Το Αφιέρωμα στον Νίκο Σκαλκώτα φιλοδοξεί να ξανασυστήσει τον έλληνα συνθέτη και την ιδιοφυΐα της μουσικής του, με εκδηλώσεις κάθε είδους στο πλαίσιο της συνεργασίας του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών με τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής, την ΚΟΑ, τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών και την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών: συναυλίες μουσικής δωματίου, ορχηστρικών έργων, σειρές συζητήσεων, θεατρικές παραστάσεις για μεγάλους και για παιδιά, ένα διεθνές συνέδριο, διαγωνισμοί και μια έκθεση με πρωτότυπο υλικό από το Αρχείο του συνθέτη είναι μόνο μερικές από αυτές.
Συγκεκριμένα:
στις 11.11 η Άρτεμις Μπόγρη με τη συνοδεία του πιανίστα Γιώργου Κωνσταντίνου παρουσιάζει τον Κύκλο με τα 16 τραγούδια του Σκαλκώτα και έργα Μπεργκ, στις 13.11 ο Βασίλης Λύκος και η Δανάη Καρά ερμηνεύουν μουσική για τσέλο και πιάνο του συνθέτη καθώς και των Μεσσιάν, Μπάρμπερ και Κοντάυ, στις 18.11 η Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών με τον Βύρωνα Φιδετζή επιλέγει για το πρόγραμμά της τη Μικρή Σουίτα και το Κοντσερτίνο για δύο πιάνα και ορχήστρα του Σκαλκώτα με σολίστ την Μπεάτα Πίντσετιτς και τον Χρήστο Σακελλαρίδη (συμπαραγωγή ΦΟΑ – ΜΜΑ), στις 27.11 η πιανίστα Λορέντα Ράμου φωτίζει μια άλλη πλευρά του έργου του Σκαλκώτα μέσα στο κλίμα της τζαζ του Μεσοπολέμου, και στις 28.11 οι Δημήτρης Χανδράκης, Αντρέας Παπανικολάου, Χαρά Σειρά και Άγγελος Λιακάκης παρουσιάζουν συνθέσεις για κουαρτέτο εγχόρδων του Σκαλκώτα, ενώ η πιανίστα Δόμνα Ευνουχίδου συμπράττει μαζί τους στο Κουιντέτο για πιάνο και κουαρτέτο εγχόρδων του Σοστακόβιτς. Παράλληλα, οι πρωταγωνιστές των συναυλιών συμμετέχουν σε σειρά συζητήσεων, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, στη Μουσική Βιβλιοθήκη (8 – 19.11) αναδεικνύοντας πτυχές από το έργο του συνθέτη.
Πρόγραμμα
Το Αφιέρωμα στον Νίκο Σκαλκώτα αρχίζει τη Δευτέρα 11 Νοεμβρίου στις 8:30 το βράδυ στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος με το ρεσιτάλ Ο κύκλος με τα 16 τραγούδια της σοπράνο Άρτεμης Μπόγρη, η οποία από κοινού με τον πιανίστα Γιώργο Κωνσταντίνου, θα παρουσιάσει έναν μουσικό «διάλογο» ανάμεσα στα Δεκαέξι τραγούδια του Σκαλκώτα και στα Επτά πρώιμα τραγούδια στην αρχική εκδοχή τους για πιάνο και φωνή του Άλμπαν Μπεργκ, έναν διάλογο που φιλοδοξεί να ανιχνεύσει κρυφές συνάφειες ανάμεσα στο έργο αυτών των δύο σημαντικών μαθητών του Άρνολντ Σαίνμπεργκ. O κύκλος των Δεκαέξι τραγουδιών, έργο δεξιοτεχνικό και ιδιότυπα ατονικό, γράφεται στην κατοχική Αθήνα, αντλώντας από το νεανικό μυθιστόρημα «Όπως όλοι» του Χρυσού Ευελπίδη. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται από την αριστουργηματική Σονάτα για πιάνο του Μπεργκ.
Η περιήγηση στο μουσικό σύμπαν του σπουδαίου έλληνα μουσουργού συνεχίζεται την Τετάρτη 13 Νοεμβρίου, πάντα στον ίδιο χώρο και την ίδια ώρα, με τη συναυλία Νίκος Σκαλκώτας, Η μουσική για τσέλο και πιάνο του Βασίλη Λύκου (τσέλο) και της Δανάης Καρά (πιάνο). Οι δύο καταξιωμένοι βιρτουόζοι αναδεικνύουν δύο ονειρικές συνθέσεις του μεγάλου πρωτοπόρου, την Τρυφερή μελωδία και τη Μικρή σερενάτα, καθώς και το ζωηρό Μπολερό και την εκτενέστερη Σονατίνα του για τσέλο και πιάνο. Το πρόγραμμά της βραδιάς συμπληρώνεται από τη Σονατίνα του Ζόλταν Κοντάυ, τη Σονάτα του Σάμιουελ Μπάρμπερ και τον Ύμνο στην αιωνιότητα του Ιησού του Ολιβιέ Μεσσιάν.
ΜΗΝ ΧΑΣΕΙΣ!
Μια διαφορετική όψη του έργου του κορυφαίου έλληνα συνθέτη έρχεται να φωτίσει η Λορέντα Ράμου μέσα από το ρεσιτάλ πιάνου Ο Νίκος Σκαλκώτας και η τζαζ του Μεσοπολέμου την Τετάρτη 27 Νοεμβρίου στις 8:30 το βράδυ στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος. Η πολύπλευρη καλλιτέχνις, που θεωρείται από τις πλέον εξειδικευμένες πιανίστριες σύγχρονης μουσικής της νεότερης γενιάς, εντοπίζει τις επιρροές της χορευτικής τζαζ, του φοξ τροτ, του τάνγκο και του τσάρλεστον στη μουσική του Σκαλκώτα, ο οποίος δείχνει να ενδιαφέρεται για το πάντρεμα ετερόκλητων στοιχείων και αναφορών στο «νέο πιανιστικό του ύφος», χωρίς να αποκλείει κανένα μουσικό είδος από όσα αποτελούσαν το ηχητικό σύμπαν της εποχής του. Στο πρόγραμμά της, η Eλληνική σουίτα, η Σονατίνα, οι 15 Μικρές παραλλαγές και επιλογές από τα 32 Κομμάτια για πιάνο (αρ. 3, 4 ,14, 18 και 28). Θα ακουστούν επίσης τα έργα: Αυτοκτονία στο αεροπλάνο του αμερικανού πειραματικού συνθέτη του 20ού αιώνα Λήο Όρνσταϊν, η Τζαζ σονάτα του επίσης αμερικανού μοντερνιστή Τζωρτζ Άνταϊλ, το Τάνγκο του Ίγκορ Στραβίνσκι και το Blues από τις 5 Études de jazz του Τσέχου Έρβιν Σούλχοφ, παραγνωρισμένης μορφής της ευρωπαϊκής μουσικής που χάθηκε πρόωρα σε στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Στην τελευταία συναυλία μουσικής δωματίου του Αφιερώματος, την Πέμπτη 28 Νοεμβρίου (8:30 μ.μ.) στην Αίθουσα Δημήτρης Μητρόπουλος, τέσσερις κορυφαίοι ερμηνευτές, οι βιολονίστες Δημήτρης Χανδράκης και Ανδρέας Παπανικολάου, η βιολίστα Χαρά Σειρά και ο τσελίστας Άγγελος Λιακάκης προσεγγίζουν παρτιτούρες για κουαρτέτο εγχόρδων του Σκαλκώτα. Ο Σκαλκώτας, κορυφαίος βιολονίστας ο ίδιος, γράφει και μεταγράφει για κουαρτέτο εγχόρδων: τα εξαίρετα 10 Σκίτσα, του 1940, από τα πιο χαρακτηριστικά του έργα, είναι δέκα μινιατούρες που αντλούν την έμπνευσή τους από την προκλασική (πασακάλια) και κλασική παράδοση (σουίτα, κοντσέρτο) αλλά και από τη σύγχρονή του μουσική (ράγκταϊμ). Οι 8 Ελληνικοί χοροί, από τους 13 που συνολικά μετέγραψε ο Σκαλκώτας για κουαρτέτο εγχόρδων, είναι μεταγραφές από τους συνολικά 36 Ελληνικούς χορούς για ορχήστρα, την πιο γνωστή και εμβληματική σύνθεση της ελληνικής μουσικής δημιουργίας. Η βραδιά ολοκληρώνεται με ένα ακόμα έργο του 1940, το Κουιντέτο για πιάνο και κουαρτέτο εγχόρδων σε σολ ελάσσονα έργο 57 του Ντμίτρι Σοστακόβιτς, στο οποίο συμμετέχει η διακεκριμένη πιανίστα Δόμνα Ευνουχίδου.
Συζητήσεις «Ο Σκαλκώτας σήμερα»
Επιπλέον, επί δύο συνεχείς Παρασκευές (8 και 15.11) καθώς και την Τρίτη 19.11 στις 7 το βράδυ, η Μεγάλη Μουσική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος «Λίλιαν Βουδούρη» διοργανώνει στην Αίθουσα Διδασκαλίας, με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, συζητήσεις που πλαισιώνουν τις συναυλίες του Έτους Σκαλκώτα, με πρωταγωνιστές τους συμμετέχοντες καλλιτέχνες. Σκοπός των συζητήσεων είναι να αναδείξουν όψεις του έργου του συνθέτη σήμερα.
08.11.19
Η υψίφωνος Άρτεμις Μπόγρη και ο πιανίστας Γιώργος Κωνσταντίνου, με αφορμή τη συναυλία τους Ο Κύκλος με τα 16 τραγούδια (11.11), καθώς και ο τσελίστας Βασίλης Λύκος και η πιανίστα Δανάη Καρά, με αφορμή τη συναυλία τους Η μουσική για τσέλο και πιάνο (13.11), συνομιλούν για το έργο του Σκαλκώτα.
Συντονίζει ο πιανίστας και μουσικολόγος Kώστας Χάρδας.
15.11.19
Οι μουσικολόγοι Κωστής Δεμερτζής και Πηνελόπη Παπαγιαννοπούλου και ο μαέστρος Βύρων Φιδετζής συζητούν για το έργο του συνθέτη, με αφορμή την εκτέλεση του Κονσερτίνου για δύο πιάνα από τη Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών (18/11).
Συντονίζει ο πιανίστας Θανάσης Αποστολόπουλος.
19.11.19
Η πιανίστα Λορέντα Ράμου, με αφορμή το ρεσιτάλ της Ο Νίκος Σκαλκώτας και η τζαζ του Μεσοπολέμου (27/11), συναντά τον μουσικολόγο και συνθέτη Μηνά Αλεξιάδη και συζητεί μαζί του για το πιανιστικό έργο του συνθέτη.
Συντονίζει ο συνθέτης και πρόεδρος ΔΣ του Ιδρύματος Χουρμουζίου Παπαϊωάννου, Πέτρος Φραγκίστας.
Παράλληλες εκδηλώσεις για το Έτος Σκαλκώτα
από την ΚΟΑ, τον Σύλλογο Οι Φίλοι της Μουσικής και την Ένωση Ελλήνων Μουσουργών
Στις 29.11 η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών υπό τον Στέφανο Τσιαλή ερμηνεύει, μεταξύ άλλων, τη Δεύτερη Σουίτα του Σκαλκώτα και πλαισιώνει τον Μιχάλη Σέμση στο απαιτητικό Κοντσέρτο για κοντραμπάσο του μεγάλου έλληνα πρωτοπόρου. Επίσης, στις 2.12 το METALLON, το σύνολο χάλκινων πνευστών και κρουστών της ΚΟΑ, δοκιμάζει τις ερμηνευτικές και δεξιοτεχνικές του αρετές σε διαφορετικά πεδία του ρεπερτορίου συνδυάζοντας τη Σουίτα από το μπαλέτο «Ο Αρχοντοχωριάτης» του Λουλλύ με τους Δώδεκα Ελληνικούς Χορούς του Σκαλκώτα σε μεταγραφή, ενορχήστρωση και μουσική διεύθυνση Βικέντιου Γιονανίδη.
Επίσης, από τις 29.11 έως τις 1.12 διεξάγεται Διεθνές Συνέδριο για τον Σκαλκώτα, και από τις 26.11 ανοίγει στο κοινό επετειακή έκθεση με τεκμήρια από το Αρχείο του που φυλάσσεται στη Μουσική Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη».
Μια εκπαιδευτική παράσταση για παιδιά ανεβαίνει στις 15.12, ενώ το πρωτότυπο θεατρικό έργο Cadenza, εμπνευσμένο από τη ζωή του Σκαλκώτα, παρουσιάζεται για τέσσερις μόνο παραστάσεις μεταξύ 15 και 23.11 με πρωταγωνιστή τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Ρένο Χαραλαμπίδη.
Τέλος, η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών διοργανώνει διαγωνισμό σύνθεσης στη μνήμη Ν. Σκαλκώτα, και ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής προκηρύσσει διαγωνισμό για εκπόνηση μελέτης στο Αρχείο του.