέρας του ρατσισμού είναι κομβική και επιβεβλημένη.
Απόσπασμα από το βιβλίο « Μανιφέστο Απατεώνων»
«Εκείνοι των οποίων η ζωή και η επιβίωση καθορίζονταν από τη νέα γεωγραφία της εξουσίας – οι εγκληματίες – διατηρούσαν χάρτες για το πού ήταν ασφαλές να πηγαίνει κανείς και πού όχι, πού περνούσε τις νύχτες του ο τάδε άνθρωπος του Γουόκερ και πού ένας άλλος είχε αποκτήσει μεγαλύτερη επιρροή»
Διαβάστε επίσης:
Κόλσον Γουάιτχεντ – Μανιφέστο Απατεώνων: Ένα βιβλίο με χιούμορ, ένταση και ευφυΐα